Page 15 - 20161126

Opinie 15
Zaterdag 26 november 2016
veranderen in de tijd

veranderen’, stelt onderzoeker zullen zeggen dat dit overal het
John Helsloot. Een nieuw uitge- geval is. En dat kan best waar
vonden Zwarte Piet paste daar- zijn, maar met het verschijnsel
om beter in het gewenste beeld ‘Sinterklaas met zijn knecht
dan de oude zwartgemaakte Zwarte Piet’ wakkeren we dat ra-
‘Klazen’. De zwarte knecht werd cisme juist aan, al gebeurt dit
vanaf dit moment snel populair. misschien onbewust en onder
In een artikel uit 1859 wordt be- de huid of in de hersenen ver-
schreven dat menige Sinterklaas scholen. Daarom vind ik dat het
zich laat ‘vergezellen door een goed zou zijn indien we een dis-
ander personaadje, een neger cussie aan zouden gaan onder
onze mensen over de vraag of er
die onder den naam van Pieter
mijn knecht niet minder populair op Aruba geen mensen zijn die
is dan de Heilige Bisschop zelf’. zich gekwetst voelen door de
(…) In het in 1891 gepubliceerd manier waarop Sinterklaas met
boek ‘Het Feest van Sinterklaas’ Zwarte Piet op Aruba wordt ge-
heet de knecht Pieter.” Tot 1920 vierd, als zijnde beledigend voor
komen er in verschillende boe- het zwarte ras, dat door een
ken verschillende namen en ver- groot deel van het Arubaanse
schillende verschijningen van volk wordt vertegenwoordigd. In
de knecht voor. Een andere bron ieder geval voel ik het wel zo, on-
(www.jefdejager.nl/ sint.php) In 2015 staat in De Telegraaf onder deze foto: ,,Op Aruba wordt Sinterklaas ingehaald danks dat veel vertegenwoordi-
geeft aan: ,,De naam ‘Zwarte zoals het zou moeten; met alleen Zwarte Pieten.” FOTO ANP gers van datzelfde zwarte ras
Piet’ is volgens de neerlandicus zich lenen om de Zwarte Piet te
Frits Booy in verband met Sin- spelen, en zodoende zichzelf en
terklaas voor het eerst gemeld in worden, dan moet die zijn voerd. Ik kan me nog herinne- plex die constant (soms juist on- hun zwarte ras ridicuul maken,
een prentenboek uit 1868 maar knecht worden, en die knecht ren dat omstreeks 1960, toen we bewust) naar boven komt. Jij onbewust misschien (net zoals
werd pas populair in de twintig- moet dan een zwarte persoon op het Colegio Arubano zaten, neemt het als iets natuurlijks: de Andrecito en ik toentertijd). Dat
ste eeuw.” zijn. Dit betekent dat de cultu- een van de Nederlandse docen- blanke is de meester (superieur) het Sinterklaasfeest een traditie
reel-historische basis van het ten voor Sinterklaas heeft ge- en de zwarte is de knecht (infe- is, kan niemand betwisten noch
Racisme verschijnsel Zwarte Piet een ra- speeld, terwijl wijlen Andrecito rieur). Een typisch voorbeeld van betwijfelen, maar tradities ko-
Simpel gezegd is racisme een cistische basis is, die tot op de Bikker en ik de Zwarte Pieten stereotypering van beide kanten. men voort uit het volk (bij ons is
ideologie die stelt dat (mensen dag van heden is blijven Het effect wordt door deze trouwens opgedrongen),
van) een bepaald ras superieur is voortbestaan: de knecht van zwarte mensen zo on- het is een verschijnsel dat ont-
(zijn) aan (mensen van) een an- de blanke meester (Sinter- Sinterklaas, Zwarte Piet bewust beleefd dat ve- staat, leeft en zich ontwikkelt
der ras (discriminatie op basis klaas) kan niet anders zijn len van hen de blanke binnen de cultuur van een volk,
van huidskleur of ras). Verder, dan een zwarte persoon en racisme op Aruba gaan imiteren zonder maar, evengoed als een volk
aangezien vaak een bepaalde et- (Zwarte Piet). Dat nog daarbij verder na te voortdurend aan het veranderen
nische groep van een bepaald steeds in Nederland (en ook op waren. Dit is een bewijs van hoe denken. En de blanke ziet het als is, zo ook evolueert een traditie,
ras kan zijn, kun je ook het toe- Aruba) de meerderheid der onbewust en onschuldig je dit vanzelfsprekend dat de zwarte of soms zover dat deze zelfs ver-
passen van discriminatie jegens mensen blijft beweren dat de fenomeen voor waar neemt, als niet-blanke gewoon inferieur is. dwijnt. Voorbeelden daarvan
een etnische groep als racisme Sinterklaasviering met Zwarte iets natuurlijks, normaals. Maar Een voorbeeld hiervan is hoe kennen we genoeg op Aruba en
beschouwen (denk maar aan de Piet als knecht niets met ra- het probleem zit ’m in het zwarte mensen (mede door de elders. Waarom zouden we dan
Joden in de Tweede Wereldoor- cisme te maken heeft en dat het psychologische effect, wat pre- commercie) met allerlei middel- niet in dialoog met elkaar kun-
log). Een van de meest inhuma- een traditioneel Nederlands kin- cies datgene is waar de meeste tjes sluik haar en/of een lichtere nen gaan om verandering te
ne, meest trieste passages uit de derfeestje is, bekrachtigt twee mensen geen rekening mee kleur willen krijgen. Van beide brengen in het fenomeen Zwar-
geschiedenis van de mensheid is dingen: (1) het feit dat ze zich er houden. Men gaat uit van de op- kanten gaat men soms zelfs zo- te Piet op Aruba, om geen men-
de trans-Atlantische slavenhan- niet van bewust zijn dat Neder- tiek dat het meespelen en mee- ver om aan te geven, dat ‘on- sen meer te kwetsen? Uiteinde-
del, waarbij Europese mensen land een land is, dat (trans- doen met het spel van Sinter- danks het zwart zijn, toch…’ lijk is traditie een kwestie van ge-
en instituties miljoenen zwarte Atlantische) slavenhandel heeft klaas en Zwarte Piet niets ra- Dus, men gaat ervan uit dat voor woonte, en gewoontes zijn er
mensen als slaaf vanuit hun gedreven en Afrikaanse slavernij cistisch in zich heeft, maar de zwarte of niet-blanke mens om aan te passen en te verande-
land in Afrika naar Amerika heeft bevorderd, en, trouwens, ondertussen ontwikkelt zich in het niet zo natuurlijk is dat die ren. Of moeten we wachten
overbrachten. Deze inhumane nimmer berouw heeft getoond het onderbewustzijn bij de zwar- eenzelfde potentieel kan hebben tot de Verenigde Naties of een
gebeurtenis deed de (nog be- voor deze inhumane praktijken te mens een minderwaardig- als de blanke. Het is bekend dat rechter ons op de vingers tikt
staande) gedachte ontstaan dat en (2) het feit dat ze zich er niet heidscomplex en bij de blanke er op Aruba veel discriminatie voor de fout die we aan het be-
welke Europese persoon (de van bewust zijn dat (als gevolg een meerderwaardigheidscom- en racisme voorkomt. Anderen gaan zijn?
blanke) dan ook superieur ge- van 1) de invoering van Zwarte
acht dient te worden aan de Piet door Schenkman op een
zwarte Afrikanen of hun nako- racistische leest is geschoeid (de
melingen. Nederland was een tijdsgeest). Dit bekrachtigt mijn
van de Europese landen dat het gedachte dan ook dat, in algeme-
langst heeft toegelaten (tot 1863) ne termen, het Nederlandse
dat er zwarte mensen uit hun volk (on)bewust racisme blijft
geboortegrond in Afrika werden bevorderen met de viering van
gerukt om naar de andere kant het Sinterklaasfeest op de
van de oceaan te worden overge- manier dat het het feest sinds
bracht om gedwongen als slaven 1850 viert en zo wil blijven vie-
te dienen (de slavernij). Als we ren.
het moment dat Jan Schenkman
zijn boek over Sinterklaas met Zwarte Piet op Aruba
(voor het eerst) Zwarte Piet als Tot heden ken ik geen enkel
Zijn Knecht het licht doet zien historische bron waarin vermeld
(1850) goed onder de loep ne- staat wanneer men op Aruba het
men, dan kunnen we daaruit af- Sinterklaasfeest is begonnen te
leiden dat hij dat doet op basis vieren. Ik kan me wel voorstel-
van de op dat moment levende len dat dit misschien begon met
gedachte (zie boven) dat indien de komst van de fraters en de
aan Sinterklaas (de blanke man) zusters toen het Nederlandse
een helper toegevoegd moet onderwijs op Aruba werd inge- Dit jaar op Curaçao ook gekleurde pieten. FOTO NU.NL