Page 31 - ชุดการเรียนการสอน สาระประวัติศาสตร์ 100

ขุนนาง

คือบุคคลที่รับราชการแผ่นดิน มีศักดินา ยศ ราชทินนาม และต าแหน่งเป็นเครื่องชี้บอกถึง

อ านาจและเกียรติยศ ถ้าจะกล่าวอีกันยหนึ่งขุนนางก้คือ บรรดาข้าราชการของแผ่นดิน ขุนนางที่มีศักดินา
400 ไร่ขึ้นไปจะได้รับโปรดเกล้า ฯ แต่งตั้งจากพระมหากษัตริย์ แต่ถ้าศักดินาต่ ากว่า 400 ไร่ ลงมา จะ

ได้รับแต่งตั้งจากเสนาบดี ยศของขุนนางมี 8 ล าดับ จากสูงสุดลงมาจนถึงต่ าสุด คือ สมเด็จเจ้าพระยา

เจ้าพระยา พระยา พระ หลวง ขุน หมื่น และพัน

ไพร่

คือ ราษฎรที่เป็นชายฉกรรจ์ที่มีความสูงเสมอไหล่ 2 ศอกครึ่ง มูลนายเอาชื่อเข้าบัญชีไว้เพื่อ

เกณฑ์แรงงานไปใช่ในราชการต่างๆ
ไพร่แบ่งเป็นประเภทตามสังกัดได้เป็น 2ประเภท

ไพร่หลวง หมายถึง ไพร่ที่พระราชทานแก่กรมกองต่างๆ เป็นไพร่ของพระมหากษัตริย์โดยตรง ไพร่หลวง
แบ่งเป็น 2 ประเภท คือ ไพร่หลวง ที่ต้องมารับราชการตามที่ทางก าหนดให้ หากมาไมได้ต้องให้ผู้อื่นไป

แทนหรือส่งเงินมาแทนการรับราชการ และไพร่หลวงที่ต้องเสียเงินแต่ไม่ต้องมารับราชการ เรียกไพร่

ประเภทนี้ว่า “ไพร่หลวงส่วย”
ไพร่สม หมายถึง ไพร่ที่พระมหากษัตริย์พระราชทานให้แกเจ้านายและขุนนางที่มีต าแหน่งท าราชการเพื่อ

ประโยชน์ เนื่องจากสมัยนั้นยังไม่มีเงินเดือน การควบคุมไพร่ของมูลนาย หมายถึง การได้รับผลประโยชน์

ตอบแทน เช่น ส่วนลดจากการเก็บเงินค่าราชการของก านันจากไพร่ เป็นต้น

ทาส

บุคคลที่มิได้เป็นกรรมสิทธิ์ในแรงงานและชีวิตของตนเองแต่กลับตกเป็นทาสของนายจนกว่าจะ

ได้รับการไถ่ตัวพ้นจากความเป็นทาส นายมีสิทธิในการซื้อขายทาสได้ลงโทษทุบตีทาสได้ แต่จะให้ถึงตาย
ไม่ได้ ทาสมีศักดินา ๕ไร่ สมัยรัตนโกสินทร์ตอนต้น ทาสมีหลายประเภท เช่น ทาสสินไถ่ (ทาสไถ่มา

ด้วยทรัพย์) ลูกทาสที่เกิดในเรือนเบี้ย ทาสที่ได้มาจากข้างฝ่ายบิดามารดา เป็นต้น

พระภิกษุสงฆ์

เป็นผู้สืบทอดพระพุทธสาสนา จึงได้รับการยกเว้นไม่ต้องถูกเกณฑ์แรงงาน เป็นที่เคารพนับถือของ
คนไทยทุกระดับ ในสมัยรัตนโกสินทร์ตอนต้น สมเด็จพระสังฆราชทรงเป็นประมุขฝ่ายพระสงฆ์ สมเด็จ

พระสังฆราชจะได้รับสถาปนาจากพระมหากษัตริย์