Page 18 - MMK2020 Mobile Souvenir
P. 18
े
े
े
असेच काहीस णशवचहरत् आह. णशवरायांचा जन्म होऊन आता जवळपास तीनशे नव्वद वर्े ोट ी आहत. परंतु
आजही या िहाराष्ट्ाती प्रत्येक िातेस िनात वाटत असते की िाझा िु गा णशवरायांप्रिार्णे तेजस्वी मनपजावा
े
े
ू
आणर्ण राष्ट्िाता णजजाऊसाहबांप्रिार्णे िाझी कस ही िन्य व्हावी. अस काय अ ौवकक आह णशवचहरत्ात?
े
े
णशवरायांच्या व्यिीित्वात? ते एक पववत्, िगिगते अस यज्ञकड आह. े ज्यात ाखो िावळ्यांनी आपळॎया
ुं
े
जीवनाच्या समििा त्या स्वराज्यासाठी, सुराज्यासाठी कोर्णत्याही अपेक्षेववना अपयर्ण कळॎया आहत. ना त्यात
े
स्वाथायचा व श होता ना ा सेचा एखादा धचठोरा होता. होती फि णशवरायांवरी अखंड, अभेनॏय मनष्ठा. असा
े
राजा मिळर्णे हे त्यांचे िहद्भाग्य होते आणर्ण णशवरायांना अस जीवाभावाचे सहकारी मिळर्णे हे त्यांचे परिभाग्य
े
े
े
होते. भधगरथाने स्वगायतून गंगेस पृथ्वीवर आर्ण होते अस यॎहर्णतात. हे जर खरे असे तर सवयत् यावनी
ु
े
बादशहांची मनरंकश, िस्तवा , ििांि सत्ता असतानाही णशवरायांचा राजामभर्ेक ही दखी त्याच तोडीची घटना
िानावी ागे .
ु
े
गंगोदकाने णजवंत िार्णसांची तहान भागते. पर्ण णशवरायांनी िे ळॎया िनांत स्फल्ल्ल िं ग चेतवून त्यांना
स्वराज्यउभारर्णीकहरता सािावून घेत . े सिाजाती शेवटचा िार्णूसही त्याकहरता आपळॎया घरादारावर,
े
ु
कट ुंबावर तुळशीपत् ठवाय ा हसतहसत तयार होत होता आणर्ण हे कवळ णशवछत्पवत हयात असतानाच नव्ह तर
े
े
त्यांच्या मनिनानंतरही सत्तावीस वर्े याच स्वराज्याती हान-थोर िंडळींनी ववपरीत पहरस्थितीचा सािना कऱून
े
े
यवनािि औरंगजेबा ा यशस्वी टक्कर दऊन णशवरायांनी स्वातंत्र्ाची पेटव ी िशा प्रदीप्तच ठव ी.
े
े
णशवरायांचे उद्गार, " हजरतीस (आपळॎयाजवळ) तीनशे साठ वकल्ल िौजूद आहत. एक-एक वकल्ला वर्य वर्य ढतो
े
तरी औरंगजेबास हे स्वराज्य णजिंकतॎयास तीनशे साठ वर्े ागती ." हे अवतशय आत्मववश्वासपूर्णय आह यात शंकाच
े
े
नाही. हा स्वतःबद्द चा, वकल्ल्ांबद्द चा आणर्ण आपळॎया ढवय्या िावळ्या णश दारांबद्द चा ही ववश्वास होता जो
य
अंती साथ ठर ा असेच यॎहर्णता येई .
े
े
िहाराजसाहब सर ष्कर शहाजीराजांच्या पदरी अस ळॎया आणर्ण संस्कत उत्तिहरत्या जार्णर्णाऱ्ा कोतॎया अज्ञात
ृ
भार्ापंहडत ववद्वानाने शहाजीराजांच्या सूचनेबरहुकि जी अप्रवति "राजिुद्रा" णशवरायांच्या नावे करवव ी त्यातूनही
ू
े
असाच प्रचंड आत्मववश्वास प्रकट होतो आह. "प्रवतपदच्या चंद्राप्रिार्णे वद्धॎधिंगत होर्णारी आणर्ण साऱ्ा जगा ा वंदनीय /
ृ
े
ै
आदरर्णीय अशी शहाजीपुत् णशवरायांची ही िुद्रा सदव ोककळॎयार्णाकहरता काययरत राही ". वयाच्या अवघ्या
ू
बाराव्या वर्ी णशवबा िातोश्री णजजाऊसाहबांच्या सवे वहड ांचा बंगळराऺून मनरोप घेऊन भोस घरातॎयाच्या पुर्णे
े
े
े
जहाधगरीची वाट आक्रिते झा त्यासियी ही िुद्रा तसेच अष्टप्रिानिंडळ त्यांच्या सोबत होते आणर्ण इतक्या
े
े
ै
सुरुवाती ाच व्यि क ळॎया ठाि अपेक्षेनुसार ती "ववश्ववंदनीय" तर झा ीच पर्ण सदव रयतेच्या उत्कर्ायकहरता
सवयथैव झटत राहह ी. शहाजीराजांचे स्वतंत् सत्तािीश होतॎयाचे अिुरे स्वप्न णशवरायांनी "श्रीनृपशा ीवाहनशक े
१५९६, ज्यष्ठ शुधॎध त्योदशी" या िहन्मंग ददनी स्वतःच्या न भूतो न भववष्यती अशा अभूतपूवय राजामभर्ेकाद्वारे
े
े
ृ
पूर्णयत्वास ने . यानंतर अवघ्या अकरा ददवसांत त्या थोर िाऊ ीने, णजजाऊसाहबांनी, कताथयतेने, शरपंजरी
े
भीष्ांच्या इछॎछािरर्णाच्या वरदानानुसारच जर्णूकाही आपळॎया पुत्ाचा ददगंत पराक्रि बघून, त्यास अमभवर्ि
े
छत्पवत झा ा याधच दही याधच डोळा बघून या इह ोकाचा सिािानाने मनरोप घेत ा. शहाजीराज दहा वर्े
े
े
य
े
आिीच का वश झा होते यॎहर्णूनच की काय त्यांच्या स्वप्नपूतीची कथा, त्या दवदु भ राजामभर्ेक सोहळ्याचे
े
वर्णयन त्यांसी कथावया िााँसाहब इतक्या ज दीने स्वगी जात्या जाहळॎया असाव्यात. या िहत्ति सोहळ्याची
े
आठवर्ण ोकांच्या स्मरर्णात रहावी यासाठी णशवरायांनी नवीन 'शक' (का गर्णना पधॎधती) सुऱू क . िात् या
े
े
राजामभर्ेकाकड साध्य यॎहर्णून न बघता सािन यॎहर्णून बघर्णाऱ्ा त्या थोर छत्पवतने त्या शकास पूवायसुरींप्रिार्णे
े
े
े
स्वतःचे नाव (युधिद्ष्ठर, शा ीवाहन, ववक्रिसंवत) न दता "स्वच्छस्त श्रीराजामभर्ेक शक" अस प्रसंगमनष्ठ नाव दद . े
य
य
याचिुळ सिथ रािदास स्वािींनी त्यांस "श्रीिंत योगी", "जार्णता राजा" अशी यथाथ संबोिने योणज ी.
े
18
