Page 19 - MMK2020 Mobile Souvenir
P. 19
े
ू
राजामभर्ेकाच्या कवळ दीड िहहना आिी णशवराय आपळॎया सैन्याची पाहर्णी करतॎयास धचपळर्ण जवळी दळवटर्णे
े
े
े
येथ गे होते. त्यावेळचे त्यांचे णशबंदीच्या (सैन्याची तुकडी) अधिकाऱ्ास म हह पत् हे त्यांच्याती िहान
े
े
े
शासकाचा पुरावाच आह. ववस्तारभयास्तव ते संपूर्णय पत् येथ उधॎधृत करता येत नाही परंतु णशवचहरत्ाच्या
अभ्यासकांनी ते िूळ पत् वाचर्णे नक्कीच िहत्त्ाचे आह .
े
े
ु
यावनी अिदानीत ददळॎया गे ळॎया "राजा" या पदवीच्या खखरापतीने अनेक स्वक ीन घरार्णी णशवरायांचे िान-
े
श्रेष्ठत्व िान्य करीत नव्हती. त्यांनाही या राजामभर्ेकािुळ "छत्पवत" पदाचे सावयभौित्व क्षात आ . या अनिो
े
प्रसंगा ा छ ु पा अथवा उघड ववरोि करर्णाऱ्ा काही कियठ ब्रयॎहवृंदांना णशवरायांना राजामभर्ेक करर्णारे वेदिूती
े
प्रकांडपंहडत गागाभट्ांनी णसिंहासनारोहर्णसियी भर ळॎया दरबारात उच्चरवात "िहते क्षत्ाय, िहते अधिपत्याय, िहते
ं
े
े
जानराज्यायैर् वो भरता राजा, सोिोस्माक ब्रायॎहर्णानां राजा” (आजपासून णशवछत्पवत आिचे सावयभौि राज आहत.)
यॎहर्णावयास ावून सवांच्याच िनावर वबिंबव की आजपासून छत्पवतश्रीणशवाजीिहाराज यांना सवांना चुकीबद्द
े
े
ं
शासन / दड / णशक्षा करतॎयाचा अधिकार प्राप्त झा ा आह. णशवरायांनी याचवेळी िराठी भार्ेत णशर ळॎया फारसी,
े
उदू शब्दांना पयाययी िराठी शब्दांचा "राजव्यवहार" कोर् मनिायर्ण करवून घेत ा .
य
े
े
िहाराजांनी मिझायराजा जयणसिंहाच्या व्यिीित्वाती सुप्त हहिंदुत्वा ा उद्दशून क आवाहन, सावत्बंिू
े
े
तुकाबाईपुत् व्यंकोजीराजांस दमक्षर्णेत स्वतंत् राज्य िापन करतॎयाचा वडी कीच्या नात्याने दद ा सल्ला,
े
े
ं
यवनािि औरंगजेबा ा हहिंदूवरी अन्यायी णजणझया कराचा मनर्ेि करताना म हह ळॎया पत्ात "सवयशधििान
परिेश्वर / अल्ला हा कवळ िुस िानांचाच नसन तो साऱ्ा िानवजातीचा आह." ( रब-ऊ -िुस िीन नव्ह तर
े
े
े
ू
े
े
े
े
रब-ऊ -आ िीन ) हे काळाच्या, ििायच्या पुढ जाऊन िांड ववचार, नाई ाजास्तव ििभ्रषष्ट झा ळॎया बजाजी
य
नाईक मनिंबाळकराना शुधॎधीकरर्ण करवून पुन्हा हहिंदू कऱून घेऊन त्यांच्या िु ास, िहादजीस, आप ी कन्या दऊन
ं
े
तसेच पूवायश्रिीच्या प्रवतणशवाजी यॎहर्णून ओळखळॎया जार्णाऱ्ा व आता औरंगजेबाने बाटवून िुहम्मद क ीखान
ु
े
य
े
ृ
क ळॎया नेतोजी पा करांस पुन्हा सप्रायमित्त हहिंदूििात घेत ही अत्यंत ववचारपूवयक, पुरोगािी आणर्ण िाडसी कती
े
होती णशवरायांची. आपळॎया कठोर शब्दांखातर नेसरीच्या आकस्मस्मक प्रवतहल्ल्ात प्रार्णापयर्ण करर्णाऱ्ा सरसेनापती
प्रतापराव गुजर यांना िरर्णोत्तर आप व्याही कऱून घेर्णारा हा हळवा राजा. बाजीप्रभूंच्या घोडखखिंडीती
े
आत्मापयर्णानंतर िावळाती त्यांच्या "णसिंद" या गावी जाऊन त्यांच्या आईचे सांत्वन करर्णारा हा मनखा स िनाचा
े
राजा. रांझ गावच्या बाबाजी गुजर पाट ास हॎथॎरीसोबतच्या गैरवतयनाबद्द (बदअि ) चौरंग करतॎयाची णशक्षा -
ू
यॎहर्णजे हात व पाय कोपर आणर्ण गुढघ्यापासन तोडर्णे - दर्णारा कतयव्यकठोर शासक (आणर्ण याच कायनॏयाच्या
े
े
अंि बजावर्णीिुळ णशवराय असेपयंत स्वराज्यात ब ात्काराचा एकही गुन्हा घड ा नाही हे आपर्ण क्षात घर्णे
े
गरजेचे आह.)
े
अफज खान स्वारीसियी मनष्ठावंत कान्होजीराज जेिेदशिुख यांना त्यांचा "कवब ा" यॎहर्णजे कट ुंबीय सुरमक्षतता
ु
े
े
े
े
े
यॎहर्णून 'कारी' गावाऺून तळगाव ढिढरे येथ ह ववतॎयाची काळजीयुि सूचना करर्णारा वत्स राजा. औरंगजेबाच्या
कदतून मनसटताना चातुयायची पहरसीिा गाठर्णारा राजा. शास्ताखानास अद्द घडवताना योजनापूवयक आखर्णी
ै
े
ं
े
कऱून आणर्ण स्वतः अग्रभागी राऺून ती पार पाडर्णारा िाडसी राजा. दमक्षर्णददस्टिजय प्रसगी कानावर आ ळॎया
हॎथॎरीसोबतच्या दुवतयनाबद्द प्रत्यक्ष स्वतःच्या िेव्हतॎयास कठोर शासन करर्णारा न्यायवप्रय राजा. स्वराज्यहहतास्तव
य
े
आप पंतप्रिान शािराज नीळकठ रांझेकर तसेच दोन सरसेनापती नेतोजी पा कर यास ‘सियास कसा पाव ा
ै
ं
े
े
े
े
े
ु
नाहीस?’ अस युधॎधप्रसंगी वेळवर िदत न कळॎयािळ आणर्ण प्रतापराव गुजर यांस बह ो खानास िियवाट दऊन
े
सोडळॎयाबद्द " शत्ूस गदीस िेळववळॎयाववना (ठार कळॎयाणशवाय / त्याचा पराभव क ेळॎयाणशवाय) आयॎहांस
े
रायगडावर तोंड दाखवू नका" अस कठोर बो सुनावर्णारा हा प्रजाहहतदक्ष राजा. प्रजेवर सदव पुत्वत प्रेि करर्णारा
ै
सहृदयी राजा. परि िातृभि, वपतृभि असा सवयगुर्णसंपन्न राजा. णशवरायांचे वकती यॎहर्णून गुर्ण गावेत या ा
ियायदाच नाहीत.
19
