Page 79 - ศิลปศึกษาทช21003.indd

71

5. ออกรูปฉะ หรือรูปจับ คําวา “ฉะ” คือสูรบ ออกรูปฉะเปนการออกรูปจากพระราม

กับทศกัณฐใหตอสูกัน วิธีเลนใชทํานองพากยคลายหนังใหญ การเลนชุดนี้หนังตะลุงเลิกเลนไป

นานแลว

6. ออกรูปปรายหนาบท รูปปรายหนาบท เปนรูปผูชายถือดอกบัวบาง ธงชาติบาง ถือ

เปนตัวแทนของนายหนัง ใชเลนเพื่อไหวครู ไหวสิ่งศักดิ์สิทธิ์และผูที่หนังเคารพนับถือทั้งหมด

ตลอดทั้งใชรองกลอน ฝากเนื้อฝากตัวกับผูชม

7. ออกรูปบอกเรื่อง รูปบอกเรื่องเปนรูปตลก หนังสวนใหญใชรูปขวัญเมืองเลนเพื่อ

เปนตัวแทนของนายหนัง ไมมีการรองกลอน มีแตพูด จุดประสงคของการออกรูปนี้เพื่อบอก

กลาวกับผูชมถึงเรื่องนิยายที่หนังจะหยิบยกขึ้นแสดง

8. เกี้ยวจอ เปนการรองกลอนสั้น ๆ กอนตั้งนามเมืองเพื่อใหเปนคติสอนใจแกผูชม

หรือเปนกลอนพรรณนา ธรรมชาติและความในใจ กลอนที่รองนี้หนังจะแตงไวกอน และถือวา
มีความคมคาย

9. ตั้งนามเมือง หรือตั้งเมือง เปนการออกรูปกษัตริย โดยสมมติขึ้นเปนเมือง ๆ หนึ่ง
จากนั้นจึงดําเนินเหตุการณไปตามเรื่องที่กําหนดไว

เรื่องที่ 4.3 อาชีพการแสดงลิเก

อาชีพการแสดงลิเก มีขั้นตอนอยางไร

ขั้นตอนการแสดงลิเกมีวิธีการแสดง คือ เดินเรื่องรวดเร็ว ตลกขบขัน เริ่มดวยโหมโรง

3 ลา จบแลวบรรเลงเพลงสาธุการ ใหผูแสดงไหวครู แลวจึงออกแขก บอกเรื่องที่จะแสดง

สมัยกอนมีการรําถวายมือหรือรําเบิกโรง แลวจึงดําเนินเรื่อง ตอมาการรําถวายมือก็เลิกไป

ออกแขกแลวก็จับเรื่องทันที การรายรํานอยลงไปจนเกือบไมเหลือเลย คงมีเพียงบางคณะที่ยัง

ยึดศิลปะการรําอยู

ผูแสดง เดิมใชผูชายลวน ตอมาแสดงชายจริงหญิงแทนั้น ผูแสดงตองมีปฏิภาณในการ

รองและเจรจา ดําเนินเรื่องโดยไมมีการบอกบทเลย หัวหนาคณะจะเลาใหฟงกอนเทานั้น

นอกจากนี้ การเจรจาตองดัดเสียงใหผิดปกติ ซึ่งเปนเอกลักษณของลิเก แตตัวสามัญชนและตัว

ตลกพูดเสียงธรรมดา

เพลงและดนตรี ดําเนินเรื่องใชเพลงหงสทองชั้นเดียว แตดัดแปลงใหดนไดเนื้อความ

มาก ๆ แลวจึงรับดวยปพาทย แตถาเลนเรื่องตางภาษา ก็ใชเพลงที่มีสําเนียงภาษานั้น ๆ ตาม

ศิลปศึกษา ระดับมัธยมศึกษาตอนต้น : ทช21003 79
ส�ำนักงำน กศน.จังหวัดกำฬสินธุ์