Page 42 - 8ศิลปศึกษา ทช11003.indd

35

เรื่องที่ 2.5 พัฒนาการของเพลงพื้นบาน

1. ความเปนมาของเพลงพื้นบานไทย

การสืบหากําเนิดของเพลงพื้นบานของไทยยังไมสามารถยุติลงได

แนนอน เพราะเพลงพื้นบานเปนวัฒนธรรมที่สืบทอดกันมาปากตอปาก ไมมีการบันทึกเปน

ลายลักษณ แตคาดวาเพลงพื้นบานคงเกิดมาคูกับสังคมไทยมาชานานแลว เชน เพลงกลอมเด็ก

ก็คงเกิดขึ้นมาพรอม ๆ กับการเลี้ยงดูลูกของหญิงไทย การศึกษาประวัติความเปนมาและการ

พัฒนาการของเพลงพื้นบานไทย พอสรุปไดดังนี้

1.1 สมัยอยุธยา ในสมัยอยุธยาตอนตนมีการกลาวถึง “การขับซอ” ซึ่งเปนประเพณี

ของชาวไทยภาคเหนือ ปรากฏในวรรณคดี ทวาทศมาส และ ลิลิตพระลอ และกลาวถึง

“เพลงรองเรือ ซึ่งเปนเพลงที่ชายหญิงชาวอยุธยารองเลนในเรือ มีเครื่องดนตรี
ประกอบ ปรากฏใน กฎมณเทียรบาล ที่ตราขึ้นสมัยพระบรมไตรโลกนาถ ในสมัยอยุธยาตอน

ปลาย ในรัชกาลพระเจาบรมโกศ มีการกลาวถึง “เพลงเทพทอง” วาเปนเพลงโตตอบที่เปน
มหรสพชนิดหนึ่ง ในงานสมโภชพระพุทธบาทสระบุรี ปรากฏในปุณโณวาทคําฉันท ของพระ

มหานาควัดทาทราย

1.2 สมัยรัตนโกสินทร สมัยรัตนโกสินทรเปนสมัยที่มีหลักฐานเกี่ยวกับเพลงพื้นบาน

ชนิดตาง ๆ มากที่สุด ตั้งแตรัชกาลที่ 1 ถึงรัชกาลที่ 5 เปน “ยุคทอง” ของเพลงพื้นบานที่เปน

เพลงปฏิพากยจะเห็นจากการปรากฏเปนมหรสพในงานพระราชพิธี และมีการสรางเพลงชนิด

ใหม ๆ ขึ้นมา เชน เพลงฉอย เพลงอีแซว เพลงสงเครื่อง ซึ่งเปนที่นิยมของชาวบานไมแพ

มหรสพอื่น

2. พัฒนาการรูปแบบและหนาที่ของเพลงพื้นบาน เพลงพื้นบานของไทยมีการพัฒนา

สรุปไดดังนี้

2.1 เพลงพื้นบานที่เปนพิธีกรรม เพลงพื้นบานของไทยกลุมหนึ่งเปนเพลงประกอบ

พิธีกรรมซึ่งมีบทบาทชัดเจนวาเปนสวนหนึ่งของพิธีกรรมนั้น ๆ ดังเชน เพลงในงานศพและ

เพลงประกอบพิธีรักษาโรค นอกจากเพลงกลุมดังกลาวแลวยังมีเพลงพื้นบานอีกกลุมหนึ่งที่แม

การแสดงออกในปจจุบันจะเนนเรื่องความสนุกสนานรื่นเริง แตเมื่อพินิจใหลึกซึ้งจะพบวามี

ความสัมพันธกับความเชื่อและพิธีกรรมในอดีต และยังเปนสวนหนึ่งของพิธีกรรมนั้น ๆ

ดวย เพลงพื้นบานดังกลาวไดแก เพลงปฏิพากยและเพลงประกอบการละเลนของผูใหญ ที่

ปรากฏในฤดูกาลเก็บเกี่ยว และเทศกาลตรุษสงกรานต

42 ศิลปศึกษา ระดับประถมศึกษา : (ทช11003)
ส�ำนักงำน กศน.จังหวัดกำฬสินธุ์