Page 104 - 10_niigem_sudlal_Neat

БҮЛЭГ
5 УЛС ТӨР

1. Эх сурвалжид хүний ямар эрхийг хэрхэн хуульчилж өгсөн байна бэ?
2. 1960 он, 1992 оны Үндсэн хуулийн гол ялгааны талаар юу мэдэх вэ?
Түүхийн хичээлийн мэдлэгээ аøиглан хариулна уу.
3. Õүснэгтийг нөхөж, даалгаврыг гүйцэтгэнэ үү.
Ѷндсэн хуулийн Ижил Ялгаатай Миний дѷгнэлтээр
заалтууд тал тал бол...............
1960 оны ѷндсэн хуулийн 81-р зѷйл,
1992 оны Ѷндсэн хуулийн 16,9-р зѷйл
1960 оны ѷндсэн хуулийн 82-р зѷйл,
1992 оны Ѷндсэн хуулийн 16,10-р зѷйл
1960 оны ѷндсэн хуулийн 87-р зѷйл,
1992 оны Ѷндсэн хуулийн 16,16-р зѷйл
4. Эх сурвалжид дээрх 3 эрхийг онцолж авсан учир øалтгаан юу вэ?
5. Ìонгол улсын Үндсэн хуулийн хоёрдугаар бүлгийг унøиж ямар, ямар
эрх үүрэгтэй болохыг ярилцана уу?
Ìонгол улсын Үндсэн хууль. Ìанай улс нь 1924 оноос эдүгээ хүртэл дөрвөн
удаа Үндсэн хуулиа батлан øинэчилж байсныг та бүхэн түүхийн хичээлээр
судалж байснаа эргэн санаарай. Тухайлбал 1924 оны 11 дүгээр сарын 26-ны
өдөр Улсын Анхдугаар Èх Õурлаас БÍÌАУ-ын Анхдугаар Үндсэн хуулийг батлан
гаргасан. Улмаар 1940, 1960 онуудад тус тус Үндсэн хуулиа øинээр баталжээ.
1980-аад оны сүүлч, 1990-ээд оны эхэн үåэр дэлхийн олон улс оронд
өрнөж байсан ардчилсан өөрчлөлтийг манай ард түмэн тайван çамаар хийж
улмаар 1992 онд одоогийн Үндсэн хуулиа баталсан юм. Уг хууль батлагдсанаар
манай оронд өрнөсөн ардчилсан өөрчлөлт, øинэчлэлтийг баталгаажуулж, улс
төр, эдийн çасаг, нийгмийн харилцааг øинэ тогтолцоонд øилжүүлж, хүмүүнлэг
иргэний нийгэм байгуулах çорилтыг тунхагласан юм.
Бид Ìонгол улсын иргэний хувьд Үндсэн хуулиа сайтар мэдэж дагаж
мөрдөх учиртай. Үндсэн хууль нь 6 бүлэг, 70 çүйлтэй бөгөөд, уг хуулийн çүйл
çаалт бүр нь Ìонгол улсын нийгэм, улс төр, çасаглалын харилцааны үндсийг
тодорхойлж, төрийн байгууламж, хүний эрх, чөлөөг хуульчлан баталгаажуулж
өгсөн юм.
Үндсэн хуулийн “Õүний эрх, эрх чөлөө” хэмээх хоёрдугаар бүлгийг “Õүн
бүр эрхтэй, түүнийгээ хамгаалах баталгаатай байх ёстой” гэсэн çарчмын
дагуу боловсруулж, улмаар “төрөөс хүний эрх, эрх чөлөөг хангахуйц баталгааг
бүрдүүлэх үүргийг иргэдийнхээ өмнө хүлээнэ” хэмээн çаажээ. Íөгөө талаас,
иргэд эрхээ эдлэхийн хамт үүрэг хариуцлага хүлээхийг Үндсэн хуульд çаасан
байна.

Íиколь Äи Бåрнарда Ìакиавåлли (1469-1527). Сэргэн
мандалтын үåийн түүхч, улс төрч, дипломатч, философич,
çохиолч, орчин үåийн улс төрийн øинжлэх ухааныг үндэслэгч.
1513 онд “Эçэн ван” (The Prince) çохиолыг бичсэнээр улс
төрийн øинжлэх ухааны хөгжилд томоохон хувь нэмэр
оруулжээ. Тэрээр “Улс төр бол эрх мэдэлд хүрэх, эрх
мэдлийг тогтоон барьж байх ба аøиг хонжоо олохын тулд эрх
мэдлийг аøиглан албадлагын арга хэрэгслийн цогц юм гэж
тодорхойлсон.
104