Page 16 - อิเหนา
P. 16
- เอกสารประกอบการสัมมนาวรรณกรรมคัดสรรในหนังสือเรียน เรื่อง อิเหนา ตอน ศึกกะหมังกุหนิง -
ความแพร่หลาย
บทละครอิเหนาพระราชนิพนธ์รัชกาลที่ 2 ได้รับการพิมพ์ครั้งแรกโดยหมอสมิทที่บางคอแหลม
์
ื่
ใช้ต้นฉบับของสมเด็จเจ้าพระยาบรมมหาศรีสุริยวงศ์ และออกจำหน่ายเมื่อพ.ศ. 2417 ตั้งแต่นั้นมาโรงพมพอน
ิ
ๆ ก็ใช้ต้นฉบับที่หมอสมิทพิมพ์ไว้โดยไม่ได้สอบชำระเป็นเหตุให้ข้อความคลาดเคลื่อน จนถึงสมัยรัชกาลที่ 5
เจ้าพระยาพระเสด็จสุเรนทราธิบดี (ม.ร.ว. เปีย มาลากุล) เมื่อยังเป็นพระยาวิสุทธสุริยศักดิ์
อธิบดีกรมศึกษาธิการเป็นผู้ริเริ่ม คิดรวบรวมชำระ เพื่อจะพิมพ์รักษาไว้ให้ถาวร ,แต่ปรากฏว่าได้ชำระตั้งแต่ต้น
เรื่องจนถึง อิเหนาเข้าห้องนางจินตะหราที่เมืองหมันหยาเป็นหนังสือ 6 เล่มสมุดไทย ค้างอยู่เพียงนั้น
จนสิ้นรัชกาลที่ 5 เจ้าพระยาพระเสด็จสุเรนทราธิบดีได้ให้พิมพ์เพียงเท่าที่ชำระนั้นเมื่อ พ.ศ. 2456
ในสมัยรัชกาลที่ 6 พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัวโปรดให้กรรมการหอพระสมุดวชิรญาณ
รวบรวมพระราชนิพนธ์แต่ก่อน เพื่อพิมพ์รักษาไว้สำหรับบ้านเมืองกรรมการจึงรวบรวมต้นฉบับบทละคร
พระราชนิพนธ์รัชกาลที่ 2 ตรวจสอบชำระและพิมพ์หมดทุกเรื่อง ยกเว้นเรื่องอิเหนาเพราะเป็นเรื่องใหญ่
หอพระสมุดฯ มีกำลังไม่พอจะพิมพ์ได้ จึงรอมาถึง พ.ศ. 2 4 6 3 สมเด็จพระเจ้าน้องยาเธอ
เจ้าฟ้าบริพัตรสุขุมพันธ์ กรมหลวงนครสวรรค์วรพินิต ได้มีรับสั่งมายังกรรมการหอพระสมุดฯ ว่า
สมเด็จพระปิตุจฉาเจ้า สุขุมาลมารศรี พระชนนี มีพระราชประสงค์จะพิมพ์หนังสือเป็นของชำร่วยในงานฉลอง
พระชันษาซายิดในเดือนพฤษภาคม พ.ศ. 2464 และโปรดบทละครอิเหนาพระราชนิพนธ์รัชกาลที่ 2 มาก
กรรมการหอพระสมุดฯ จึงได้พิมพ์บทละครอิเหนาพระราชนิพนธ์รัชกาลที่ 2 ฉบับหอพระสมุดวชิรญาณขึ้น
โดยมีกรมพระยาดำรงราชานุภาพกับกรมหมื่นกวีพจน์สุปรีชา ทรงช่วยกันชำระจากต้นฉบับ 4 ฉบับคือ
ฉบับหลวงในรัชกาลที่ 5
ฉบับของพระนางเจ้าสุขุมาลมารศรี
ฉบับของเจ้าพระยาพระเสด็จสุเรนทราธิบดี
ฉบับของหอพระสมุดวชิรญาณ (เป็นหนังสือวังหน้า และหนังสือของสมเด็จเจ้าพระยาบรมมหาพิชัย
ญาติฯ ผสมกัน)
ลักษณะการตรวจสอบชำระต้นฉบับนั้น เมื่อกรมพระยาดำรงราชานุภาพกับกรมหมื่นกวีพจน์สุปรีชา
ทรงช่วยกันตรวจชำระแล้ว ได้กราบทูลขอให้สมเด็จพระปิตุจฉาเจ้า สุขุมาลมารศรีทรงตรวจอีกครั้งหนึ่ง
ถ้าตัวบทตอนพระราชนิพนธ์ต่างฉบับผิดกันก็ถือเอาฉบับหลวงเป็นสำคัญ ถ้าถ้อยคำผิดกัน ตัดสินเอาตามที่ได้
ความสนิทเป็นประมาณ
เพลงยาวท้ายเรื่องอิเหนา พระราชนิพนธ์รัชกาลที่ 2 มีเนื้อความว่าดังนี้
หน้า | 13
