Page 95 - หลักสูตรวิชาป้องกันทุจริต
P. 95
ชุดวิชาที่ ๔
พลเมืองกับความรับผิดชอบต่อสังคม
๔.๑ ความหมายและที่มาของคำาศัพท์ที่เกี่ยวข้องกับพลเมือง
ำ
ำ
้
่
่
ำ
ค�ว� “พลเมือง” มีคว�มหม�ยในหล�ยแงมุม และมีก�รน�ไปใชเทียบกับค�อื่นๆ อ�ทิ ประช�กร
ประช�ชน ปวงชน และร�ษฎร์ ฯลฯ แต่ห�กพิจ�รณ�ให้ละเอียดจะส�ม�รถทำ�คว�มเข้�ใจคว�มหม�ย
ของคำ�ต่�งๆ ที่คล้�ยกัน ได้ดังนี้
ประชาชน หม�ยคว�มถึง คนทั่วไป คนของประเทศ ซึ่งไม่ใช่ผู้ปกครอง เป็นส�มัญชนอยู่ภ�ยใต้
รัฐ เช่น ประช�ชนทุกคนมีหน้�ที่ต้องรู้กฎหม�ย ใครจะปฏิเสธว่�ไม่รู้ไม่ได้
ประชากร หม�ยถึง คนโดยทั่วไป โดยมักใช้ในกรณีพิจ�รณ�ถึงจำ�นวน
ราษฎร ค�ว่� “ร�ษฎร” เป็นค�เก่�แก่ที่มีใช้กันม�น�น ในกฎหม�ยสมัยกรุงศรีอยุธย�และ
ำ
ำ
้
ำ
่
่
้
ำ
็
่
่
กฎหม�ยตร�ส�มดวง ก็มีก�รใชค�ว� “ร�ษฎร” หม�ยถึงคนโดยทั่วไป แตว� “ร�ษฎร” เปนค�ที่ใชในชวง
สมัยรัชก�ลที่ ๕ เนื่องจ�กสังคมไทยสมัยโบร�ณ ประช�ชนเป็นไพร่หรือท�สเกือบทั้งหมด พอม�ถึงช่วง
ำ
่
้
รัชก�ลที่ ๕ ไดมีก�รเปลี่ยนแปลงก�รบริห�รร�ชก�รแผนดินครั้งใหญและไดท�ก�รเลิกท�สเลิกไพรท�ให ้
้
่
ำ
่
่
้
้
็
่
้
่
็
ประช�ชนเหล�นั้นกล�ยเปนร�ษฎรหรือเสรีชนที่ไมตองเปนข�รับใชมูลน�ยและมีสถ�นะท�งกฎหม�ยเท�
เทียมกัน จึงเรียกอดีตไพร่ ท�ส ขุนน�ง รวมทั้งชนชั้นใหม่ๆ ว่� “ร�ษฎร”ในคว�มหม�ยของ ผู้ที่ต้องเสีย
ภ�ษีให้กับรัฐและต้องปฏิบัติต�มกฎหม�ยของบ้�นเมืองเช่นเดียวกันหมด
ปัจจุบันคำ�ว่�ร�ษฎร และประช�ชน มีคว�มหม�ยเกือบจะเหมือนกัน แต่ประช�ชน สื่อถึงก�ร
เป็นเจ้�ของประเทศ และเจ้�ของอำ�น�จอธิปไตย ม�กกว่�ร�ษฎร ส่วนร�ษฎรมีนัยของคนที่เสียเปรียบ
่
ำ
่
่
็
คนที่ดอยกว�อยูดวย และมีนัยคว�มหม�ยเปนท�งก�รนอยกว�ค�ว� ประช�ชนเชน แมเร�จะเปนร�ษฎร
้
่
้
้
้
่
็
ธรรมด� แต่ถ้�ผู้บริห�รประเทศคดโกงฉ้อร�ษฎร์บังหลวง เร�ก็ต้องไปคัดค้�น ที่ผ่�นม�ข้�ร�ชก�รมักจะ
กดขี่ร�ษฎร ดั้งนั้น ร�ษฎรแปลว่� คนของรัฐ เดิมหม�ยถึง ส�มัญชน คือคนที่ไม่ใช่ขุนน�ง โดยทั่วไปมัก
หม�ยถึง คนธรรมด� หมู่คนที่มิใช่ข้�ร�ชก�ร
พลเมือง คำ�ว่� “พลเมือง” เกิดขึ้นครั้งแรกเมื่อเกิดก�รปฏิวัติใหญ่ในฝรั่งเศส เริ่มต้นเมื่อปี ค.ศ.
๑๗๘๙ ช�วฝรั่งเศสลุกฮือกันขึ้นม�ล้มล้�งระบอบก�รปกครองของพระเจ้�หลุยส์ที่ ๑๖ ล้มล้�งระบบ
ชนชั้นต่�งๆขณะนั้นได้แก่ พระร�ชวงศ์ ขุนน�งข้�ร�ชก�ร สมณะ นักพรต นักบวช และไพร่ ประก�ศ
คว�มเสมอภ�คของช�วฝรั่งเศสทุกคน ต่อม�คำ�ว่� “Citoyen” จึงแปลเป็น “Citizen” ในภ�ษ�อังกฤษ
ำ
ำ
ส�หรับประเทศไทย ค�ว่� “พลเมือง” น่�จะถูกน�ม�ใช้สมัยหลังเปลี่ยนแปลงก�รปกครอง
ำ
ำ
พ.ศ.๒๔๗๕เนื่องจ�กผู้น�คณะร�ษฎรบ�งท่�นเคยเรียนที่ประเทศฝรั่งเศส จึงได้น�เอ�ค�นี้ม�ใส่ไว้ใน
ำ
ำ
รัฐธรรมนูญฉบับถ�วร ซึ่งประก�ศใช้เมื่อวันที่ ๑๐ ธันว�คม พ.ศ. ๒๔๗๕ ต่อม�กล�ยเป็นวิช�บังคับที่
นักเรียนชั้นมัธยมศึกษ�จะต้องเรียนควบคู่กับวิช�ศีลธรรม กล�ยเป็นวิช� “หน้�ที่พลเมืองและศีลธรรม”
88 ชุดหลักสูตรต้านทุจริตศึกษา (Anti - Corruption Education)
