Page 3 - Tekstil ve Konfeksiyon Sektöründe Sürdürülebilirlik ve Geri Dönüşüm Olanakları

Tekstil ve Konfeksiyon Sektöründe Burçin ESER, Pınar ÇELİK
Sürdürülebilirlik ve Geri Dönüşüm Olanakları Ahmet ÇAY, Dilşad AKGÜMÜŞ

1. GİRİŞ ihtiyaçlarını karşılama yetenekleri ile uygunsuzluk
oluşturmaksızın, bugünün ihtiyaçlarının karşılanması”
Modern tüketim kültürü 18. yüzyılda ortaya çıkmış
olsa da [1], tekstil tüketimi özellikle son yıllarda hız olarak tanımlanmıştır [11, 12]. Bu kapsamda sürdürü-
kazanmıştır. Tekstil sektöründeki aşırı tüketim, moda lebilirlik, insan ile doğa arasında denge kurarak, doğal
endüstrisinin yönlendirmesinin bir sonucudur. Moda, kaynakları tüketmeden, gelecek nesillerin ihtiyaçları-
tanımı gereği değişikliğe ve yeni ürünlere olan talebi nın karşılanmasına ve kalkınmasına olanak verecek
artırmaktadır [2]. 80’li yılların sonuna kadar, moda şekilde, bugünün ve geleceğin yaşamını ve kalkınma-
perakendecileri ilkbahar/yaz ve sonbahar/kış olmak sını programlama anlamını taşımaktadır [13]. Tekstil
üzere genellikle yılda iki koleksiyon sunmaktaydı. ve hazır giyim sektörü ele alındığında, bu sektörde
Ancak 90’lı yıllara gelindiğinde bu durum tamamen kullanılan zararlı kimyasal maddeler [14, 15], yüksek
değişmiş ve “süper ucuz ve süper hızlı” çağı başla- su tüketimi ve buna bağlı su kirliliği [16, 17], üretim
mıştır [3]. Modanın hızla değişen doğası, ucuz giysi süreçlerindeki yüksek enerji tüketimi ve bununla
üretme ve ürettirme yetenekleriyle birleşince, modern ilişkili hava emisyonları [15, 18, 19, 20] başta olmak
moda ticaretinde bir dönüm noktası yaşanmıştır [4]. üzere nakliye [15] ve ambalajlama konularındaki
problemler ile atık üretimi çevresel açıdan sürdürü-
Moda endüstrisi, küresel bir endüstri olup, insanlar lebilirliğin önündeki en büyük engellerdir.
üzerinde olduğu kadar çevre üzerinde de büyük
etkilere sahiptir [5]. Küresel ölçekte toplam tekstil ve 2. TEKSTİL LİFLERİ VE ÇEVRESEL
hazır giyim üretimi yıllık 80 milyon tonun üzerinde ETKİLERİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ
olup dolayısıyla bu endüstrinin çevresel performan- Dünya nüfusundaki artış ve yaşam standartlarındaki
sının iyileştirilmesi oldukça önemlidir [6, 7]. Ancak gelişme, son yıllarda tekstil tüketiminde ve dolayısıy-
maalesef moda disiplini hala; tasarımcıların yararlana- la tekstil üretiminde önemli bir artışa neden olmuştur
bileceği bilimsel çevre dostu bilgilerin üretilmesinin, [21]. Şekil 1’de dünyadaki toplam elyaf üretiminin
problemlerin daha yaratıcı çözülmesinde yeni tasarım yıllar içerisindeki değişimi ve geleceğe ilişkin trendi
metotları kullanılmasının [8] veya tüketicilerin sürdü- görülmektedir. 2025 yılana kadar yapılmış olan
rülebilir dönüşüm süreçlerine dahil edilmesinin çok tahminlemede, toplam lif üretiminin her yıl %3,7 artış
gerisinde kalmaktadır. Bu bağlamda, tasarımda, üre- sergileyeceği öngörülmektedir [22].
timde, tüketimde ve sürdürülebilir ticarette daha yara-
tıcı bir düşünce anlayışına ihtiyaç duyulmaktadır [6].
Geçtiğimiz yıllarda tekstil ve hazır giyim sektörü
ciddi bir fiyat baskısı ile karşı karşıya kalmıştır. Fiyat
avantajı yaratma çabalarının sonucunda, çoğu Avrupa
ve Amerika firması üretimlerini Asya’daki gelişmekte
olan ülkelere devretmişlerdir. Batı ülkelerindeki
faaliyetler ise tasarım veya marka yönetimi gibi katma
değerli hizmetler ile sınırlı kalmıştır. Değer zincirin-
deki faaliyetlerin düşük ücretli bu ülkelere kayması
sonucunda, tedarikçilerdeki işçilik ve ekolojik uygula-
maları yönetmek ve denetlemek zorlaşmış ve çeşitli Şekil 1. Dünyadaki toplam elyaf üretiminin yıllar içerisindeki
değişimi [22]
sürdürülebilirlik problemleri ortaya çıkmıştır [9, 10].
2014 yılında dünyadaki lif tüketimi 89,4 milyon ton
Sürdürülebilirlik kavramı, daha önce Dünya Çevre ve olarak gerçekleşmiş olup, bunun büyük bir bölümünü
Gelişme Komisyonu (World Commission on sentetik lifler oluşturmaktadır [23]. 2014 yılında
Environment and Development) olarak bilinen küresel elyaf piyasasındaki liflerin oransal dağılımı
Brundtland tarafından “gelecek nesillerin kendi Şekil 2’de verilmektedir.

Cilt (Vol): 23 No: 101
Journal of Textiles and Engineer Tekstil ve Mühendis
SAYFA 45