Page 4 - Tekstil ve Konfeksiyon Sektöründe Sürdürülebilirlik ve Geri Dönüşüm Olanakları

Tekstil ve Konfeksiyon Sektöründe Burçin ESER, Pınar ÇELİK
Sürdürülebilirlik ve Geri Dönüşüm Olanakları Ahmet ÇAY, Dilşad AKGÜMÜŞ

çok zordur, çünkü her elyafın kendine ait çevresel bir
yükü söz konusudur. Bazı lifler elyaf üretimi aşama-
sında, bazıları ise tekstil üretim prosesleri sırasında
yüksek miktarda doğal kaynak tüketimine neden
olmaktadır. Bazı lifler yenilebilir kaynaklardan elde
edilmesine karşın, geri kazanılmaları mümkün olma-
maktadır, bazı lifler ise yenilenemeyen kaynaklardan
üretilmelerine karşın kolaylıkla yüksek kaliteli
ürünlere geri dönüştürülebilmektedir [6].
MADE-BY tarafından yapılan bir çalışmada [24]
hazır giyim endüstrisinde en fazla kullanılan liflerin
Şekil 2. Küresel Elyaf Piyasası 2014 (ICAC, CIFRS, The Fiber çevresel etkilerine ilişkin bir karşılaştırma yapmıştır.
Year, The Fiber Organon, Lenzing tahminleri) [23] Bu karşılaştırmada yalnızca doğal ve sentetik liflerin
hammadde halinden eğrilmeye hazır hale gelinceye

Dünya pazarına bakıldığında sentetik bir lif olan kadarki süreçleri incelenmiştir. Karşılaştırmada dikka-
poliester ve doğal bir lif olan pamuğun baskın te alınan parametreler Tablo 1’deki gibidir.
konumda olduğu görülmektedir. 2014 yılı itibariyle Yapılan hesaplamalar sonucunda, her lif için bir puan
dünya lif üretiminin %63’ü sentetik lifler olup, bunun belirlenmiş ve lifler bu puan doğrultusunda 5 sınıfta
%82’lik bölümünü poliester lifleri oluşturmaktadır. toplanmıştır. A-Sınıfı’ndan E-Sınıfı’na kadar olan bu
Pamuk ikinci en önemli lif olup, tüm lifler içerisinde sınıflandırmada, A-Sınıfı’nda çevreye olumsuz etkisi
%29’luk bir orana sahiptir. Poliestere olan talep son en az olan lifler yer almaktadır. Yapılan çalışmada
yıllarda iki katına çıkmış ve uzun yıllardır en fazla “sınıflandırılamamış” olarak ifade edilen lifler ise
kullanılan lif olma özelliği taşıyan pamuğun yerini yeterli veri sağlanamaması dolayısıyla karşılaştırmaya
almıştır. 2025 yılına gelindiğinde ise, pamuk lifi dahil edilmeyen lifleri içermektedir. MADE-BY tara-
üretimi sabit kalırken, artan lif talebini karşılamak fından çeşitli liflerin çevresel açıdan karşılaştırılarak
değerlendirilmesine ilişkin sonuçlar Tablo 2’de veril-
adına poliester lif üretiminin artacağı ve pamuk mektedir. Çalışma sonuçlarına göre, konvansiyonel
üretiminden 3 kat daha fazla olacağı öngörülmektedir. üretim yöntemleri ile elde edilen gerek doğal, gerekse
Sentetik polimerler için başlıca hammadde kaynağı sentetik liflerin sürdürülebilirlik sıralamasında
petroldür. Pamuk gibi yenilenebilir doğal liflerin üre- oldukça gerilerde kaldığı, geri dönüştürülmüş veya
timinde de yenilenebilir olmayan kaynaklara dayanan organik üretim yöntemleri ile üretilmiş liflerin ise en
enerji ve kimyasallara ihtiyaç duyulmaktadır. Hangi çevre dostu lifler olduğu görülmektedir.

elyaf türünün daha çevre dostu olduğunu söylemek
Tablo 1. MADE-BY tarafından tekstil liflerinin karşılaştırmasına ilişkin yapılan çalışmada dikkate alınan parametreler [24]

Parametre Açıklama Ölçü Birimi Ağırlık
Sera gazları Karbondioksit eşdeğeri kg CO 2 /kg elyaf %20
İnsan toksisitesi Akut toksisite Oral, dermal, soluma ve cilt tahrişi için LD/LC %20
Kronik toksisite seviyesi
Üreme organları için tehlike Kronik toksisite puanı ve hassasiyet seviyesi
Kanserojenlik
Ekotoksisite Balıklar için akut sucul toksisite LC50 96 saat %20
Ekotoksisite potansiyeli Malzemel Güvenlik Bilgi Formu baz alınmıştır
Enerji girdisi Hammadde dahil toplam enerji tüketimi MJ / kg elyaf %13,33
Su girdisi Su girdisi kg su / kg elyaf %13,33
Arazi kullanımı Verim kg elyaf / hektar %13,33

Cilt (Vol): 23 No: 101
Journal of Textiles and Engineer Tekstil ve Mühendis
SAYFA 46