Page 9 - Tekstil ve Konfeksiyon Sektöründe Sürdürülebilirlik ve Geri Dönüşüm Olanakları

Tekstil ve Konfeksiyon Sektöründe Burçin ESER, Pınar ÇELİK
Sürdürülebilirlik ve Geri Dönüşüm Olanakları Ahmet ÇAY, Dilşad AKGÜMÜŞ

Çevresel etkileri açısından, tekstil atıkları hava, su ve yakılması ile oluşan ısıdan yararlanılmasıdır [21]. Bu
toprak için tehdit oluşturmaktadır. Tekstillerin kom- dört yaklaşımın yer aldığı bir süreç şeması Şekil 5’de
postlanması ile sera gazları salınmakta ve havaya verilmektedir [40].
karışmakta, ayrıca zararlı kimyasallar açığa çıkmakta Birincil ya da orijinal geri dönüşüm, en fayda sağla-
ve bunlar toprağa geçerek, suları kirletmektedir. yan geri dönüşüm yöntemidir. Bu yöntem özellikle
Tekstil atıkları aynı zamanda çöplükler için arazilere poliester ve poliamid gibi sentetik liflerin geri dönü-
ihtiyaç duymaktadır. Çöplüklere dökülen tekstiller ise, şümüne yöneliktir. Bu yönteme “kapalı çevrim geri
tekstil tedarik zincirinde hammadde veya bileşenler dönüşüm (closed loop recycling)” de denilmektedir
olarak girdi sağlamak yerine, değer kaybına neden [39]. Tekstillerin kapalı çevrim geri dönüşümü tüke-
olmaktadır. Geri dönüştürülmüş malzemeler olma- tici sonrası atıkların toplanmasını ve yeni giysilerde
dıkça, üreticilerin ihtiyaçlarını karşılamak adına daha kullanılmak üzere bu atıklardan iplik üretilmesini
fazla işlenmemiş malzeme gerekecek ve daha fazla kapsamaktadır. Günümüzde en yaygın geri dönüşüm
enerji tüketilecektir [38].
açık çevrimdir (open loop). Geri dönüşüm işlemi
Atık değerlendirmesi; bir ürünün orijinal formunda sonrasında elde edilen malzemelerin kalitesinin yeni
yeniden kullanılması ve atığın geri dönüştürülerek bir giysilerde kullanmak amacıyla çok düşük olması
ürün haline getirilmesini kapsamaktadır. Bir tekstil sebebiyle, daha düşük seviyede ürünlerde kullanımı
ürünü mümkün olduğunca çok sefer yeniden kulla- tercih edilmektedir. Geri dönüştürülmüş malzemeler
nılmalı ve artık kullanılamayacak durumda olduğu araba döşemelikleri ya da yalıtım malzemesi gibi kul-
düşünüldüğünde karbon ayak izinin azaltılması adına lanım olanağı bulmaktadır. Bu şekilde kısmen değer
geri dönüşüme tabi tutulmalıdır [39]. kazanımı sağlanmaktadır. Aksi halde bu atıklar yakıl-

Geri dönüşüm teknolojileri 4 gruba ayrılabilir: maktadır. Ancak yine de bu uygulamalar hazır giyim
Birincil geri dönüşüm bir ürünün orijinal haline geri üretimindeki hammadde ihtiyacını azaltmaya etki
dönüştürülmesidir; ikincil geri dönüşüm, atığın, oriji- etmemektedir. Bu nedenle kapalı çevrim geri dönü-
nal halinden farklı bir uygulama alanına sahip olabi- şüm oldukça önemli bir konudur. Kapalı çevrim bir
len ve daha düşük fiziksel, mekanik ve kimyasal tedarik zincirinin ana faydası, kullanılmış ürünlerden
özelliklerde yeni bir ürüne dönüştürülmesidir; üçüncül yeniden değer yaratılmasıdır. Bu durum bir takım geri
geri dönüşüm, atığın piroliz, gazlaştırma ve hidroliz dönüşüm basamakları ile sağlanmaktadır. Şekil 6’da
yoluyla basit kimyasallara veya yakıtlara dönüştürül- kapalı çevrim hazır giyim tedarik zinciri ve işlem
mesidir; dördüncül geri dönüşüm ise katı atıkların basamakları görülmektedir [41].

Şekil 5. Tekstil atıklarının geri dönüşüm olanakları

Cilt (Vol): 23 No: 101
Journal of Textiles and Engineer Tekstil ve Mühendis
SAYFA 51