Page 10 - Tekstil ve Konfeksiyon Sektöründe Sürdürülebilirlik ve Geri Dönüşüm Olanakları

Tekstil ve Konfeksiyon Sektöründe Burçin ESER, Pınar ÇELİK
Sürdürülebilirlik ve Geri Dönüşüm Olanakları Ahmet ÇAY, Dilşad AKGÜMÜŞ

Şekil 6. Kapalı çevrim bir hazır giyim tedarik zinciri

Kapalı çevrim bir tedarik zincirinin başlangıcı tekstil rülebilmekte ve düşük kaliteli nihai ürünlerde, özel-
atıkları olup, bitmiş iplik ile sonlanmaktadır. Bu likle de takviye amaçlı ürünlerde kullanılabilmek-
proses toplama, tasnif, lif geri dönüşümü, iplik tedirler [42].
işlemleri ve bu işlem basamakları arasındaki nakliyeyi
kapsamaktadır. 4.1.1. Sentetik Liflerin Geri Dönüşümü

Geri dönüşüm ile sentetik lifli tekstil atıklarından iplik
4.1. Tekstil Atıklarının Geri Dönüşüm Yöntemleri
elde edilmesi, mekanik veya kimyasal geri dönüşüm
Tekstil ürünlerinin üretim süreçleri birbirinden farklı yöntemleri ile mümkün olabilmektedir. Bu teknolo-
ve oldukça uzundur. Üretim süreçlerinin her birinde jiler, plastik şişelerin lif haline geri dönüştürül-
kullanılan hammadde, ara mamul veya kullanılan mesinde kullanılan metotlara dayanmaktadır [41].
kimyasal madde, enerji kaynağı çeşidi, makine parkı Poliester esaslı malzemelerde, geri dönüşüm giysinin
gibi girdiler birbirinden çok farklıdır. Yapay lifler küçük parçalara kesilmesiyle başlar. Parça kumaşlar
kullanılarak elde edilen tekstil ürünü ile doğal lifler granüle edilerek poliester cipsleri haline getirilir. Bu
kullanılarak elde edilen tekstil ürünü veya dokusuz cipsler eritilerek yeni filament lifler çekilir ve yeni
yüzey yöntemi ile oluşturulan üzeri renkli baskılı bir poliester kumaşlar üretilir [43].
tekstil ürünü ile üzerinde nakış bulunan bir dokuma
kumaşın üretim süreçleri birbirinden çok farklıdır. -Mekanik Geri Dönüşüm
Üretim sırasında kullanılan hammadde, makine parkı, Mekanik geri dönüşüm temel olarak bir eriyik çekme
enerji çeşitleri ve maliyetleri, süreçlerde ortaya çıkan prosesi olup, kirliliklerin giderilmesi ve polimer par-
çevresel etkileşimler ve ürünlerin geri dönüşüm çalarının eritilmesini kapsamaktadır. Tasnif edilmiş
potansiyelleri aynı olmadığından tekstil ürünlerinde poliester pul pul ayrılır ve deterjan ve çözgenlerle
geri dönüşüm oldukça kompleks bir konudur [36]. yıkanarak kirliliğe sebep olan maddeler yok edilir.
Tekstil atıklarının geri dönüşümü, daha ziyade ter- Pullar hidrolitik bozunma olmaması için iyice
moplastik polimer esaslı liflerde gerçekleştirilmek- kurutulur ve ardından eritilir, ekstrude edilir, mekanik
tedir. Bunun sebebi bu liflerin işlenmesinin ve geri özelliklerini iyileştirmek için çapraz bağlayıcılarla
dönüşüm sonrası farklı formlarda elde edilmesinin işlem görür. PET pullar, işlenmemiş poliester lifleri
kolay olmasıdır. Buna karşın, pamuk, yün, ipek gibi ile üretilen birçok ürünün hammaddesi olarak kul-
doğal lifler de geri dönüşüm uygulamaları arasında lanılabilmektedir [12]. Bu yöntem PET şişelerin
kendine yer edinmeye çalışmaktadır [12]. Geri dönüş- liflere geri dönüşümünde en yaygın kullanılan yöntem
türülmüş liflerin üretimi, diğer liflere göre çevreye olup, büyük ölçekli üretim gerçekleştirmek mümkün-
daha az zarar vermekte ve doğal kaynak tüketimini dür. Bu yöntemin en büyük dezavantajı, poliesterdeki
azaltmaktadır. Tüm tekstil malzemeleri geri dönüştü- kirlilik ve renklerin yok edilmemesidir. Bu durum

Cilt (Vol): 23 No: 101
Journal of Textiles and Engineer Tekstil ve Mühendis
SAYFA 52