Page 6 - Tekstil ve Konfeksiyon Sektöründe Sürdürülebilirlik ve Geri Dönüşüm Olanakları

Tekstil ve Konfeksiyon Sektöründe Burçin ESER, Pınar ÇELİK
Sürdürülebilirlik ve Geri Dönüşüm Olanakları Ahmet ÇAY, Dilşad AKGÜMÜŞ

Tekstil üretimi çevreye zarar veren bir süreçtir. Tekstil Tekstil atıkları; lif, tekstil ve hazır giyim üretim
üretim prosesleri büyük miktarda doğal kaynak (su, sanayii, tüketiciler, ticari ve hizmet endüstrilerine
petrol, toprak) tüketimine sebep olmakta, toksik ilişkin çok sayıda süreçten kaynaklanan atıklardır
kimyasallar kullanmakta ve karbon dioksit açığa [28]. Tekstil Geri Dönüşüm Kurumu’na (Council for
çıkarmaktadır. Buna ek olarak da her yıl milyonlarca Textile Recycling) göre tekstil geri dönüşüm
ton tekstil atılmaktadır. Avrupa ve Amerika’da, yılda malzemeleri tüketici öncesi ve tüketici sonrası atıklar
10 milyon ton tekstil atığı ortaya çıktığı tahmin olmak üzere iki grupta sınıflandırılmaktadır [29].
edilmektedir. Çin’de yıllık tüketici öncesi ve sonrası Tüketici öncesi tekstil atıkları; lif, iplik, tekstil, teknik
tekstil atık miktarının 20 milyon tonun üzerinde tekstil, dokusuz yüzey, hazır giyim ve ayakkabı
olacağı öngörülmektedir. Bu atıklar yalnızca çevreyi üretimleri sırasında ortaya çıkan tekstil atıklardır [12].
kirletmekle ve dünyadaki çöplükleri doldurmakla kal- Şekil 3’de tüketici öncesi tekstil atıklarından bazı
mamakta, aynı zamanda çok değerli doğal kaynak- örnekler sunulmaktadır.
ların tükenmesine de sebep olmaktadır. Yalnızca
yüksek miktarda ürün tüketilmesi değil, aynı zamanda Tüketici sonrası tekstil atıkları; hizmet süresini
ürünlerin aşırı ambalajlanması da atık yığınlarının tamamlamasının ardından atılan tekstil malzeme-
artmasına sebep olmaktadır. Çöplüklerin kapasitesi leridir. Tüketicilerin eskime, küçük gelme ya da moda
özelliklerini kaybetme gibi sebeplerden dolayı artık
azaldıkça, atık boşaltma maliyetleri de yükselmeye ihtiyaç duymadığı ve atmaya karar verdiği her türde
devam etmektedir. Artan bu maliyetler, işletmelerin giysi ve ev tekstili ürünleri bu gruba girmektedir.
genel giderlerini düşürmek adına yeni yollar ara- Tüketici sonrası atıkların hacmi oldukça yüksektir.
masına neden olmaktadır [21].
Tüketici sonrası tekstil atıkları kabul edilebilir sevi-
Tekstil atıklarının imha edilmesi tekstil endüstrisi için yede kalite özellikleri taşıması durumunda genellikle
önemli konulardan birisidir. Her yıl tonlarca tekstil ikinci el giysi olarak başka tüketiciler tarafından
evsel atıklarla birlikte çöplüklere dökülmektedir. kullanılmakta veya üçüncü dünya ülkelerine satılmak-
Yapılan tahminler atılan bu giysilerin %95’inin tekrar tadır. Tekrar giyilemeyecek durumda olan giysiler ise,
–yeniden giyilerek, yeniden kullanılarak veya geri liflerine parçalanarak yeni ürünlerde kullanılabilmek-
dönüştürülerek–kullanılabileceği yönündedir. Doğal tedir [28]. Şekil 4’de tüketici sonrası tekstil atıkların-
kaynakların tükenmesi ve atık imha maliyetlerinin dan bazı örnekler sunulmaktadır.
yükselmesi sebepleriyle, tekstil atıklarının geri dönü- Günümüzdeki en gözde konulardan biri olan sürdürü-
şümü veya yeniden kullanımı tüm dünyada giderek lebilirlik, çevresel, ekonomik ve sosyal boyutlar
önem kazanmaktadır [27]. içermektedir. Hızlı modanın ortaya çıkması ve kabul

Birleşik Devletler Çevre Koruma Ajansı (United görmesi ile birlikte, tekstil atıkları görülmemiş bir
States Environmental Protection Agency – USEPA) hızla büyüyerek, beklenmedik seviyelere ulaşmıştır.
tekstil atıklarının çöplük alanlarının %5’ini kapladı- Tekstil atıkları uygun teknolojiler vasıtasıyla, katma
ğını, tekstil geri dönüşüm endüstrisinin ise tekstil değerli ürünlerin hammaddesi olabilir. Çeşitli kav-
atıklarının yılda sadece %15’ini geri dönüştürebildi- ramlar ve metotlar vasıtasıyla katma değerli ürünlerin
ğini ve geri kalan %85’lik bölümünü çöplüklere elde edilmesini amaçlayan tekstil atık yönetim
gönderdiğini belirtmektedir. Tekstil Geri Dönüşüm sistemleri giderek önem kazanmaktadır [12].
Kurumu (Council for Textile Recycling – CTR) dahil Tekstil atık işleme stratejileri, azaltma (reduce),
bir çok organizasyon, tekstil atıklarına ilişkin farkın- yeniden kullanma (reuse), geri dönüşüm (recycle) ve

dalık yaratmak amacıyla çalışmaktadır ve 2037 yılına enerjinin geri kazanımını kapsamaktadır. Tüm bu
gelindiğinde çöplüklerde hiç tekstil atığı olmamasını stratejilerin amacı, ürünlerin ömrünü uzatarak, azami
hedeflemektedir [12]. ölçüde fayda sağlamaktır [2].

Cilt (Vol): 23 No: 101
Journal of Textiles and Engineer Tekstil ve Mühendis
SAYFA 48