Page 12 - Tekstil ve Konfeksiyon Sektöründe Sürdürülebilirlik ve Geri Dönüşüm Olanakları

Tekstil ve Konfeksiyon Sektöründe Burçin ESER, Pınar ÇELİK
Sürdürülebilirlik ve Geri Dönüşüm Olanakları Ahmet ÇAY, Dilşad AKGÜMÜŞ

kazanılan enerji sayesinde, fosil yakıtların tüketimin- yısıyla, işlenmemiş doğal ve sentetik liflerin
den kaçınılmakta ve CO 2 emisyonu etkileri telafi kullanılması yönünde bir eğilim söz konusudur [2].
edilebilmektedir [41].
Bazı geri dönüşüm teknolojileri ticari olarak mev-
Tekstillerin geri dönüştürülmesi günümüzde endüstri- cuttur. Ancak diğer teknolojiler, proses maliyetleri ve
yel anlamda yaygın bir uygulama değildir. Tekstil ilgili standartların yetersizliği gibi sebeplerle hala
liflerinin geri dönüşümü üzerine faaliyet gösteren araştırma ve küçük ölçekte deneme aşamasındadır.
firma sayısı, teknolojinin kısıtlı olması ve ekonomik Bunun yanı sıra ekonomik ve politik engeller ile
açıdan fayda sağlanamaması dolayısıyla çok azdır. tekstil atıklarının toplanmasına ilişkin zorluklar söz
Piyasada düşük fiyatlarda işlenmemiş liflerin bulun- konusudur. Geri dönüşümün geleceği atık liflerden
ması ve geri dönüşüm endüstrisindeki teknolojik üretilmiş ürünlere ilişkin yeni pazarların oluşturulması
inovasyonun yetersizliği nedeniyle, günümüzde geri ve nihai ürün özelliklerini iyileştirecek teknolojilerin
dönüşüm tekniklerine ilişkin uygulamalar kısıtlı geliştirilmesine bağlıdır. Geri dönüşüm ekonomik ve
kalmıştır. Buna karşın tekstil atıklarının geri dönüşü- uygulanabilir olduğu sürece teşvik edilmelidir.
müne ilişkin yeni teknolojiler geliştirilmektedir [2]. Yüksek hacimdeki atıkların tüketilmesi ve düşük
Bununla birlikte geri dönüşüme ilişkin yakın gele- kaliteli giysilerin geri dönüştürülemeyeceği yönün-
cekte aşılması gereken çok sayıda engel söz konu- deki ön yargıların yıkılması adına, düşük katma
sudur [47]. Teknolojik açıdan değerlendirildiğinde, ilk değerli tekstillerin üretimine ilişkin araştırma ve
ve en önemli sorun tekstil malzemesinin lif kompo- geliştirme çalışmaları da desteklenmelidir. Tekstille-
zisyonudur. Kumaşlarda çeşitli tiplerde liflerin bir rin giysi veya başka uygulamalarda yeniden kulanı-
arada bulunması ve renklerin birbirine karışması, mını mümkün kılmak ve atık yönetiminde en uygun
tasnif işlemlerini olumsuz etkilemesi ve geri dönüş- şekilde ayrılmasını sağlamak adına, atık lif kompo-
türülmüş ürünlerin kalitesini düşürmesi dolayısıyla zisyonları için standartlar ve etiketler (örn. geri dönüş-
tekstilde geri dönüşümü kısıtlayan etkenler arasında türülmüş, biyolojik olarak parçalanabilir, kompostla-
sayılmaktadır. Diğer sorunlar ise, karışım malzeme- nabilir) gerekmektedir [27].
lerin ayrıştırılması, ayrıştırmanın verimliliği, ayrıştırı- Tekstillerin geri kazanımı ve geri dönüştürülmesi,
lan malzemenin kalitesi ve buna bağlı olarak geri çevresel ve ekonomik açıdan önemli faydalar sağla-
dönüştürülmüş malzemenin kalitesi gibi problemlerdir maktadır. İlk faydası çöplük alanlarına olan ihtiyacın
[39].
azaltılmasıdır. Sentetik lifler doğada parçalanmamak-
Tekstil malzemelerinin geri dönüştürülmesi günümüz- tadır, doğal lifler ise doğada parçalanmakta ancak
deki imkanlar doğrultusunda ancak ürün tek bir küresel ısınmaya sebep olan metan gazı açığa çıkar-
malzemeden oluşuyorsa gerçekleştirilebilmektedir. maktadır. İkinci faydası ise işlenmemiş kaynaklar
Ancak piyasadaki ürünlerin büyük çoğunluğu, ürüne üzerindeki baskının azaltılmasıdır. Bundan kasıt,
farklı özelliklerin kazandırılabilmesi amacıyla liflerin tekstillerde kullanılan pamuk yün gibi doğal lifler ya
karıştırılması ile meydana getirilmektedir [31]. Günü- da sentetik liflerin üretiminde kullanılan petrol gibi
müz pazarlarında mevcut giysiler, yıllar öncesinde- hammaddelerdir. Kirliliğin azaltılması, enerji ve su
kilere göre gerek tasarım gerekse lif içeriği yönünden tüketiminin azaltılması ve kimyasallara olan ihtiyacın
büyük farklılık göstermektedir. Sentetik liflerin 20. azaltılması da diğer faydaları olarak sıralanabilir [43].
yüzyılda piyasaya girmesinin ardından, tekstillerin Tekstil atıklarının geri dönüşümü çevresel açıdan
geri dönüşümü iki sebepten ötürü oldukça karmaşık fayda sağlamakla birlikte, aşağıdaki gibi birçok
hale gelmiştir: Birincisi liflerin mukavemetinin art- sorunu da kapsamaktadır [21]:
ması ile atıkların parçalanması ve açılması zorlaş-
mıştır; ikinci olarak ise liflerin karıştırılması ayrıştır-  Atıkların ürünlere geri dönüştürülmesi sırasındaki
ma işlemini güçleştirmiştir [21]. Geri dönüştürülmüş mekanik, kimyasal ve biyolojik proseslerde büyük
liflerin ve kumaşların düşük kalitede olması dola- miktarda enerjiye ihtiyaç duyulması

Cilt (Vol): 23 No: 101
Journal of Textiles and Engineer Tekstil ve Mühendis
SAYFA 54