Page 321 - Asia Tenggara dalam Kurun Niaga 1450-1680 Jilid I - Tanah di Bawah Angin - Anthony Reid
P. 321

P E S T A  K E R A M A IA N   DAN HIBURAN



                  sama di A c e h , J a w a ,  d a n   M a k a s a r ,   tarikh k r a t o n   p e r t a m a   ditulis dalam b a h a s a

                  T h a i - " s u a t u   g a m b a r a n   k e r i n g   a t a s   f a k t a - f a k t a ,"   n a m u n   l e b i h   t e r p e r c a y a   d i b a n ­

                  dingkan dengan b a n y a k   tarikh y a n g   ditulis k e m u d ia n   ( S c h w e i s g u t h   1951: 107;

                  c£   K a s e t s i r i   1979:  159). Y a n g   d i p e r k i r a k a n   s e b a g a i   p e n u l is n y a ,   Horathibodi,

                  juga mcnulis atas permintaan raja s e b u a h   buku t e k s   tentang p e m a k a ia n   b a h a s a

                  T h a i   s ec a r a   b c n a r .  T a p i  y a n g   paling d i s e n a n g i   o l c h   r a j a   dan kalangannya adalah

                  s y a i r ,  s e r i n g   dalam b e n t u k  spontan c e n d e k i a  y a n g  digcmari r a k y a t  ta pi kini juga
                  dituliskan untuk anak-cucu. T e m a - t e m a   u t a m a n y a   m e r u p a k a n   t e m a   cinta.


                           Dalam  i n g a t a n   orang T h a i ,   tokoh t e r k e m u k a   dari  kalangan  ini  adalah

                  s e o r a n g   p e n u l i s   muda  g e n e r a s i   k e d u a ,   Si  Prat.  Putra  a s t r o l o g   dan  penyair

                  istana, Horathibodi, S i   P r a t   menjadi l a m  b a n g   s e m a n g a t   puisi b e b a s   orang Thai.
                  S e b a g a i   s e o r a n g   a n a k   l e l a k i ,   k e c e n d e k i a a n   s e r t a   k e m a m p u a n n y a   m e n y u s u n

                        -
                  s y a ir s y a i r  c e m e r l a n g   menjadikannya t o k o h   k e s a y a n g a n   r a j a ,   t a p i   b a k a t   i t u   j u g a
                  selalu  m e n g h a s i l k a n   musuh-musuh  b a gi n y a .   K a b a r n y a ,  sesudah  i a   menyindir

                                                                                   a
                  nakal gundik f a v o r it  raja dengan s y a i r - s y a i r   t e l a k ,   i  lalu diasingkan ke N a k h o n
                  Sithammarat.  Di  s a n a   i a   p u n   b e r s e l i s i h   dengan  g u b e m u r   k a r e n a   s y a i r - s y a i r

                                                                                     s
                  sindiran y a n g   ditujukannya kepada w a n i t a - w a n i t a   i tana, dan d i j a t u h i   hukum­
                  an  mati  dalam  usia  masih  muda.  Syair  besar  yang  ditinggalkannya  adalah
                  g a m b a r a n   p e r j a l a n a n   l a u t n y a   ke Nakhon Sithammarat, di mana s e g a l a   s e s u a t u

                  m e n g i n g a t k a n n y a   pada  a p a   y a n g   t i d a k   lagi  d i m i l i k i n y a - k e m e g a h a n   ibu  k o t a

                  dan k e c a n t i k a n   k e k a s i h n y a   ( S c h w e i s g u t h   1951: 114-118; Jumsai  1973:  161-169).


                           Kurun  n i a g a   m e r u p a k a n   masa  p e r u b a h a n - p e r u b a h a n   b e s a r   b a g i   "tanah
                  di  b a w a h   a n g in."  Dalam  bentuk  k e b u d a y a a n   dan  pendidikan,  b e g i t u   pula

                  dalam k e p e r c a y a a n   r a k y a t ,  s i s t e m   hukum, b a h k a n   d a l a m   hal gaya pakaian s e r t a

                  bangunan,  k o t a - k o ta   n i a g a   in i  m e n a t a   k e m b a l i   m a s y a r a k a t - m a s y a r a k a t   y a n g

                  b e r t u m p u   k e p a d a n y a .   Dalam hitungan  i n i ,   kurun  t e r s e b u t   bisa dibandingkan

                  dengan padanan Ero          p a n y a ,   y a k n i   masa R e n a i s a n s ,   meskipun  t e l a a h   ini  telah

                  b e r u s a h a   menegaskan  b a h w a   titik  mula  maupun  arah  p e r u b a h a n n y a   tidak

                  b o l e h   disamakan dengan apa yang b e r l a n g s u n g  di b a g i a n - b a g i a n  dunia lainnya.

                           B a n g s a - b a n g s a   A s ia   T e n g g a r a   t e t a p   m e r u p a k a n   p e l a k u   u t a m a   dari

                  perluasan  niaga yang  menjadi  inti  dari  t r a n s f o r m a s i   ini  h in g g a   a b a d   ke-17.

                  P e r d a g a n g a n   t e l a h   mcmupuk k o t a - k o t a   itu dengan b e r b a g a i   gagasan dari dunia

                  l u a r ,   m e m p c r k u a t   kalangan e l i t e   dan n e g a r a - n e ga r a   yang paling c c p a t   m e n a r i k
                  m a n fa a t   d a r i   itu s e m u a .  A k a n   t e t a p i ,   " r e v o l u s i   n i a g a "   pada p e r t e n g a h a n   a b a d

                  ke-17 s e c a r a   r a d i k a l   t e la h   m e n g a l i h k a n   s e k i a n   dampak dari k e g i a t a n   p e r n i a g a a n





                                                                    277
   316   317   318   319   320   321   322   323   324   325   326