Page 390 - เมืองลับแล(ง)
P. 390
๒. ประวัติเกี่ยวกับหมื่นด้งนคร
คำว่า “หมื่นนคร” เป็นชื่อของตำแหน่งเจ้าเมืองนคร (เอกสารโบราณเขียนว่า นคอร) หรือเวียงละกอน
ตั้งอยู่ทางทิศตะวันตกของแม่น้ำวัง เป็นเมืองโบราณที่มีการสร้างและขยายตัวขึ้นหลายสมัยหลังจากพระญาเบิก
้
์
กษัตริย์เมืองเขลางนครในราชวงศจามเทวีไดทำสงครามกับพระญาไชยสงคราม พระราชโอรสในพระญามังราย
จนสิ้นพระชนม์ เมืองเขลางค์นครหรือเมืองนคร เจ้าเมืองจึงถูกลำดับยศใหม่เป็น “เจ้าหมื่น” และมีเจ้าเมือง
นครลำปางจะถูกเรียกว่า “หมื่นนคร” หมื่นนครจึงมีหลายคนไม่ได้จำเพาะเป็นคนใดคนหนึ่ง จนมีผู้ศึกษา
ประวัติเกี่ยวกับหมื่นด้งนครหลายท่านและเผยแพร่ออกมาในรูปแบบนิยายจนทำให้เกิดความคลาดเคลื่อน
เมื่อ พ.ศ. ๑๙๒๙ พระญากือนาธรรมิกราช กษัตริย์องค์ที่ ๖ แห่งราชวงศ์มังรายได้สวรรคตที่เมือง
ึ
เชียงใหม่ ทรงมีพระราชโอรสคือ เจ้าแสนเมืองมา ประสูติจากนางยสุนทราเทวี ขุนนางเมืองเชียงใหม่จง
ี
สถาปนาให้เจ้าแสนเมืองมาเป็น “พระญา” ครองเมืองเชียงใหม่สืบต่อ เป็นกษัตริย์องค์ท่ ๗ ในราชวงศ์มังราย
ึ
ู้
ั
สร้างความไม่พอใจกับท้าวมหาพรหม กษัตริย์เมืองเชียงรายผเป็นพระอนุชาของพระญากือนาจงไดยกทพมาท ี่
้
้
ี
ี
เมืองเชียงใหม่ ฝ่ายเมืองเชยงใหม่มีอัครมหาเสนาบดชื่อ แสนผานอง จึงยกทัพด้วยพล ๗,๐๐๐ คน พร้อมดวย
ั
้
“หมื่นลกนคอร” (ลกนคร แปลว่าลูกชายคนที่ ๖ ของครอบครัว) นำกำลังพลมา ๘๖,๐๐๐ คน แลวกองกำลง
ั
ี่
้
้
ี่
่
ฝ่ายเชียงใหม่ได้ใชกลอุบายขบไลท้าวมหาพรหมทตั้งทัพอยู่ทเวียงกุมกามออกไปไดสำเร็จ ท้าวมหาพรหมไดหนี
้
ไปทางเมืองนครลำปางไปพึ่งสมเด็จพระบรมราชาธิราช ที่ ๑ (ขุนหลวงพ่องั่ว) ที่กรุงศรีอยุธยา
เมื่อเสร็จศึกแล้วพระญาแสนเมืองมาไดจัดพระราชพิธีถวายพระเพลิงพระศพพระราชบิดา แล้วให้หมื่น
้
้
ลกนครกลับไปครองเมืองนครเขลางค์ ผ่านไป ๒ เดือน ๑๒ วัน ท้าวมหาพรหมไดนำกองทัพจากกรุงศรีอยุธยา
1
ั
ขึ้นมาถึงเมืองนครลำปาง ใน พ.ศ. ๑๙๒๘ ดังที่พระราชพงศาวดาร ฉบับหลวงประเสริฐฯ บอกไว้ว่า “ศกราช
๗๔๘ เสด็จไปเอาเมืองเชียงใหม่ แลให้เข้าปล้นนครลำภางมิได้ จึงแต่งหนังสือให้เข้าไปแก่หมื่นนครเจ้าเมืองนคร
2
้
ลำภาง ๆ นั้นจึงออกมาถวายบังคม แลทัพหลวงเสด็จกลับคืน” เหตุการณ์นี้ ตำนานพื้นเมืองเชียงใหม่ ไดบอก
ว่า “พระญาใต้เอาพลศึกขึ้นมาทางนคร หมื่นลกขี่ช้างอ้ายออกต้อนรบ ทัดวัดเชียงภูมิ ช้างชาวใต้กลัว หนตกน้ำ
้
บ่อหั้นแล แล้วชาวใต้เอาพลศึกออกมาหาเมืองพิง แสนผานองเอาริพลออกรบตอนรบชาวใต้ ชาวใตลวดหักหนี
้
เมือ (เมือ แปลว่า กลับ) ทางเมืองใต้หั้นแล” จากเหตุการณ์นี้แสดงให้เห็นว่าเอกสารของอยุธยาและล้านนา
ั
กล่าวไม่ตรงกัน สามารถวิเคราะห์ได้ว่าท้าวมหาพรหมได้นำทัพขึ้นมาทางเมืองลำปางแล้วแบ่งเป็น ๒ ทพ
สมเด็จพระบรมราชาธิราช ที่ ๑ คงนำทัพมาตีเมืองนครลำปางแล้วหมื่นลก-นคร เจ้าเมืองนครลำปางได้รบ
1 ประชุมพงศาวดารฉบับกาญจนาภิเษก เล่ม ๑. กรุงเทพฯ : กองวรรณกรรมและประวัติศาสตร์, กรมศิลปากร,
๒๕๔๒. หน้า ๒๑๒ – ๒๑๓.
2 ตำนานพื้นเมืองเชียงใหม่ ฉบับ เชียงใหม่ ๗๐๐ ปี, เชียงใหม่ : ศูนย์วัฒนธรรมจังหวัดเชียงใหม่ และศูนย ์
ศิลปวัฒนธรรม สถาบันราชภัฏเชียงใหม่, ๒๕๓๘, หน้า ๕๒.
เจ้าหมื่นด้งนคร : ผีอารักษ์ และมายาคติทางประวัติศาสตร์
หน้า ๖
