Page 394 - เมืองลับแล(ง)
P. 394
ประเด็นที่ ๑ ทรงรู้จักนิสัยของสามเด็กย้อยเป็นอย่างดี แม้ว่าพระองค์จะทรงมีพระกรุณาและให้เกียรต ิ
สูงแล้วก็ยังคิดไม่ซื่อต่อพระองค์ ส่วนลูกมิได้ให้ความกรุณาแก่บุคคลนั้นเทียบเท่าพ่อได้ แม้จะได้ชื่อว่าเป็น
ผู้สนับสนุนลูกให้เป็นกษัตริย์ก็ตาม คนผู้นี้อาจจะคิดคดไม่ซื่อต่อลูกได้ จึงแนะนำว่าอย่าชุบเลี้ยงสามเด็กย้อยโดย
การแต่งตั้งให้มียศมีอำนาจเลย
้
ประเด็นที่ ๒ ในคำกล่าวของพระญาผู้เป็นพ่อได้แสดงถึงความหวาดต่อราชภัยจากลูก จึงใช้คำว่า “เจา
ี่
ู
ลูกรักพ่อ” และยังกล่าวในเชิงรู้ทันว่าลกอาจเนรเทศตนเป็นการตอบแทนบ้าง แล้วตรัสว่าส่วนพ่อนี้พึงใจทใด ก็
ั่
จะขอไปอยู่ที่นั่น คือจะไม่ขออยู่ขวางหูขวางตากษัตริย์พระองค์ใหม่นั่นเอง เจ้าท้าวติลกจึงส่งพระญาสามฝง
1
แกนไปประทับอยู่ที่เมืองสาด
์
หลังจากนั้นท้าวลกจึงได้จัดพระราชพิธีราชาภิเษกเป็นกษัตริย์องคที่ ๙ แห่งราชวงศ์มังราย ขณะ
พระชนมายุได้ ๓๓ พรรษา ทรงพระนามว่า “มหาศรีสุธัมมติโลกราชชะ” หรือ พระญาติโลกราช แล้วทรงตง
ั้
2
นายสามเด็กย้อยให้เป็น “แสนขาน” ซึ่งไปกินพันนาขาน ดำรงยศเป็น “เจ้าแสน” อันเป็นลำดับยศที่สูงสุดของ
ข้าราชบริพาร ถัดมาเพียง “เดือนปลาย ๑๕ วัน” คือ ๔๕ วันเท่านั้น แสนขาน ก็บังเกิดใจไม่ซื่อหวังชิงราช
สมบัติเมืองเชียงใหม่ “เปนดั่งพระญาตนพ่อทำนายไว้นั้นแท้” แสนขานได้เข้าไปยึดท้องพระโรงคุ้มหลวงไว้
3
พระญาติโลกราชโปรดให้ “หมื่นลกนคร” ผู้ครองเมืองนครลำปางมีฐานะเป็น “อาว” คือ มีพระยศ
4
น้อยกว่าพระราชบิดา โดยทรงมอบภาระให้ว่าจะดำเนินการอย่างไรก็ได้ เพียงแต่อย่าฆ่าแสนขานเพราะบุคคล
ดังกล่าวทำให้พระองค์ได้ราชสมบัติ ครั้งนั้นหมื่นลกนครมาพร้อมกับ “ชาวนครถือเครื่องมาพุ่น ๘๐๐๐ คน”
ั
้
ั
ชาวนครลำปางพร้อมอาวุธได้ทยอยเขาไปเบียดอัดดันกันเข้าไปในท้องพระโรงจนแสนขานต้องขยบตวไปเรื่อยๆ
จนในที่สุด หมื่นลกนครก็คว้าแขนแสนขานไว้กรอกหูว่า “บ่ใช่ที่เราอยู่ บ่ควรแล” เป็นการบอกว่าแสนขานจะ
5
คิดเป็นกษัตริย์ไม่ได้ แล้วให้เอาแสนขานไปไว้ที่อีกฟากหนึ่งของเหมืองแก้ว ต่อมาโปรดให้กินพันนาทวน ลดยศ
ิ
เป็นชั้นหมื่น เรียกว่า หมื่นทวน “พายลูน เจ้าเหนือหัวจึ่งร่ำเพิงว่า ควรเลี้ยงหื้อมันไพกินเมืองแวนไกลเทอะ ว่า
6
อั้นแล้วค็ส่งหื้อไพกินเมืองเชียงแสน หั้นแล” หมื่นทวน (นายสามเด็กย้อย) จึงได้ไปครองเมืองเชียงแสน ไดชอ
้
ื่
ว่า “เจ้าแสน” / “แสนขาน” เป็นการเอาใจที่ได้ช่วยให้ตนได้ราชสมบัต ิ
1 เมืองสาด เป็นเมืองที่อยู่ในเขตไทยใหญ่ทางทิศเหนือห่างจากเมืองเชียงใหม่ ๓๐๐ กิโลเมตร
2 “พันนาขาน” ปัจจุบันอยู่ใน อำเภอสันป่าตอง จังหวัดเชียงใหม่
3 ตำนานพื้นเมืองเชียงใหม่ ฉบับ เชียงใหม่ ๗๐๐ ปี, ๒๕๓๘, หน้า ๖๐.
4 ในภาษาไทยเหนือ (ล้านนา) ไม่ได้จำเพาะว่า “อาว” จะมีอายุน้อยกว่าพ่อเท่านั้น ยังหมายถึงผู้ที่มียศศักดิ์ต่ำกว่าพ่อ
ก็เรียก “อาว” ได้เช่นกัน หรือใครก็ได้ที่มีอายุน้อยกว่าพ่อและแม่
5 เหมืองนี้อยู่ในท้องที่อำเภอแม่แตง จังหวัดเชียงใหม่ เป็นเหมืองที่อ้ายฟ้า หลอกพญายีบา นำชาวบ้านไปขุด จน
ชาวเมืองลำพูนแตกสามัคคี พระญามังรายจึงได้หริภุญไชย เดิมชื่อ เหมืองแข็ง เปลี่ยนชื่อเหมืองสมัย พระญากือนา
6 ตำนานพื้นเมืองเชียงใหม่ ฉบับ เชียงใหม่ ๗๐๐ ปี, ๒๕๓๘, หน้า ๖๐ – ๖๑.
เจ้าหมื่นด้งนคร : ผีอารักษ์ และมายาคติทางประวัติศาสตร์
หน้า ๑๐
