Page 553 - หนังสือเมืองลับแล(ง)
P. 553
๒. แผนที่สมัยธนบุร ี
แผนที่ “ราชอาณาจักรสยาม - ตังเกี๋ย - พะโค - อังวะ – อารกัน” โดยแผนที่ Carte des Royaumes
de Siam de Tunquin Pegu, Ava Aracan.&c (ขนาด ๒๗๕ x ๒๗๒ มม.) โดย ฌาค นิโคลาส์ เบลเลง
(Jacques Nicolas Bellin) นักแผนที่ชาวฝรั่งเศส จากสมุดแผนที่ชางฝรั่งเศส จากสมุดแผนที่ Atlas Portatif
pour server à l’intelligence de I’Histoire philosophique et polittique พิมพ์ครั้งแรกที่กรุง
อัมสเตอร์ดัม ประเทศเนเธอร์แลนด์ พ.ศ. ๒๓๑๖ (ค.ศ. ๑๗๗๓) ตรงกับปีที่ ๖ ในรัชสมัยสมเด็จพระเจ้ากรุง
ธนบุรี ตากสินมหาราช พ.ศ. ๒๓๑๐ - ๒๓๒๕ (ค.ศ. ๑๗๖๗ - ๑๗๘๒)
แม้จะใช้ชื่อเดียวกัน แต่แผนที่แผ่นนี้ใช้คนละแม่พิมพ์กับฉบับที่พิมพ์ขึ้นในสมัยปลายอยุธยา หรือ ๙ ปี
ก่อนหน้านี้ (หมายเลขที่ ๕) แผนที่โดยเบลเลงเป็นที่นิยมแพร่หลายมากในยุโรปช่วงกลางถึงปลาย
คริสต์ศตวรรษที่ ๑๘ (ต้นพุทธศตวรรษที่ ๒๔ ) มีการพิมพ์เผยแพร่เป็นภาษาต่าง ๆ เช่น เยอรมัน
ี
(พ.ศ. ๒๒๙๕/ค.ศ. ๑๗๕๒) ดัตซ์ (พ.ศ. ๒๒๙๘/ค.ศ. ๑๗๕๕ และ พ.ศ. ๒๓๑๖/ค.ศ. ๑๗๗๓) อิตาล
(พ.ศ.๒๓๒๕/ค.ศ. ๑๗๘๒) และเดนมาร์ก (ราว พ.ศ. ๒๓๓๖/ค.ศ. ๑๗๙๓) แผนที่แผ่นนี้พิมพ์ขึ้นเพื่อจำหน่าย
่
ื่
แก่ชาวฮอลันดา ผู้จัดพิมพ์จึงไดเพิ่มชอแผนที่ภาษาดตซ์ที่ดานลางของแผนที่ (นอกเหนือจากชอภาษาฝรั่งเศส
้
้
ั
ื่
ในกรอบจารึก)
กล่าวโดยย่อ แผนที่แผ่นนี้เป็นแผนที่ฝรั่งแผ่นแรกที่พิมพ์ในสมัยที่ตรงกับกรุงธนบุรี แต่นักแผนที่ชาว
ยุโรปก็ถือว่านามเมืองหลวงของสยาม ก็ยังคงเป็น “Siam” อยู่ซึ่งจะตีความว่าหมายถึง “กรุงศรีอยุธยา” หรือ
“กรุงเก่า” ก็ได้แต่ “Siam” ที่ใช้ให้มีความหมายว่าเป็นเมืองหลวงนั้น แม้จะย้ายอยู่กรุงธนบุรีแล้วก็ตาม แต ่
เอกสารราชการสมัยนั้น ก็ยังใช้คำว่า “อยุธยา” อยู่เช่นกัน
ดังนั้น แม้ราชธานีหรือเมืองหลวงจะย้ายมากรุงธนบุรี หรือกรุงรัตนโกสินทร์แล้วก็ตาม เอกสารของ
ทางราชการก็ยังคงใช้คำว่า “อยุธยา” เป็นเมืองหลวงอยู่อีกทั้งในสมัยของพระเจ้าตากสินมหาราช และ
สมัยรัชกาลที่ ๑ (แผนที่ “สยามประเทศไทย”สมัยธนบุรี พ.ศ. ๒๓๑๖ : ประมวลแผนที่ทางประวัติศาสตร์
ทางภูมิศาสตร์ การเมือง กับลัทธิอาณานิคมในอาเซียน – อุษาคเนย์, ๒๕๕๕, น. ๙๔)
การศึกษาเปรียบเทียบสมมุติฐานเมืองซาก (ทราก) ฯ
หน้า ๖๗
