Page 9 - STAV broj 353

Fotografija: Miro MAJCEN

Razgovarao: Mirza ABAZ

pći okvirni sporazum za mir u Bo-
sni i Hercegovini, također poznat i
kao Dejtonski mirovni sporazum,
ODejtonski sporazum ili jednostavno
Dejton, pravni je akt sporazumnog karaktera
dogovoren u vojnoj zračnoj luci Right-Pater-
son kod Daytona, u američkoj saveznoj dr-
žavi Ohio, kojim je zvanično prekinut rat u
Bosni i Hercegovini, koji je trajao od 1992.
do 1995. godine. Konferencija u Daytonu
trajala je od 1. novembra do 21. novembra
1995. godine, a njeni glavni učesnici bili su
predsjednik BiH Alija Izetbegović, srbijan-
ski predsjednik Slobodan Milošević, hrvatski
predsjednik Franjo Tuđman, te glavni ame-
rički posrednik Richard Holbrooke i general
Wesley Clark. Sporazum je zvanično potpisan
u Parizu 14. decembra.
Tog 21. novembra 1995. godine, netom prije
postizanja dogovora o potpisivanju Dejtona, u
Sarajevo je stigao “Laibach”, slovenski avan-
gardni muzički projekt koji je bio samo jedan
ekstremitet velikog umjetničkog organizma
– Neue Slowenische Kunsta (njemački prije-
vod za nova slovenska umjetnost). NSK je bio
široki umjetničko-politički kolektiv sastav-
ljen od nekoliko zasebnih trupa. Izuzmemo
li “Laibach”, NSK su sačinjavale i sekcije
IRWIN (vizualna umjetnost), Gledališče se-
ster Scipion Nasice (teatar), Novi zajednič-
ki studio (grafička umjetnost), Retrovizija
(film i video) te Odsjek čiste i primijenjene
filozofije (teorija). “Laibach”, baš kao što je
to bio i NSK, od svog osnivanja početkom
1980-ih do današnjeg dana slovi za veliku
enigmu. Članove “Laibacha” smatraju naj-
kontroverznijim angažiranim umjetnicima u
historiji ovih prostora, što zbog kostimogra-
fije i scenografije političkih totalitarizama i
nacionalizama, što zbog toga što su se uvijek
nalazili na pravom mjestu u pravo vrijeme sa
svojim snažnim porukama.
“U ovoj klaonici ste mogli postati zombiji”,
rekao je Peter Mlakar Sarajlijama na otvo-
renju NSK države u još uvijek opkoljenom
Sarajevu.
U tom periodu “Laibach” je Sarajevo ozna-
čio svojom teritorijom – NSK državom, ute-
meljenom 1991. godine, periodu kada se već
počeo odmotavati najcrnji film disolucije Ju-
goslavije. Izdavali su pasoše, njihov rad bio
je neka vrsta vanjskopolitičkog djelovanja, a
imali su i svoje konzulate u nekoliko gradova.
NSK je imao i vlastite poštanske markice, ali
i himnu nazvanu prosto NSK. Interesantno
je da je u tekstu imala i dio poznatog govo-
ra britanskog premijera za vrijeme Drugog
svjetskog rata Winstona Churchilla, u kojem
je kazao: “We shall never surrender” (Nikada
se nećemo predati). I zaista je tako. “Laibach”

STAV 10/12/2021 9