Page 67 - STAV broj 226

Stećci iznad džamije u
Grivićima (Hadžići)

vremenu pseudonaučnog definiranja ste- Pašić nepobitno dokazuje, jeste upravo
ćka kao spomenika koji pripada i drugim organska veza između stećaka i prvih mu-
kulturama na Balkanu – srpskoj, hrvatskoj slimanskih u Bosni nišana i bosanskih ni-
i crnogorskoj – naročito nakon što se bo- šana uopće. Sam autor istražio je više od
sanski stećak 2016. godine (dakle godinu stotinu lokacija na kojima se bosanski ste-
stranjene su prije ove studije) našao na listi spomenika ćci i muslimanski nišani nalaze jedni uz
po cijeloj Bosni, od kulturne baštine kao zajedničko blago če- druge, nalikujući jedni na druge, kako po
Krajine do istočne Hercegovine, tiri susjedne države, pri čemu je zanema- svojoj veličini, tako i po izgledu, pa čak i
načičkani su po brdima i dolinama, ali i reno da se nekropole stećaka izvan Bosne po samoj ornamentici.
uz same srednjovjekovne gradove Ključ, i Hercegovine nalaze isključivo na onim Zanimljivo je da, recimo, veliki broj
Vinac, Prusac, Dubrovnik, Gradac, Viso- područjima koja su nekada pripadala Bo- uspravnih stećaka nastaje od sredine 15.
ki, Hodidjed, Kom i druge. sni, odnosno koja su bili izložena snažnom stoljeća, upravo po uzoru na muslimanske
Teško da se u regiji, pa i cijeloj Evropi utjecaju bosanske srednjovjekovne kultu- nišane. Osim po obliku, prvi nišani u Bo-
može naći tako snažan i autentičan simbol re i Crkve bosanske. A i danas se, od svih sni liče na stećke i po veličini, orijentaciji
kulture, tradicije i duhovnog života kakav pronađenih nekropola stećaka, najmanje i ukrasima. Također, brojnost zajedničkih
je bosanski stećak, što potvrđuje i ona Kr- četiri petine nalaze unutar granica Bosne nekropola u kojima jedni pored drugih leže
ležina kako “samo Bosna ima spomenike i Hercegovine. stećci i nišani nedvosmisleno ukazuje na či-
kulture – stećke”. Iako stećke nauka prou- njenicu da su Bošnjaci, uglavnom bosanski
čava još od kraja 19. stoljeća, od Truhelke, ORGANSKA VEZA IZMEĐU muslimani, u najvećoj mjeri potomci sred-
Hangija, Mujezinovića, Bešlagića, Lovre- STEĆAKA I NIŠANA njovjekovnih Bošnjana jer su njihovi nad-
novića i drugih, nikada ranije ti “simboli Doduše, najnoviji pokušaj prisvajanja grobni spomenici, kakvih nema u ostatku
Bosne” nisu tako precizno kulturološki bosanskog stećka, kroz proces “zajednič- muslimanskog svijeta, u sebi sačuvali oso-
objašnjeni kao kod Ibrahima Pašića, koji kog” nominiranja na listu svjetske kultur- bine srednjovjekovnih bosanskih stećaka.
ovom studijom naučnoj i široj javnosti po- ne baštine, niti je prvi niti će biti posljednji Cjelokupan Pašićev rad, a ova studi-
dastire čvrste dokaze da su stećci prije svega jer je, kako Pašić naglašava u ovoj studiji, ja posebno, naučno postavlja tezu koju
nadgrobni spomenici Bošnjana, pri čemu “srpsko i hrvatsko svojatanje Bosne i Her- više nije moguće osporiti da su Bošnjaci
pojam Bošnjanin istovremeno podrazu- cegovine staro koliko i bosanskohercego- autohtoni starosjedioci Bosne i okolnih
mijeva etnički identitet bosanskog čovje- vačka povijest”. krajeva, a da došljaci i u Bosnu i u razum
ka i njegovu pripadnost “vjeri bosanskoj”. Druga nezaobilazna činjenica o bosan- mogu biti samo oni koji naučne činjenice
Ova je naučna istina posebno značajna u skim nadgrobnim spomenicima, a koju uporno negiraju. n

STAV 4/7/2019 67