Page 19 - STAV broj 142

Pod pokroviteljstvom člana Predsjedništva BiH Bakira Izetbegovića
patuljaka, “Bosanska riječ”, Wuppertal-Sa-
rajevo, 1998, 2005. i 2008; Jedan mali ma-
garac zvani Zanzibar, dvojezična slikovni-
ca, “Sejtarija”, Sarajevo, 2003; Snježni tigar gijsku igru s prostorom, vremenom i pro-
skače kroz vatreni obruč, “Bosanska riječ”,
Tuzla, 2008.
Irfan Horozović se već 1968. godine,
dakle svojim prvim tekstom, ogledao kao
dramski pisac, a drame, kako za odrasle,
tako i za djecu, nastavio je pisati tokom svog
cjelokupnog stvaralačkog perioda. U pita-
nju su: Šesta smrt Benjamina Talhe, drama
za glasove, Radio Zagreb, 1968; Ružičasta
učiteljica, dramolet. Praizvedba: Narodno
sveučilište “Božidar Maslarić”, Minitea-
tar, Osijek, 1970. Izvedba i knjižica; Soba.
Groteska. Prolog. Zagreb 1970; – 2. izd.
Zajednica profesionalnih pozorišta, Sara-
jevo 1977; Tanka katanka. Farsa za djecu.
Dječije pozorište Banja Luka 1971; Zado-
voljština. Drama za glasove. Radio Zagreb
1972; Pehlivan Arif Tamburija, Burleska,
praizvedba: Studentsko pozorište Banja
Luka, 1978; Šeremet, Narodno Pozorište,
Banja Luka, 1982, TV Sarajevo, 1982. Knji-
ga ZPP, Sarajevo, 1985; Posuđena rečenica.
Drama za glasove. Radio Sarajevo 1991;
Proba. Dramolet. Praizvedba: Kamerni tea-
tar 55, Sarajevo, 1998; Izabrane igre. Drame.
Svjetlost, Sarajevo 2000; Tri Sabahudina.
Tragična komedija. Praizvedba: Kamerni
teatar 55, Sarajevo, 2001. Irfan Horozović
autor je i jednog filmskog scenarija: Zabo-
ravljena poslovica. Premijera: RTV FBiH
2003, režiser Dubravko Bibanović.
Od prevedenih tekstova Irfana Horozo-
vića izdvajamo: Familio Talhe au Sedrvangar-
deno, Esperanto savez BiH, Sarajevo-Banja
Luka, 1991. Esperanto-ligo de Biosnio kaj
Hercegovino kaj komunuma organizo de
Esperanto-juncularo, Banja Luka; Iluzio-
nistov hrob a levitujuca žena, “Fragment”,
Bratislava, 1994; One little donkey called
Zanzibar, “Sejtarija”, Sarajevo, 2003.
Irfan Horozović javio se kao autor kra-
jem šezdesetih godina dvadesetog vijeka,
upravo u vrijeme kada je moderni način
stvaranja dosegao svoju potpunu zrelost,
i to knjigama poezije i dramom, da bi već
početkom sedamdesetih u književnost ušao
na velika vrata borhesovski postmodernom
zbirkom pripovijedaka Talhe ili Šedrvanski
vrt. Njegova poezija u svom je razvojnom
poetičkom putu prešla most između mo-
dernizma i postmodernizma, od magijski
nadrealne slike do lirske pjesme narativne
sadržine, od tradicijskog i zavičajnog pro-
stora do egzistencijalnog grča u egzilu, od
vezanog stiha i tradicijske inspiracije do
slobodnog stiha i postmoderne tekstualne
igre. Pjesme Irfana Horozovića prepune su
sjećanja koja se zbog uvođenja dvojnika is-
poljavaju pseudodokumentaristički, zatim,
brojnih tekstualnih aluzija, citata i pseudo-
citata, književno-historijskih i kulturalnih
referenci. S druge strane, u Horozovićevim
dramama nalazimo elemente poetizacije uz, Horozović svjedoči o duhovnoj katakliz-
naravno, obaveznu i beskrajnu igru, ne tek mi u ratnom i poratnom ambijentu kada
samo glumačku, nego igru s riječima, ma- se postavljaju ključna identitarna pitanja
u okviru kojih se izdvaja individualna tra-
tagonistima, igru koja traje u prostorima gedija tek kao dio kolektivne ili porodične
između košmarnih snova i jave. Također, historijske zle kobi, no bez mitologizira-
Horozovićevi tekstovi namijenjeni djeci os- nja žrtve i mučeništva, a u korist ljudskog
tvareni su kao fantazmagorije prvog reda, dostojanstva. Izgnanstvo i egzil kao stanja
s mnogo ludizma i humora. svijesti, metonimijsko prisustvo prognanog
grada, te potreba za pamćenjem i svjedo-
No, ono što čini najobimniji i zasigurno čenjem tragedije dominantno su odredili
najznačajniji dio opusa Irfana Horozovi- Horozovićevo pisanje u posljednjih dva-
ća jeste njegova proza. Od pojave njegove desetak godina.
zbirke Talhe ili Šedrvanski vrt 1972. godine
može se govoriti o postmodernom diskur- Ako bismo si dopustili slobodu inter-
su u bosanskohercegovačkoj i bošnjačkoj vencije u riječi Alije Isakovića: “Od Hasa-
književnosti. Književna kritika ga od tog naginice (i prije), do Selimovićevog Derviša
momenta svrstava među najinovativnije (i poslije) traje emanacija osobite duhov-
književnike savremene bosanskohercego- ne komponente [...]”, onda bismo mogli
vačke književnosti, zajedno s Dževadom reći da tu osobitu duhovnu komponentu
Karahasanom, Nedžadom Ibrišimovićem bosanskohercegovačke i bošnjačke knji-
ili Vitomirom Lukićem, smatrajući da je ževnosti možemo pratiti od Hasanaginice
naša literatura upravo tih godina stekla (i prije) do Horozovićevog Imotskog kadije
svoju punu zrelost. Među mogućnostima (i poslije). Dakle, uzimajući u obzir obim,
razumijevanja proznog opusa Irfana Horo- raznovrsnost i umjetničku vrijednost cje-
zovića nameće se filozofija i estetika pos- lokupnog književnog stvaranja Irfana Ho-
tmodernizma, koja u prvi plan stavlja fan- rozovića, kao i utjecaj njegovih tekstova na
tastično i magijsko, labirint i biblioteku, književnoumjetničke razvojne puteve naše
knjigu i slovo, kao i preispisivanje povijesti književnosti, mišljenja smo da nagrada za
i kulture, identiteta i pamćenja. Horozović životno djelo “25. novembar” više nego za-
svoj fantastički poetički okvir utemeljenje služeno pripada Irfanu Horozoviću.
upravo u zbirci Talhe ili Šedrvanski vrt, a Žiri za dodjelu nagrade za životno djelo
nastavlja u romanima Kalfa i Rea, pa i u “25. novembar”
onim kasnijim s tematikom rata. Intertek- Prof. dr. Dijana Hadžizukić, predsjednik
stualnost, metatekstualnost kao i tekstual- Prof. dr. Sanjin Kodrić, član
ni okvir temeljne su odrednice gotovo svih
proza Irfana Horozovića, kao i oneobiča- Prof. dr. Fahrudin Rizvanbegović, član
vanje hronotopa i protagonista, fragmen- Prof. dr. Almir Bašović, član
tiranost i kolažna igra. Tako je, naprimjer, Doc. dr. Sead Šemsović
roman Imotski kadija kao cjelina ostvaren
u suodnosu s najznačajnijom bošnjačkom Glavni urednik sedmičnika Stav
baladom Hasanaginica, koja mu je poslužila Filip Mursel Begović, član
kao prototekst. Horozović je stvorio meta-
kreativni tekst te različitim transformaci-
onim postupcima “prenio” baladu i njen
kontekst u roman slijedeći postmodernu
poetiku, po kojoj je prošlost dostupna samo
preko ranijih tekstova, uz neizostavnu po-
etizaciju narativnog iskaza. Na sličan su
način romani Kalfa i Rea otvoreni prema
tekstualnosti i narativnoj igri magijskog i
fakcijskog, historijskog i pseudohistorij-
skog. S druge strane, romani Sličan čovjek i
Berlinski nepoznati prolaznik, te pripovijetke
iz zbirke Prognani grad ispisuju historiju iz-
gubljenog zavičaja i izgubljenog grada kao
toposa traganja za identitetom poljuljanim
u surovom prognaničkom i egzilantskom
životu. Irfan Horozović aktualizira pitanje
individualnog, ali i kolektivnog identite-
ta na sličan način i u romanima Filmofil i
William Shakespeare u Dar es Salaamu, kao
i u ostatku svog tzv. “prognaničkog opu-
sa”. Postmoderni je kanon Horozovićevog
ratnog pisma intermedijalnog i hibridnog
karaktera, čiji su dijelovi različite knjige i
polemike, eseji, hronike, pa čak i fotografije,
filmovi ili grafiti. Kao svestran književnik,
STAV 23/11/2017 19