Page 51 - STAV 83 06.10.2016

Obje džamije zapaljene su
uoči Božića 1993. godine.
Nekoliko mjeseci poslije,
sravnili su ih sa zemljom
i bagerima, kamionima i
traktorima raznijeli na sve
strane. Kažu da su rušitelji
od kamena s džamija
pravili kuće, garaže, štale i
nasipali puteve

dao je sultan Abdul Aziz, sin Mahmuta II.
Kada je naslijedio svog rano umrlog mla-
đeg brata Abdul Medžida, carstvo je već
bilo zaduženo do grla, a on sam nastavio je
s politikom uzimanja zajmova, što je 1875.
godine dovelo do državnog bankrota. Ne-
zadovoljstvo izazvano inflacijom iznjedrit
će sljedeće godine zavjereničke grupe koje
ga uspijevaju zbaciti s prijestolja, a valo-
vi tih nemira zapljusnuli su i Bosnu, po-
rodivši ustanke u Hercegovini i Krajini. Begova džamija
Ponosan i gord kakav je bio, nije to mogao
podnijeti te je izvršio samoubistvo. i to 116 iz Užica, 148 iz Šapca i 31 iz Soko-
Sve tri Azizije bile su namijenjene ri- la, utvrđenog grada koji je s čaršijom po-
jeci muhadžira koja se slijevala iz Srbije. rušen nakon što je iz njega protjerano oko
Prethodile su joj antiturske demonstraci- 1.600 muslimana. Prostor koji su naselili
je u Beogradu, koje je pokrenula vlast na nazvan je Novo Brezovo Polje.
čelu s Milošom Obrenovićem. Njegova Za same mještane ta muhadžirska po-
diplomatija napinjala se iz petnih žila da plava što se valjala preko Drine nije pred-
na politički pladanj velikih sila stavi za- stavljala ništa strano. I njihovi su preci,
logaj “pitanje muslimanskog stanovniš- krenuvši u neizvjesnost izbjeglištva, do-
tva u Srbiji”. Inicijalna kapsula sijevnula spjeli ovdje i formirali naselje. Priča se
je pesnicama u tuči kod Čukur-česme, pri da je Brezovo Polje nastalo nakon pada
čemu je došlo do ubistva jednog mladića. Budima i povlačenja osmanske vlasti iz
Demonstranti su tražili osvetu, i to tako Mađarske. Ovaj kraj naselili su muslima-
žestoko da je muslimansko stanovništvo ni iz Bača prije potpisivanja Karlovačkog
moralo pobjeći iza zidina tvrđave. Na bijes mira iz 1699. godine. Na blagoj uzvisini
demonstranata odgovorio je turski garni- ponad Save napravljena je tada džamija.
zon topovskom paljbom po varoši. To je Donedavno, a ima toga i danas, mještani
Obrenovićevim diplomatama bilo dovolj- Starog Brezovog Polja nazivali su sebe Sta-
no da uz pomoć Rusije mobiliziraju velike robačvanima, dok su Bošnjake protjerane
sile. Međunarodna konferencija održana iz Srbije zvali muhadžirima. Zbog toga su,
je 22. septembra 1862. godine u Kanlidži valjda sve do 1973. godine, ovdje postojala
na Bosforu. Donesena je odluka da musli- dva džemata: jedan u Starom Brezovom Po-
mansko stanovništvo mora napustiti Sr- lju, okupljen oko Begove džamije, i ovaj u
biju. Tada je osmanska vlada za ove izbje- Novom, oko Azizije. Ujedinjeni su silom
glice podigla dva naselja: Gornju i Donju prilika. U Drugom svjetskom ratu obje
Aziziju, današnji Bosanski Šamac i Orašje. džamije pogođene su topovskim hicima.
Zasigurno da je namjera Abdul Aziza Mještani i danas prepričavaju kako su 22.
bila da ovdje, između Bijeljine i Brčkog, oktobra 1943. godine, poslije džuma-na-
podigne kasabu za sve muhadžire. Zašto maza, iz slavonske ravnice džamiju gađa-
bi, inače, u selu s desetinama domaćinsta- li Bjelorusi, odnosno Kozaci. Ispaljeno je
va gradio najmonumentalniju džamiju u devet granata. Munara Azizije bila je pre-
ovom dijelu Bosne? Isto tako, želio je da polovljena, a u dobroj mjeri oštećeni su i
izgradnjom grandiozne džamije uz samu kupola, trijem, mahfil i sofa. Na Begovoj
granicu carstva pokaže muslimanima, ali i džamiji oštećenja su bila znatno manja,
neprijateljima preko Save i Drine, da je na- pored munare, stradali su krov i fasada.
mjera Osmanlija da zauvijek ostanu u Bosni. Popravak Azizije počeo je 1964. godine i
Džamija Azizija Historija kaže da je tada u Brezovo Polje trajao deset godina, a dotle su svi stanovnici
naseljeno 295 muslimanskih domaćinstava, Brezovog Polja koristili Begovu džamiju.

STAV 6/10/2016 51