Page 75 - STAV broj 157
P. 75
baladom promovirala bošnjačku usmenu Profesor Sanjin Kodrić rekao je da su saznanja do kojih je došao
baladu kao jedinstvenu pojavu u širem profesor Maglajlić tokom svog skoro pa četrdesetogodišnjeg
kontekstu južnoslavenskog usmenog pje- bavljenja bošnjačkom usmenom baladom promovirala
sništva, predstavljajući tako istovremeno bošnjačku usmenu baladu kao jedinstvenu pojavu u širem
i uopće onu osobenu usmenu kulturu u kontekstu južnoslavenskog usmenog pjesništva, predstavljajući
kojoj je nastala i znamenita Hasanaginica tako istovremeno i uopće onu osobenu usmenu kulturu u kojoj je
kao najpoznatije bošnjačko usmenoknji- nastala i znamenita “Hasanaginica” kao najpoznatije bošnjačko
ževno ostvarenje. “Uz čitav niz izrazito usmenoknjiževno ostvarenje
vrijednih književnohistorijskih uvida
i književnoteorijskih zaključaka, jedan se ambijenta u kojem su tadašnje genera- je dokazivati profesoru Tvrtku Čubeliću
od posebno važnih aspekata rada profe- cije naučnih pregalaca završavale studije. da karakteristike i specifičnosti te balade
sora Maglajlića na proučavanju kako boš- u evropskom i civilizacijskom kontekstu
njačke usmene balade, tako i bošnjačke “Tada se nekad otvorilo pitanje iden- ima smisla proučavati kao bošnjačku bala-
usmene književnosti uopće jeste upravo titeta i afirmacije Bošnjaka kroz odškri- du, tada muslimansku. Rizvanbegović se
i ovaj naročiti emancipatorski pristup, nuta vrata koja su do tada bila hermetički sjeća kako mu je Maglajlić prepričavao da
koji je bio neizostavan u cjelini naučnih i čvrsto zaključana. Bošnjaci do one je Čubelić insistirao na teoretskim određe-
bavljenja Maglajlića. U tom smislu, Ma- odluke Centralnog komiteta 1968. i do njima i tradicionalnom pripadanju balade
glajlić je zasigurno i najzaslužniji što je popisa stanovništva 1971. godine nisu bili Hasanaginica hrvatskoj usmenoj književ-
bošnjačko baladeskno pjesništvo na čelu ravnopravan narod niti su bili u situaciji nosti. “Ova oba nastojanja da se zadrže u
s Hasanaginicom i u domaćoj, ali i u me- da izučavaju i prezentiraju svoju historiju, izradi i odbrani disertacije na pozicijama
đunarodnoj književnoj historiografiji i tradiciju, kulturu, ukratko: svoj identitet. koje su u startu imali potrajala su, pa je
folkloristici jasno prepoznato kao boš- Oni koji su to činili su skoro polukrio- zato Munib doktorirao tek 1980. godine.
njačko, nasuprot ranijim upornim proce- mice, uvijek suspregnuto i uvijek skoro Knjiga Muslimanska usmena balada izišla
sima svojatanja i ovog dijela naše baštine suspektno. Magistarska radnja Muniba je tek 1985. i tako je zapravo i trebao da
unutar širih procesa tzv. ‘nacionaliziranja Maglajlića Sevdalinka, književnohistorijsko glasi naslov Munibove disertacije. Mu-
muslimana’. Prof. dr. Munib Maglajlić i i književnoteorijsko određenje jednog kratkog nib je bio prisiljen, a to je bilo i u sugla-
kao naučnik i kao kulturni poslenik bio usmenog oblika u stihu sa bosanskohercego- sju s njegovom istraživačkom prirodom,
je bard naše književnohistoriografske vačkih prostora zapravo je trebala da nosi da ispituje historijski kontekst bošnjač-
i folklorističke akademske zajednice, a naslov Književnohistorijsko određenje i estet- ke usmene balade, njena lokalna obiljež-
sve trajne vrijednosti njegova rada jasno ske vrijednosti sevdalinke, bošnjačke musli- ja, pa tek onda njene poetičke i estetske
zrcali i knjiga Bošnjačka usmena balada manske pjesme, ali se u Zagrebu 1972. go- vrijednosti. Tada, u tom burnom periodu
kao njegovo životno djelo”, tvrdi Kodrić. dine nije mogla braniti pod tim naslovom. bespoštednog, beskrupuloznog, politički
Međutim, tih se godina otvara mogućnost orkestriranog napada na sve one koji su
Karača-Beljak rekla je za Stav kako afirmacije naše književnosti, umjetnosti, se bavili bošnjačkom književnosti i iden-
šira kulturna javnost profesora Maglaj- historijske nauke, društvenih istraživanja, titetom, Munib je, iako stalno napadan,
lića zna i pamti najprije kao istraživača počinje afirmacija jedne kulture i znanja nepokolebljivo vodio one britke polemike
u Institutu za jezik i književnost, potom o njoj kao novi moderni preporod Boš- u odbranu, ne svoju, već onih koji su bili
profesora na Filozofskom fakultetu Uni- njaka”, tvrdi Rizvanbegović, te nastavlja izvrgnuti tim orkestriranim napadima”,
verziteta u Sarajevu, a pamte ga i kao au- da se pod ovim okolnostima rađaju nova potcrtava Rizvanbegović i zaključuje da
tora brojnih stručnih i naučnih radova prijateljstva, a sve u društvenoj i stvara- je Maglajlić bio dio preporodnog pokreta
te knjiga iz oblasti usmene književnosti. lačkoj atmosferi preporodnog vremena koji je afirmirao bošnjačku književnost,
“Manji broj njegovih savremenika sjeća za Bošnjake. a “da nije bilo ljudi poput njega, nisam
se profesorovog predanog rada u Savezu baš siguran da bismo danas imali ovoliko
foklorista bivše Jugoslavije kao i u Save- Kada je Maglajlić prijavio disertaciju afirmiranih bošnjačkih vrijednosti”. n
zu folklorista Bosne i Hercegovine. Dio Književnohistorijsko i književnoteorijsko odre-
njegovih istraživanja i brojni radovi obja- đenje muslimanske narodne balade, morao
valjivani su u zbornicima radova nakon
svakog održanog kongresa. Zahvaljujući
upravo tim zbornicima, profesorovi tek-
stovi, baš kao i tekstovi drugih uglednih
bosanskohercegovačkih istraživača i fol-
klorista, postali su obavezna literatura na
studijima književnosti, etnologije i etno-
muzikologije izvan Bosne i Hercegovine”.
Nakon cjelovitog izdanja iz 1985. godi-
ne, Maglajlić će u još dva navrata rukopis
prilagođavati izdavačkim potrebama. Prvi
put za knjigu Usmena lirska pjesma, balada
i romansa iz 1991. i drugi put za predgo-
vor antologijskog izbora Usmena balada
Bošnjaka za ediciju Bošnjačka književnost
u 100 knjiga iz 1995. godine. Kada je riječ
o samom nastanku prvog izdanja koje je
proisteklo iz doktorske disertacije pro-
fesora Maglajlića i vremenu njenog na-
stanka, profesor Rizvanbegović prisjeća
STAV 8/3/2018 75
