Page 65 - STAV broj 173
P. 65
Spomenuti Merdem-beg Sokolović Han Rustem-paše
bio je nadzornik očevih vakufa u Dama- Opukovića u Hami
sku. Pored toga, sagradio je jedan han
koji je uključen u očev vakuf. Od njega el-Assalija el-Halvetija, koji ga je učinio Hercegovini, Srbiji, Mađarskoj, Turskoj,
potječe poznata sirijska begovska poro- svojim halifom (vekilom, zamjenikom). Grčkoj i Bugarskoj. Veliki han u sirijskoj
dica Merdem-beg (Merdem-bey, Mer- Ukopan je u mezarju Babu-s-Sagir, u bli- Hami, koji i danas postoji, sagradio je 1556.
dem-bek), koja se održala do današnjih zini turbeta Bilala Habešija, r. a. godine. Donji sprat koristi se kao bazar
dana. Dugo su bili nadzornici Lala Kara za zanatske radnje, a gornji kao prihvati-
Mustafa-pašinih vakufa u Damasku. Da- Džamija Fadlullaha ibn Isaa Bošnjaka lište za siročad. Nije oštećen u sirijskom
nas su raseljeni širom svijeta. Žive u Si- nalazila se tada u predgrađu El-Hasudija, građanskom ratu.
riji, Jordanu, Velikoj Britaniji, SAD-u, izvan zidova Damaska. Ona i danas postoji, U Kunejtri, gradu na Golanskoj viso-
Francuskoj, Egiptu. Iz ove je porodice i ali sada je to u strogom centru Damaska, ravni, sedamdeset kilometara jugozapadno
sirijski pjesnik Halil Merdem-beg (1895– u Ulici Republike, naspram zgrade Mini- od Damaska, nalazi se vakuf Lala Kara
1959). Bio je predsjednik Sirijskog knji- starstva unutrašnjih poslova Sirije. Nije Mustafa-paše Sokolovića. Izgrađen je 1563.
ževnog društva. Autor je teksta sirijske imala neku posebnu arhitektonsku vri- godine i sastoji se od džamije, tekije, ima-
nacionalne himne. Rodio se i umro je u jednost, te stoga nije sačuvala svoj izvor- reta, dućana i policijske stanice. Kunejtra
Damasku. Uredio je i izdao 1925. godine ni izgled. Prvo je stara munara početkom je predstavljala prvu stanicu (menzil) na
kao jedinstvenu knjigu vakufname svojih 20. stoljeća zamijenjena novom. Zatim je putu Damask – Jerusalim – Kairo. U 16.
predaka Lala Kara Mustafe-paše i njego- džamija temeljito renovirana 1990. godi- stoljeću još se nalazila na granici između
ve žene Fatime Hatun. ne, dobivši sadašnji, umjetnički vredniji stalno naseljenih područja i beduinskih
izgled. Tom je prilikom niska munara s oblasti. Stoga su osmanski sultani, u želji
NISU SAMO SOKOLOVIĆI jednom šerefetom zamijenjena novom i da zaštite putnike i hadžije od beduinskih
GRADILI PO SIRIJI višom munarom s dva šerefeta. pljačkaških skupina, naredili, između osta-
log, i popravku, proširenje i utvrđivanje
U Damasku je vakufe – džamiju i du- Fadlullah Bošnjak uvakufio je i du- Kunejtre, te postavljanje stalnog garnizona
ćane – ostavio i Fadlullah ibn Isa Bošnjak ćane u Suk Er-Resif, naspram Emevijske i konjušnice u njoj. Kao dio plana proši-
(el-Busnevi, odnosno el-Busrevi) (1561– džamije, za izdržavanje džamije. Dućani renja Lala Kara Mustafa-paša podigao je
1629). Bio je hanefijski učenjak i muftija. nisu opstali do našeg doba. svoje vakufe. Džamija je potpuno obnov-
Rodio se u Sarajevu, gdje je završio nauke, ljena dvadesetih godina prošlog stoljeće.
najvjerovatnije u Gazi Husrev-begovoj Na sjeverozapadu Sirije, pedesetak Danas je to samo ruševina bez krova, ali
medresi. Poslije je postavljen za mufti- kilometara sjeverno od Homsa, nalazi se su zidovi i stubovi još uzgor. No, to ne
ju u Beogradu. Ondje je obavljao i druge grad Hama, u kojem je još jedan bošnjački treba čuditi, budući da je grad Kunejtra
važne funkcije. Nakon što je obavio hadž, vakuf, i to vakuf Rustem-paše Opukovi- uništen i napušten prije četrdeset godina.
odlučio se nastaniti u Damasku. Kupio je ća (1500–1561). Rustem-paša bio je veliki Naime, Izrael je tokom Šestodnevnog rata
kuću unutar zidova damašćanskog grada, vezir u doba sultana Sulejmana Kanunija (1967) okupirao sirijsku Golansku viso-
u blizini Džabijske kapije (Bab El-Džabi- (1544–1553, 1555–1561). Brat je Mehme- ravan, pa samim tim i Kunejtru. Tokom
je), u četvrti Sejjidi eš-šejh Amud. U Da- da Karađoz-bega, glasovitog mostarskog Jomkipurskog rata (1973) Sirija je nakrat-
masku je proveo posljednjih sedamnaest vakifa. Nakon Tavil Mehmed-paše So- ko bila povratila grad, da bi potom opet
godina života kao muderris, vaiz i mufti- pao u izraelske ruke. Nakon potpisivanja
ja. Prvo je bio muderris u medresi Emi- kolovića, Rustem-paša naš je
nija (El-Eminijja), a zatim i u medresi najpoznatiji Osmanlija. Poput
Takviji (Et-Takvijja). Dodijeljena mu je Mehmed-paše, i on je ostavio
i prostorija unutar Emevijske džamije vakufe širom Osmanske drža-
u kojoj je držao predavanja iz tradicio- ve, i to u deset današnjih dr-
nalnih i racionalnih nauka. U Damasku žava, u Siriji, Palestini, Egip-
je godinama bio muftija. Hroničari tog tu, Saudijskoj Arabiji, Bosni i
doba spominju da su njegove fetve bile
cijenjene i općeprihvaćene. Fadlullah
je bio član halvetijskog tarikata. Tarikat
je uzeo od damašćanskog šejha Ahmeda
Džamija Fadlullaha
ibn Isaa Bošnjaka u
Damasku
mirovnog sporazuma sa Sirijom 31. maja
1974. godine, Izrael se povukao u junu
1974. godine pritom razorivši grad, koji
se od tada nalazi u Siriji, u UN demili-
tariziranoj zoni. Sirija je odbila obnoviti
grad navodeći kao izgovor da od njega želi
napraviti otvoreni muzej koji će podsje-
ćati na izraelski barbarizam.
Lala Kara Mustafa-paša Sokolović
imao je vakufe (džamiju i imaret) i u bli-
zini Halepa, tačnije u mjestu Menazir
el-Džirf. n
STAV 28/6/2018 65
