Page 60 - STAV broj 189

DRUŠTVO

Nedovoljno istražene medrese na području
Bihaćke krajine

SVJETIONICI
PISMENOSTI

Da je Bihać nekad bio grad medresa, svjedoče historijski podaci
iz 1876. i 1877. godine u kojima se spominju dvije medrese u
Bihaćkom kadiluku: medresa Mehmed-paše Bišćevića i ona
preko puta džamije Fethije u centru Bihaća. Treća koja se
spominje izgrađena je 1892. godine i dugo je bila jedna od
najljepših zgrada u Bihaću i okolini

Piše: Fahrudin VOJIĆ PRVA SREDNJA ŠKOLA U KRAJINI od stotinu medresa. O medresama na po-
dručju Krajine, odnosno bivšeg Bihaćkog
Odgoj i obrazovanje najsloženiji Medrese su bile škole za srednje, više sandžaka pisano je premalo, a istraživano
su fenomeni svakog društva. Ne- i visoko obrazovanje u koje se dolazilo posve nedovoljno. Pronašao sam podatke
kada je obrazovanje bilo dostu- po završetku mekteba (škole za osnovno o postojanju deset medresa u ovom kraju,
pno samo malom i privilegira- obrazovanje). Uvjetno se može govoriti o i to: dvije u Cazinu, Ostrošcu, Bosanskom
nom broju ljudi. Proučavanje sveukupnog školama vjerskog karaktera iz razloga što Novom, Prijedoru, Starom Majdanu kod
bošnjačkog, muslimanskog školstva od je islam cjelovit svjetonazor koji zahtije- Sanskog Mosta, Bužimu i tri medrese u Bi-
predškolskog do najvišeg nivoa obrazo- va izučavanje i vjerskih, ali i tzv. svjetov- haću. Ovo, naravno, nisu konačni podaci
vanja neophodno je radi rušenja mitova nih nauka. Medrese su u islamskom svi- i vrlo je moguće da je ovih ustanova bilo i
o prvim obrazovnim ustanovama u Bosni jetu bile preteče univerziteta. Zadatak im više na ovim prostorima”, ističe Mehmed
i Hercegovini. je bio da obrazuju kandidate za različita Mašić, profesor u Medresi “Džemaludin
zvanja i službe u muslimanskoj zajedni- Čaušević” u Cazinu.
Nakon osvajanja Bosne i Hercegovine, ci, osiguraju izvjestan stepen dopunskog
osmanske vlasti otvaraju dječije musli- obrazovanja omladine i odraslih, te da ja- Bihać je dobio medresu relativno ka-
manske početne škole vjerskog karaktera, čaju moralnu i društvenu svijest građana. sno. Do tada su Krajišnici željni nauke
sibijan-mektebe, koji su bili ključni nosi- One su bile i svojevrstan oslonac širenja i odlazili u druge naše naučne centre tog
oci pismenosti kod pripadnika islamske učvršćivanja islama. doba u Bosni, a neki i u Stambol. Da je
vjeroispovijesti. U mektebima se stjecalo Bihać nekad bio grad medresa, svjedoče
osnovno školsko obrazovanje i odgoj, či- “Sve naše medrese, odnosno škole u historijski podaci iz 1876. i 1877. godine
tanje, pisanje, osnove vjere i vjerskog od- doba turske vlasti bile su u rangu prvog u kojima se spominju dvije medrese u
goja. Učilo se arapsko pismo, što je bilo stepena (niže) i pune srednje škole. Islam- Bihaćkom kadiluku. To je medresa Meh-
osnova za učenje Kur’ana, zatim osnove ski historičari razilaze se oko toga kada je med-paše Bišćevića te ona preko puta dža-
islama i islamskog obredoslovlja. i gdje osnovana prva medresa. Pouzdano mije Fethije u centru Bihaća. Treća koja
se zna da je prvu (veliku) medresu u svi- se spominje izgrađena je 1892. godine i
“Pored mekteba, značajnu ulogu u jetu, kao zasebnu instituciju, podigao u dugo je bila jedna od najljepših zgrada u
obrazovanju i duhovnom životu bosansko- Bagdadu vezir Nizamul-Mulk Tusi 1067. Bihaću i široj okolini. Bihać je u to vrije-
hercegovačkih muslimana imale su medre- godine. Gazi Ishak-beg je 1445. godine me bio lučonoša znanja u cijeloj Krajini.
se. Darul-mualimin, škola za obrazovanje osnovao u Skoplju prvu medresu na Bal-
nastavnog kadra u Bosni i Hercegovini, kanu. Kada je nastala prva medresa u Bo- “Pretpostavlja se da je prva medresa u
osnovana je 1869. godine, a 1873. godine sni i Hercegovini, teško je sa sigurnošću Bihaću sagrađena 1841. godine, a podigao ju
pripravna vojna škola (mekteb-i idadija) s utvrditi. Prva poznata je ona što ju je sagra- je veliki krajiški vakif i gazija Mehmed-paša
ciljem obrazovanja kadrova koji bi kasnije dio bosanski namjesnik Firuz-beg između Bišćević, koji je bio bihaćki kapetan, a po-
pohađali više vojne škole. Za obrazovanje 1505. i 1512. godine u Sarajevu. Medrese slije muselim. Ta medresa je bila izgrađe-
kadra za rad u administraciji, Osman-paša su postojale u svim većim mjestima iako na na maloj otoci koja je u to vrijeme bila
otvorio je administrativno-pravnu školu ih turski školski zakon iz 1869. godine i središte bihaćke čaršije. Historija bilježi da
(mekteb-i hukuk)”, navodi Elvira Isla- ne spominje pošto su bile stara uredba su na ovoj adi 1893. godine bile 22 kuće,
mović, profesor na Univerzitetu u Bihaću. islama i pošto su se izdržavale iz prihoda 43 magaze, 7 dućana, dva mlina, te neko-
vakufa. Od početka 16. do kraja 19. stolje- liko drvenih dućana na mostovima oko
ća u Bosni i Hercegovini osnovano je više otoke. Spomenute magaze i dućani bili su

60 18/10/2018 STAV