Page 58 - STAV broj 284

DRUŠTVO

Džamija u Kruševcu

bio središte Kruševačkog sandžaka i Kru- Od svih česama najočuvanija i najbo- za malu i veliku nuždu. Tu se ponekad
ševačkog kadiluka. gatija vodom jeste Velika česma smještena okupljaju pijanci i bacaju flaše na krov
U današnjem je Kruševcu kao uspome- ispod tvrđave. Sve do Drugog svjetskog ili ih razbijaju o kupole od pleksiglasa
na na Aladža-Hisar ostalo samo pet česa- rata s vodom se s česama snabdijevao veći kojima nanose oštećenja. Oštećeno je i
ma iz osmanskog perioda vladavine, osta- dio Kruševca. Sakahije su u drvenim bu- nedovršeno prilazno stepenište. Istine
ci hamama nedaleko od Velike česme koji radima na dvokolicama (sakama) razvo- radi, valja reći da je većina stanovnika
su iznenada pronađeni i konzervirani kao zile vodu po gradu i prodavale je građa- Kruševca protiv ovakvog odnosa prema
historijski spomenik i menzulhana (stara nima. Danas vodu s Velike česme, koju historijskim spomenicima.
poštanska stanica, gdje su se namjernici mo- su Kruševljani naknadno nazvali česma Naročito je bila dospjela u jadno stanje
gli odmoriti i zamijeniti konje, s kraja 18. kneza Lazara, koriste Kruševljani za pra- Mala česma, koju su Kruševljani kasnije
stoljeća, najstariji sačuvani objekt u gradu) nje tepiha i automobila, naročito u ljet- nazivali Uroševa česma u Jug Bogdano-
koja je rekonstruirana, ali premještena na nim mjesecima. Na ovoj česmi očuvan je voj ulici, koja je stotinjak metara udaljena
drugu lokaciju. Česme, koje se prostiru na tarih čije prisustvo očito govori da su je od Velike česme. Nju je bila pokrila ža-
dionici dugoj 2 km, od Autobuske stanice muslimani podigli. Pošto su do nje nađeni bokrečina i mulj dubok metar i po. Za-
do Lazaričkog mosta, ostale su zahvaljuju- ostaci hamama za koji se zna da ga je po- hvaljujući inicijativi stranice Samoodbra-
ći činjenici da su zadovoljavale potrebe za digao sultan Murat II, za pretpostaviti je na na Facebooku, firma “Vlasinac IGDA”
vodom novih stanovnika ovog grada, mada da je tu negdje u blizini bila i carska dža- o svom je trošku preuzela saniranje ove
je danas većina zapuštena i neupotrebljiva, mija ovog sultana i da je ova česma služi- česme i ona je ponovo u svom sjaju ugle-
a neke pretvorene u deponije. Ostatke od la i za uzimanje abdesta vjernika. Što se dala svjetlo dana. Također, Samoodbrana
hamama krila je dva stoljeća zemlja i 1973. tiče higijene oko hamama i česama, za to je kampanjom natjerala općinske čelnike
godine, kada joj se učinilo da je sigurniji va- je zaduženo JKP “Kruševac”, a za brigu da bar sklone smeće od hamama i zakr-
kat, otkrila svoju dva stoljeća čuvanu tajnu. o njima kao historijskim spomenicima pe pleksiglase i da se hamam s česmama
Hamam je djelimično saniran i re- zadužen je Narodni muzej u Kruševcu, stavi u funkciju turističke ponude grada.
stauriran. Direkcija za izgradnju dala kojem nisu dodijeljena nikakva sredstva Dok je ovakvih ljudi, i ovakvi spomenici
je prijedlog rekonstrukcije objekta. Po- za njihovo održavanje. imaju šansu preživjeti i opstati.
sljednji put tu su izvođeni radovi 1989. Nažalost, i hamam i česme izloženi Sve su česme sličnog oblika i njihov
godine, kada je hamam pokriven u cilju su vandalskom ponašanju neodgovornih današnji izgled potječe iz vremena osman-
zaštite od padavina i kada je postavljeno pojedinaca. Često su puta i hamam i če- ske vladavine i sve su na prostoru Stare
šest kupola od pleksiglasa (klirita), koje sme pretrpane fekalijama i smećem. Put- čaršije, ali su se razlikovale po veličini i
nažalost nisu dugo trajale. nici koji čekaju autobus koriste hamam količini vode.

58 13/8/2020 STAV