Page 32 - STAV broj 140

POLITIKA

Ostalo mi je sjećanje na mjesto Koniče svoje matice imaju pravo na specijalne bila spremnost svih sandžačkih općina,
(Tutin) kada je ekipa beogradskih no- odnose, specijalne veze sa svojom mati- lokalnih rukovodstava da se ta ideja o
vinara obilazila održavanje referendu- com. Ono što su formalno dobili Srbi i autonomiji Sandžaka afirmira u skladu s
ma. Percepcija je bila da je to nešto taj- Hrvati u odnosu na Bosnu i Hercegovi- rezultatima referenduma iz 1991. godine.
no, kao da je ilegalno, a to je bilo toliko nu. Jedan od dokumenata takve vrste je- O uvođenju, faktički, vanrednog stanja ne
transparentno da su ljudi išli u bajram- ste i Rezolucija o statusu Bošnjaka od 1. samo u Novom Pazaru nego u čitavom
skim odijelima u kuće koje su određene marta 2012. godine, koja se naslanja na Sandžaku svjedočio sam pred Vijećem
za glasanje. Na pitanje novinara šta tra- ova prethodna dva dokumenta i potrebe Evrope u Strasbourgu. Vanredno stanje
že referendumom, jedan od građana tada Bošnjaka da daju odgovor na krucijalno posljedica je straha srbijanskih i crno-
je odgovorio: “Hoćemo svoju slobodu.” pitanje da Sandžak zaslužuje jedan spe- gorskih vlasti od ispoljavanja tih težnji
Ta njegova riječ i fotografija s glasačkog cijalan status između ovih dviju država, za slobodom, dostojanstvom, za rješenje
mjesta iz sela Koniča osvanula je preko odnosno Srbije i Crne Gore. na osnovu evropskih pozitivnih iskusta-
naslovne strane Politike. Bilo je to osjeća- STAV: Memorandum je predviđao auto- va da jedna etnička zajednica ima pravo,
nje prkosa, otpora. To je bilo fascinantno nomiju Sandžaka u okviru tadašnje SR u okviru svog kapaciteta i države u kojoj
i danas imam slike o toj energiji koja nas Jugoslavije, odnosno Srbije i Crne Gore, živi, na svoj status.
i danas drži. čije vlade nisu priznale rezultate referen- STAV: Slično kao i devedesetih godina,
STAV: Skupština tadašnjeg Muslimanskog duma. Da li ste nakon referenduma raz- predstavnici vlasti iz Beograda i beograd-
nacionalnog vijeća Sandžaka (MNVS), na mišljali da proglasite “autonomiju za San- ski mediji oštro su reagirali na pozive
osnovu rezultata referenduma,11. janua- džak”. Šta vas je sve odvraćalo od toga? predsjednika BNV-a Sulejmana Uglja-
ra 1992. godine, usvojila je Memorandum DŽUDŽO: Nakon Sjeničke konferencije nina Srbiji, EU i međunarodnoj zajedni-
za uspostavljanje specijalnog statusa za od 1917. godine, stvaranjem Kraljevine ci da se u okviru evrointegracija raspišu
Sandžak, kao optimalno rješenje za boš- Jugoslavije, učesnici su pohapšeni, pobi- izbori za organe Sandžaka.
njački narod na ovom području. Da li i jeni i protjerani. Slično tome, desilo se i DŽUDŽO: U ovoj histeriji beogradskih
dalje važi taj Memorandum? nakon referenduma 1991. godine. Neki zvaničnika na izjavu predsjednika BNV-a
DŽUDŽO: Memorandum i njegove ljudi još nisu dobili odluke u tom suđe- svjedoči se da je Sandžak okupirano par-
osnovne finese trajna su inspiracija za nju. Nije bilo neadekvatnog odgovora na če zemlje na Balkanu. Upravo je ministar
generacije koje danas žive i nose tu odgo- naše zahtjeve, nego je bilo gušenja svakog odbrane Vulin, možda slučajno, možda
vornost, ali i za sve generacije koje dolaze. mogućeg rješenja i spomena da Sandžak sasvim namjerno, definisao da Bošnjaci
Memorandum je trajno historijsko upori- dobije nekakav svoj status, odnosno auto- historijski i na svaki način doživljavaju
šte. Ne samo da važi nego da on u ovom nomiju u okviru ovih dviju država. Pod- da su okupirani dio. Teško kojem Bošnja-
vremenu, 2017. godini, možda traži neku sjećam da SDA Sandžaka nije učestvovala ku možete reći da su Balkanski ratovi i
preformulaciju. Nakon Memoranduma iz na izborima tokom rata u BiH i prvi put Prvi svjetski rat bili ratovi za oslobođe-
1991. godine, uslijedio je i memorandum se učešće na lokalnim izborima dešava nje i ono što tumači srpska historiogra-
nakon Dejtonskog sporazuma koji se zvao 1996. godine. Tu postoji jedan svojevrsni fija. Taj retrospektivni pristup koji izvire
Memorandum za uspostavljanje speci- fenomen da se, bez obzira što je Miloše- iz osjećanja svakog od nas jeste zapravo
jalnog statusa za Sandžak sa specijalnim vićev režim na vlasti, desio zadivljujući histerija i ponašanje beogradskih medi-
vezama sa Bosnom i Hercegovinom. Da moment da ni jedan Bošnjak nije, na bilo ja na jednu potpuno legitimnu i legalnu
podsjetimo da je tokom pregovora u Dayto- kojoj drugoj listi osim Liste za Sandžak, priču o tome da mi tražimo, u okviru de-
nu bila otvorena i priča rješenja statusa za koju je predvodila SDA Sandžaka, do- mokratskih procedura, da se riješi status
Sandžak. Ona je, naravno, ostala na mar- bio ni jedan glas. Onda je bila apsolutna Sandžaka. On jeste dio pozitivnog evrop-
ginama tog velikog događaja u američkoj pobjeda u svim sandžačkim općinama u skog iskustva, dio međunarodnog prava,
vojnoj bazi, ali ne možemo isključiti da srbijanskom dijelu. To je bio izazov da se dio čak i nadležnosti BNV-a prema kojima
je od strane učesnika i samih aktera spo- s tolikim legitimitetom zatraži volja na- na osnovu Zakona o pravima nacionalnih
minjano kao jedan do nerješivih proble- roda iz 1991. godine. U Novom Pazaru
ma. Na bazi informacija koje smo dobijali je 1997. godine, uz pomoć policije, sru-
od Alije Izetbegovića i Harisa Silajdžića i šeno gradsko rukovodstvo i zavedene su
mnogih drugih, imali smo inspiraciju da, privremene mjere. Iste scene s vojskom
kada smo vidjeli kako će se riješiti status i policijom bile su kao i u vrijeme odr-
Kosova, donesemo Memorandum II, koji žavanje referenduma. Naravno da tada
je govorio na jednoj novoj bazi konstela- nije bila zvanična namjera da se progla-
cije događaja, da narodi koji ostaju van si zvanična autonomija Sandžaka, ali je

Nakon 29. jula 1990. godine, mi imamo neku vrstu
vanrednog stanja u Sandžaku. Tada su svi vidjeli o kojoj
se energiji radi, o kojoj se priči radi. O nečemu što je
zatomljeno decenijama unazad, u vrijeme Kraljevine
Jugoslavije, još žešće u vrijeme socijalističke Jugoslavije,
riječ Sandžak, kao i mnogi drugi entitetski pojmovi, bila je
zatomljena u nama i premještena na nivo sijela i nečega
što se pričalo samo u okviru porodica, te nije izlazilo vani

32 9/11/2017 STAV