Page 37 - STAV broj 382

Karakteristika Bosne i Hercegovine hrane, navode ekonomiste da sve uče- potrošnje i padom ulaganja. Recesija
jeste i to što nema klasičnu centralnu stalije uzimaju u obzir i mogućnost re- obično zahvati jednu regiju ili državu i
banku, koja je ujedno i zajmodavac cesije, stagflacije, pa i depresije te sve širi se na ostale, no ekonomisti se danas
i regulator kamatnih stopa. Upravo češće u javnom prostoru možemo čuti pribojavaju prilično realnog scenarija –
to otežava borbu s inflacijom jer ove termine, nerijetko bez objašnjenja. istovremenog ulaska u recesiju Ameri-
Centralna banka Bosne i Hercegovine Šanse za recesiju, što po definiciji zna- ke, Kine i Evrope.
nema mehanizme kojima može utjecati či usporavanje ekonomske aktivnosti, Kako će se Bosna i Hercegovina
na visinu kamatnih stopa. U ovakvim odnosno pad BDP-a u dva kvartala za- izboriti s inflacijom? S obzirom na to
situacijama centralne banke obično redom, te pogoršanje opće ekonomske da nema na raspolaganju instrumente
posegnu za podizanjem referentnih slike, rast nezaposlenosti i smanjenje monetarne politike, ostaju samo instru-
kamatnih stopa, što automatski znači proizvodnje, dosta su velike. A mjere menti fiskalne politike na raspolaganju,
rast kamatnih stopa kod komercijalnih za smanjenje inflacije upravo su put u a to uključuje upravo sve ono što Pred-
banaka, koje posuđuju novac od centralne recesiju. Drugi važan pojam jeste sta- stavnički dom Parlamentarne skupšti-
banke i prosljeđuju ga svojim klijentima. gflacija, a to je istovremena pojava ve- ne Bosne i Hercegovine nije usvojio jer
Kada rastu kamatne stope, kompanije i like inflacije i ekonomske stagnacije, nije bilo entitetske većine iz RS-a, tač-
građani manje posuđuju novac, manje odnosno nedostatka ekonomskog rasta nije delegati SNSD-a nisu htjeli podr-
investiraju, općenito, manje je novca u ili čak ekonomski pad. Nevolja kod sta- žati suspenziju naplate akciza na gori-
opticaju, i zbog toga pada potražnja za gflacije jeste ta što “lijek” za inflaciju vo, suspenziju carinskih stopa i druge
robama i uslugama, a kada pada potra- ubrzava ekonomski pad, a opet “lijek” slične prijedloge kojima bi se direktno
žnja, padaju i cijene. Kolateralna šteta za ekonomski pad povećava inflaciju. utjecalo na sniženje cijena.
jesu radna mjesta – manje se novih rad- Depresija je slična recesiji, a po defi- No, naša sreća je to što je Bosna i
nih mjesta otvara, a više ih se gasi. niciji depresijom se može okarakteri- Hercegovina mnogo više integrirana
S obzirom na to da se ekonomska ak- zirati period recesije koji traje duže od u Evropsku uniju nego mnoge zemlje
tivnost odvija u ciklusima, ovakva situa- dvije godine ili pad BDP-a za više od članice Unije. Najavljeno povećanje re-
cija nije neobična. Ekonomisti to obično 10 posto, a obično je popraćena rastom ferentne kamatne stope Evropske cen-
objašnjavaju time što je ekonomija “pre- nezaposlenosti, padom proizvodnje, tralne banke za Bosnu i Hercegovinu
grijana” i treba joj “hlađenje” – pregrija- imat će isti efekt kao i da je Central-
na u smislu da smo nakon korone imali na banka Bosne i Hercegovine imala
brz oporavak i pojačanu ekonomsku ak- Šanse za recesiju, što po mogućnost povećanja kamatne stope.
tivnost te zbog vladinih mjera podrške definiciji znači usporavanje Već dolaze najave iz domaćih banaka
privredi višak novca u opticaju, a sada da će u julu povećati kamatne stope.
treba novac ispumpati i tako je ohladiti. ekonomske aktivnosti, Ta povezanost Bosne i Hercegovine s
Istina, postoje i vanredni razlozi za veli- odnosno pad BDP-a u Evropskom unijom obično nam dono-
ku inflaciju kakvu sada imamo, a to su si i korist, ali nekada i štetu jer kako se
cijene energenata, koji su postali presku- dva kvartala zaredom, te prelijevaju benefiti iz Evropske unije
pi zbog rata u Ukrajini, sankcija Rusiji, pogoršanje opće ekonomske u Bosnu i Hercegovinu, tako se preli-
zbog ograničenja uvoza nafte i plina iz jevaju i krize.
Rusije, te rasta američkog dolara kao va- slike, rast nezaposlenosti (Napomena: U korpu proizvoda širo-
lute u kojoj se nafta obračunava i kupuje. i smanjenje proizvodnje, ke potrošnje ulaze proizvodi i usluge iz
publikacije Agencije za statistiku BiH
EKONOMIJA NA HLAĐENJU dosta su velike. A mjere za “prosječne potrošačke cijene”, bez ko-
Ta potreba hlađenja ekonomije, bor- munalnih usluga, te s uključenim go-
ba s inflacijom, usporavanje rasta, kao smanjenje inflacije upravo rivom za jedan rezervoar koji je obično
i energetska kriza, a moguće i kriza jesu i put u recesiju. zapremine 40 litara.) n

STAV 1/7/2022 37