Page 41 - STAV broj 268-269

je tražio od Muzeja 1967. godine da postave sliku u starom špan-
skom Muzeju savremene umjetnosti (MEAC). Picasso je energično
reagirao na taj zahtjev: “Ni Guernica ni ja nećemo ići u Španiju.”
Osmog marta 1973. godine Picasso je umro u francuskom gra-
du Mouginsu. Dvije godine kasnije, 20. novembra, umire i Fran-
co. Petnaestog juna 1977. održavaju se prvi demokratski izbori u
Španiji. Trebalo je više od četiri desetljeća da Guernica bude na
španskom tlu. Desetog septembra 1981. godine avion koji je no-
sio Guernicu sletio je na madridski aerodrom Barajas. Konačno je
slika vraćena u Španiju.
Nakon građanskog rata, za prognanike iz Španije to je plat-
no bilo simbol njihove borbe, a mnogi ga historičari smatraju
ključnom tačkom u Picassovoj umjetničkoj evoluciji. Šezdese-
tih i sedamdesetih replike tog murala postale su uobičajen de-
kor u pobunama i demonstracijama. Nakon što je Franco umro,
Španska vlada poduzela je prve korake za povratak slike u ze-
mlju. Pregovori s odgovornima iz Muzeja u New Yorku trajali su
“Guernica” danas u Madridu dugo sve dok Guernica nije u jednom “Boeingu” aviokompanije
“Iberia” stigla u Madrid.
Guernica je univerzalno djelo protiv nasilja i barbarstva. Prije Isprva je bila postavljena u Casón del Buen Retiro, gdje ju je
Drugog svjetskog rata proputovalo je čitavu Evropu i Sjedinjene nekoliko naoružanih čuvara štitilo ispred neprobojnog stakla. Od
Države. Na platnu se vide tragovi stalnog micanja i putovanja jer tada je Guernica postala i simbol nacionalnog pomirenja, simbol
se tom Picassovom slikom tragalo za podrškom, simpatijom, ali i političke tranzicije. Konačno, u julu 1992. godine postavljena je u
donacijama za republikansku stvar, ušutkanu nakon frankističkog Muzeju kraljice Sofije. Kada je postavljena u Madridu, to je značilo
trijumfa 1939. godine. da međunarodna zajednica priznaje da je Španija konačno postala
Njujorški Muzej moderne umjetnosti MoMA šestog jula 1939. demokratska zemlja. n
godine izdaje dokument pod nazivom Popis slika koje je monsieur
Picasso posudio Muzeju moderne umjetnosti u New Yorku, a u kojem
su 33 djela koja je umjetnik posudio, djela na kojima je radio do
1937. godine i koja su bila tada osigurana na ukupno 165.700 do-
lara. Na kraju dokumenta dodano je rukom: “Guernica” 25.000
dolara i dvije zbirke crteža po 500 dolara. Sva ta djela i Guernica
morali su brzo biti vraćeni umjetniku. Međutim, izbija rat, što
onemogućuje povratak djela u Evropu, u okupiranu Francusku.
Picasso s upravom Muzeja pregovara o povratku djela još od 1944.
godine tražeći rješenje. Picasso ih je 1957. godine ponovo tražio,
sve osim Guernice, koja će u Muzeju ostati do 1981. godine. “U ovim teškim
Dvije godine nakon što je nastala, Guernica već ima desetak vremenima, kada je
izložbi: Skandinavija, Francuska, Engleska i SAD. Postala je čovječanstvo pred velikim
poznata, ona je veličanstveni propagandni plakat kojim se tra-
ži solidarnost sa Španskom Republikom. Zatim dolazi do Mu- iskušenjima, praznici su
zeja. New York se zaljubljuje u Picassa, a izložba njegovih djela prilika da spoznamo sebe,
ogroman je uspjeh. okrenemo se duševnom
Otvaranju velike Picassove izložbe u New Yorku prisustvu- miru i oplemenimo naša
je i Juan Larrea, pjesnik koji je bio dio komisije koja je naruči- srca. Neka ramazanski
la Guernicu. Larrea je dio velike španske izbjegličke kolonije u dani budu ispunjeni samo
Meksiku. Tamo je koncentrirano intelektualno izgnanstvo koje najljepšim osjećanjima
traži da Meksiko svima njima postane nova domovina. Pa tako
zovu i Picassa u tu zemlju. Larrea u pismu poslanom Picassu na- i vrijednostima koje
kon izložbe traži od njega da svojim radovima pomogne u osni- njegujemo kroz porodicu,
vanju muzeja španskog naroda u egzilu. Sanjaju da tamo posta- društveno koristan rad i
ve Guernicu. Sličan je zahtjev stigao i iz Venecuele 1948. godine, brigu za one u potrebi.
ali nestabilnost i državni udar natjerali su Picassa da piše Mu-
zeju tražeći da zbog sigurnosti ne posuđuju ni Guernicu ni ostale Ramazan Šerif
njegove radove. Slika je kasnije ipak izložena u Sao Paolu 1953.
godine, a Picasso je bio lično uključen u postavku izložbe. Tih Mubarek Olsun”
je godina putovao i u Milano na izložbu koju je organizirala Ita-
lijanska komunistička partija, s kojom je Picasso bio u iznimno
bliskim odnosima.
Republikanska vlada u egzilu u Francuskoj 1972. godine od Mu-
zeja traži da Guernica bude isporučena Meksiku, da to djelo bude
jezgro novog Muzeja savremene umjetnosti, što bi se možda i de-
silo da tri godine kasnije nije umro Franco. Zna se da Picasso nije JP Šumsko-privredno društvo
dopuštao da slika bude vraćena u Španiju sve dok ta zemlja ponovo Zeničko-dobojskog kantona
ne postane demokratija, ali ni Franco nije sjedio skrštenih ruku, on

STAV 23/4/2020 41