Page 58 - STAV broj 234

DRUŠTVO

akcijama protiv odmetnika iz Crne Gore,
Podgorice i drugih mjesta jer je bilo pro- Ejup-pašin dvor
ljeće i šume su olistale.
Ismail-paša je istovremeno obavljao
dužnost i muteselima u Novom Pazaru i
mutesarifa (upravnika) u sandžaku Prizren
na osnovu sultanovog fermana od 9. maja
1766. godine. U Prizrenskom sandžaku
imenovao je za svog muteselima (zamjeni-
ka) Emrulah-bega Salihpašića, čovjeka od
povjerenja, preko kojeg je upravljao ovim
sandžakom iz Novog Pazara. Muteselima
je plaćao mutesarif (sandžak-beg ili mir-i
liva) iz sredstava koja su njemu pripadala
iz imdad-i hazarije, a ne država iz svojih
sredstava. Uprkos tome, čudno je da se
jedan muteselim postavlja za mutesarifa
u sandžaku, a istovremeno ostavlja i na
funkciju muteselima u Novom Pazaru.
Ovo je rijedak slučaj. Očigledno da je
Ismail-paša bio toliko ugledan, utjecajan,
moćan i čovjek s jakim vezama kada je sebi
osigurao dvije funkcije. U bujuruldiji od
19. marta 1768. godine Ismail-paši se na-
ređuje opravka oštećenja na novopazar- i bosanskog valije koji ga je imenovao za Kurd-Mehmed-paša Ferhatagić se kao no-
skoj tvrđavi, opravka šarampova (rovo- muteselima Novog Pazara. Novi Pazar vopazarski upravnik spominje posljednji
va) i čišćenje hendeka (kanala – opkopa). je bio od posebnog interesa i za Bosnu put 1807. godine, dok se dvije godine ka-
Muteselim je lokalni organ vlasti ko- i za Carstvo, zbog čega mu je posvećiva- snije kao novopazarski muhafiz spominje
jeg postavlja namjesnik pokrajine (ejale- na posebna pažnja. Muteselimluk Novi izvjesni Suruka. Kurd-Mehmed-paša bit
ta) ili upravitelj oblasti (sandžaka ili live). Pazar imao je sljedeću hijerarhiju vlasti: će upamćen i kao novopazarski kapetan
On dobiva bujuruldiju od namjesnika muteselim, kadija, kapetan tvrđave, zabiti i paša koji se dogovorio s Karađorđem
pokrajine ili upravitelja oblasti ili tezki- i age, zaimi i spahije i janjičarski serdar. 1805. godine o predaji Karanovca (današ-
ru o tome, a ne ferman ili berat, kao što Ismail-paša je 1769. godine imenovan i nje Kraljevo) srpskim ustanicima, nakon
dobijaju mutesarafi (sandžak-bezi, mir-i za bosanskog vezira, ali je te iste godine propalog pokušaja deblokade ovog mjesta
live) i valije. U Novom Pazaru stalno umro u Novom Pazaru prije preuzimanja od njegovog odreda od 700 vojnika, pod
je postojao muteselim. Ima nešto što je dužnosti. On je ujedno i jedini Novopaza- uvjetom da se muslimanskoj vojnoj posa-
vrlo interesantno. Prema ovim sidžili- rac koji je nosio titulu bosanskog vezira. di i muslimanskom civilnom stanovniš-
ma, muteselim u Novom Pazaru je paša Ostao je upamćen i po tome što je 1765. tvu omogući mirno i sigurno povlačenje,
s dva tuga, a to je general. Razlog za to godine obnovio Ismail-pašinu džamiju u uglavnom prema Novom Pazaru i djeli-
jeste, svakako, razvijenost ovog grada, Novom Pazaru. Sahranjen je u haremu mično prema Nišu. Tako je 29. juna 1805.
njegov strateški položaj na granici pre- Altun-alem džamije. godine oko 3.000 karanovačkih muslima-
ma Rumeliji, raskršće puteva ili mjesto I Kurd-Mehmed je dokazao da su na napustilo svoj rodni grad.
na glavnoj ruti prema Istambulu, sastav Ferhatagići sposobna ratnička porodica. Ova je porodica krajem 18. stoljeća
stanovništva, odnosno naroda, gdje se mi- Kao briljantan vojskovođa, istakao se u stekla veliki ugled i neki su njeni člano-
ješaju Bošnjaci i Arnauti (Albanci), zatim borbi s Rusima na Dunavu tokom rata od vi postajali paše i u drugim oblastima.
religijska slika koja je višeslojna, što sve 1768. do 1774. godine. Iz rata se sretno U monografiji Kruševac kroz vekove u
rečeno utječe na potrebu da se ovom gra- vratio i 1777. godine se u svojstvu kape- poglavlju koje govori o sandžak-begovima
du i ovoj kazi posveti osobita pažnja, pa tana potpisuje kao Kurd-Mehmed-paša. Kruševačkog sandžaka u 17. i 18. stolje-
i preko jake ličnosti koja će zamjenjivati Zbog zloupotreba vlasti, u cilju ličnog ću saznajemo zanimljive činjenice vezane
namjesnika Bosne i u ime njegovo pro- bogaćenja, lokalni ugledni Bošnjaci 1771. za porodicu Ferhatagić. Tu se iznosi da je
voditi vlast. Ismail-paša je očigledno u godine tražili su njegovu smjenu na Porti, funkciju kruševačkog sandžak-bega u peri-
ovom periodu bio čovjek od povjerenja i ali uzaludno, jer se on kao novopazarski odu od 1769. do 1773. godine obavljao sin
sultana koji ga je imenovao za mutesarifa kapetan spominje i 1771. i 1772. godine. Mehmed-bega Ferhatagića – Ismail-paša,
a potom u razdoblju od 1775. do 1789. go-
Godine 1812. novopazarski paša postao je Osman Talirović, dine tu istu funkciju vršio je Ismail-pašin
porijeklom iz sela Taliri kod Prištine, i tako za kratko prekinuo sin Ibrahim-paša Ferhatagić.
Nakon smrti Mehmed-paše, odnosi u
decenije vladavine Ferhatagića. Adem-paša Ferhatagić uspio porodici i u pašaluku usložnili su se, jer se
je prije 1814. da istisne Talirovića, povrativši porodičnu vlast među nekoliko pretendenata vodila borba
nad Novim Pazarom kao sultanov odani činovnik. Kao sultanov za vlast, pa su se paše smjenjivale često, a
čovjek, on je u dva navrata skupljao velike vojske s kojima je pretendenti na pašinsku vlast opredjelji-
vali su se u tabore pristalica sultanovih
pomagao bosanskim valijama Ali-paši i Sulejman-paši Skoplјaku reformi i njihovih protivnika prema tome
da zasjednu u Travniku ili umire janjičare i pobunjene kapetane koja im je grupacija davala više izgleda da
osvoje ili zadrže vlast.

58 29/8/2019 STAV