Page 59 - STAV broj 234

“EJUP-PAŠINE GODINE” Ismail-paša je očigledno u ovom periodu bio čovjek od
Godine 1812. novopazarski paša postao povjerenja i sultana koji ga je imenovao za mutesarifa i
je Osman Talirović, porijeklom iz sela Ta-
liri kod Prištine, i tako za kratko prekinuo bosanskog valije koji ga je imenovao za muteselima Novog
decenije vladavine Ferhatagića. Adem-pa- Pazara. Novi Pazar je bio od posebnog interesa i za Bosnu i
ša Ferhatagić uspio je prije 1814. da isti- za Carstvo, zbog čega mu je posvjećivana posebna pažnja.
sne Talirovića, povrativši porodičnu vlast
nad Novim Pazarom kao sultanov odani Muteselimluk Novi Pazar imao je sljedeću hijerarhiju vlasti:
činovnik. Kao sultanov čovjek, on je u dva muteselim, kadija, kapetan tvrđave, zabiti i age, zaimi i spahije
navrata skupljao velike vojske s kojima je i janjičarski serdar. Ismail-paša je 1769. godine imenovan i za
pomagao bosanskim valijama Ali-paši i bosanskog vezira, ali je te iste godine umro u Novom Pazaru
Sulejman-paši Skopljaku da zasjednu u
Travniku ili umire janjičare i pobunje- prije preuzimanja dužnosti. On je ujedno i jedini Novopazarac
ne kapetane. Adem-paša je učestvovao koji je nosio titulu bosanskog vezira
u gušenju Hadži Prodanove bune te iste
godine kada je imenovan. Također kao i pobjede poginuo, poslije čega je pašinsku razliku od ostalih kapetana Bosanskog
njegov prethodnik Kurd-Mehmed-paša, i stolicu zaposjeo izvjesni Vali-paša, koji je ejaleta, novopazarski koljenović priklonio
Adem-paši je pripala 1815. godine, u jeku smijenjen već 1817. godine. se u ovom sukobu sultanu jer je odlukom
Drugog srpskog ustanka, neprijatna duž- Pašinski položaj nakon ove godine za- centralnih vlasti njegova porodica pono-
nost da, nakon neuspješnog pokušaja da s uzeo je nekadašnji paša i gubitnik borbe vo zasjela na pašinsku stolicu, dok su se
novopazarskim vojnim odredom od 1.500 iz 1816. godine Osman-paša Talirović, Ferhatagićevi suparnici još ranije tajno
vojnika pod komandom Mahmud-age Ljaje koji je izgleda uspio eliminirati opoziciju priklonili pobunjenicima. Godine 1831,
i Jusufage Balje deblokira opsjednuti Ka- jer je kao paša stolovao dvanaest godina. za vrijeme uspjeha pobune bosanskih ka-
ranovac, postigne kompromisni dogovor Protiv njega je na Pešteri 1822. godine petana, Ejup-paša je kao sultanov prista-
s Milošem Obrenovićem da se muslimani izbila pobuna s centrom u selu Rasnu koju lica bio primoran napustiti Novi Pazar i
vojnici i civili mogu mirno povući prema su predvodili Jusuf Balje i Salih Ugla, kao skloniti se prvo kod Jašar-paše u Prištinu,
Novom Pazaru s oružjem i pokretnom imo- i sin Adem-paše Ferhatagića Deli Ibrahim. pa u Srbiju kod kneza Miloša, a zatim i
vinom, a da Karanovac preda ustanicima Nakon gušenja ove pobune, Deli Ibrahim među svoju srpsku raju na Kopaoniku i u
13. jula 1815. godine. Tada je Adem-paša Ferhatagić pobjegao je u Vidin. Starom Vlahu. Nurudin-beg Kapetanović,
poslao u znak pomirenja Milošu Obreno- Moć porodice Ferhatagić povratio je čovjek bivšeg novopazarskog upravnika
viću poruku u stihovima: Ejup-paša, koji je sultanskim ukazom po- Osman-paše, privremeno je zauzeo ka-
“Diž’ se, bane, na jelove grane, stavljen za novopazarskog muselima, od- petansko dostojanstvo u Novom Pazaru,
Kosi, bane, kako si počeo, nosno pašu, 1829. godine, jer je Osman-pa- ali ga je poslije nekoliko mjeseci ustupio
Al’ od kiše pričuvaj otkose.” ša bio bolestan, a rat s Rusijom iziskivao Mustaj-begu Muratbegoviću. Početkom
je potrebu za sposobnim komandantom. maja 1832. godine Novi Pazar se pokorio
Bivši gospodar Novog Pazara Da on bude imenovan, pomogao mu je sultanovoj vojsci, čime je vlast Porte, od-
Osman-paša nije, međutim, odustao od i Miloš Obrenović, koji se za njega za- nosno Ferhatagića povraćena.
preuzimanja vlasti, pa je 1816. godine uzimao na Porti. Ejup-paša Ferhatagić Ejup-paša po svom povratku na vlast
sakupio vojsku i napao Adem-pašu. Fer- primio je vlast neposredno pred početak ne samo da je povećavao postojeće poreze
hatagić je u vojnom sukobu pobijedio sukoba centralne vlasti s Mustafa-pašom i dažbine već je tražio da se i one dažbi-
svog suparnika, ali je neposredno nakon Bušatlijom i bosanskim begovatom. Za ne koje mu nisu date u godinama pobune
retroaktivno isplate.
Bošnjačko stanovništvo omrzlo je
Ejup-pašu još za vrijeme pokreta Huse-
in-kapetana Gradaščevića, pa ni u novim
okolnostima nije bilo dobro raspoloženo
prema njemu. Predstojeće pripajanje dijela
Novopazarske nahije Kneževini Srbiji još
je više ozlojadilo Bošnjake koji su u paši
vidjeli izdajnika islama i Osmanskog car-
stva, mada on za ovo nije snosio neposred-
nu krivicu. Početkom 1833. godine nape-
tost je u Novom Pazaru i okolini dostigla
vrhunac, pa su se širili glasovi da se mu-
slimani spremaju da se prvo obračunaju
s pašom, a onda i sa Srbijom. Anarhija je
zavladala jer lokalni bošnjački uglednici,
pa i cijela sela i oblasti, nisu ni početkom
1833. godine priznavali pašinu vlast. Paša
se u novonastaloj situaciji pokazao kao vrlo
vješt diplomata. Kneza Miloša uvjeravao
je da će umiriti buntovne Bošnjake, dok je
pred Pazarcima davao izjave i činio kora-
Temelji Ejup-pašinog turbeta na ke koji su izgledali kao pokušaj sprečava-
mezarju Gazilar u Novom Pazaru nja razgraničenja i prijetnje ratom Srbiji.

STAV 29/8/2019 59