Page 40 - STAV broj 327

POLITIKA

čudo da se Egipat, stoga, u vrijeme Ga-
mala Abdela Nasera nametnuo kao svo-
jevrsni “arapski hegemon”, pokušavši, na
bazi panarapskog nacionalizma, dominirati
ostatkom arapskog svijeta. Egipat je, sto-
ga, predstavljao najveću vojnu, političku
i ideološku opasnost za arapske zaljevske
monarhije i njihov politički sistem. Upra-
vo zbog toga, Amerikanci su ulagali velike
napore kako bi Egipat, koji je u početku
bio dobrano u sovjetskom taboru, koopti-
rali u američku orbitu. Washingtonu je to
uspjelo, ali tek nakon Naserove smrti, uz
pomoć predsjednika Anwara Al-Sadata,
koji je napravio revolucionarni zaokret i
ovu najznačajniju arapsku zemlju vratio u
tabor i pod okrilje Zapada pod vodstvom
Amerike. Egipat zbog toga i danas prima
izdašnu, ali dakako uvjetovanu američku
pomoć od nekoliko milijardi dolara go-
dišnje. Ta pomoć intenzivirana je nakon
što je Egipat potpisao mirovni sporazum
s Izraelom 1979. Uslijed strpljive, uporne
i lukave američke politike, jedna po jed-
na, arapske zemlje padale su pod domina-
kraljevi Fejsal, Faruk i Idris, srušeni su kao republikanskim arapskim zemljama, Iraku, ciju Washingtona. One koje su tvrdogla-
rezultat revolucionarnih, “progresivnih”, Siriji i Libiji, tako da su vojnim udarima vo insistirale na suverenosti i nezavisnosti
popularnih socijalističkih revolucija, s po- vlast preuzeli brutalni, srednje rangirani morale su platiti, i danas plaćaju, visoku
sebnim arapskim karakteristikama koje su oficiri, Saddam Hussein u Iraku, Hafiz al- cijenu svog suvereniteta, iako se ni u kom
ih svrgnule s trona, smatrajući ih recidivi- Assad u Siriji i drugi koji su, iako nastupa- pogledu ne može govoriti o demokratskom
ma kolonijalnog sistema koje su instalirali jući u ime Bath partije, njihovih ogranaka karakteru tih zemalja.
nekadašnji kolonijalni gospodari, evropske u Iraku i Siriji, pomenute države pretvo-
sile, Britanija, Francuska i Italija. Nakon rili u represivne vojne diktature kojim su GEOPOLITIČKA ŠAHOVSKA PLOČA
dekolonizacije, arapski svijet postao je ide- upravljale uske klike porodica i klanova, Nakon uništenja i stvaranja haosa u
ološki i politički podijeljen na više suprot- koristeći zapravo socijalističku egalitarnu Iraku, Libiji, Siriji i Jemenu, uslijed više-
stavljenih tabora. Osnovna podjela bila je ideologiju tek kao paravan za legitimizira- dimenzionalnih ratova koji sadrže elemen-
na zaljevske monarhije koje su se uspjele nje vlasti kojom je dominirao sistem sigur- te demokratske revolucije, strane vanjske
održati i na republikanske revolucionar- nosno-represivnih tajnih policija (mukha- intervencije, oportunističkih posredničkih
ne režime socijalističke provenijencije. barat). Naravno, iako su svojim manevrima geopolitičkih ratova, imperijalnih osvajač-
Konzervativne monarhije usvojile su neku eliminirali komuniste i spriječili ih da pre- kih pohoda, sektaškog i ideološkog suko-
vrstu hibridnog feudalno-kapitalističkog uzmu vlast, arapski republikanski režimi i ba, rata za resurse i dominaciju regijom,
ustrojstva kojim je dominirala porodična dalje su ostali bliže sovjetskom bloku nego sve to podjednako, danas se na Bliskom
i plemenska apsolutistička vlast najmoćni- Amerikancima, ali nisu bili pod direktnom istoku jasno nazire, čak se iskristalizirala
jih porodica koje su na vrh piramide moći kontrolom Moskve. Manje-više, nešto slič- jedna potpuno nova paradigma političkih
instalirali prethodni engleski kolonijalni no kao Jugoslavija pod Josipom Brozom. odnosa koja još nije poprimila svoj konačni
vladari, što su Amerikanci rado kooptirali. Egipat je bio, a i danas je, najznačajnija oblik i karakter, tako da je još uvijek pre-
Popularne arapske narodne revolucije, i najutjecajnija arapska zemlja u vojnom rano govoriti o novom “Bliskom istoku” i
inspirirane ideologijom sekularnog arap- i političkom pogledu, kao i u sferi nauke, kako bi on mogao izgledati u budućnosti.
skog nacionalizma, ideološki obojenog so- kulture, obrazovanja i diplomatije, iako Odnose u ovom turbulentnom dijelu svi-
cijalističkim tendencijama pod utjecajem ne u domenu ekonomskih resursa. Nije jeta koji se već više od pola stoljeće nalazi
progresivnih ideja iz bivše Jugoslavije i
Sovjetskog Saveza, uspjele su se pozicio-
nirati i učvrstiti na vlasti u Iraku, Siriji i Nakon uništenja i stvaranja haosa u Iraku, Libiji, Siriji i
Egiptu. One su uživale podršku Moskve, Jemenu, uslijed višedimenzionalnih ratova koji sadrže
koja ih je snabdijevala oružjem i pružala
vojnu obuku. Moskva je u tzv. posrednič- elemente demokratske revolucije, strane vanjske
kom ratu s Washingtonom podržavala re- intervencije, oportunističkih posredničkih geopolitičkih
publikanske režime, fokusirajući pažnju
na pružanju podrške komunističkim par- ratova, imperijalnih osvajačkih pohoda, sektaškog i
tijama u tim zemljama. ideološkog sukoba, rata za resurse i dominaciju regijom, sve
Lukavi kreatori strateške doktrine u
Washingtonu uspjeli su eksploatirati jaz to podjednako, danas se na Bliskom istoku jasno nazire, čak
i antikomunistički sentiment arapskog se iskristalizirala jedna potpuno nova paradigma političkih
muslimanskog puka i pomogli su antiko-
munističke ideološki prihvatljivije snage u odnosa koja još nije poprimila svoj konačni oblik i karakter.

40 11/6/2021 STAV