Page 63 - STAV broj 327

azi Husrev-beg jedna je od naj-
značajnijih ličnosti iz osman-
skog perioda Bosne i Herce-
Ggovine. Zahvaljujući vakufima
koje je iza sebe ostavio, on je prisutan u
našoj svakodnevici jer su njegova džamija
i medresa najzaslužnije zašto je Sarajevo i
danas duhovni centar muslimana Balkana.
Brojni su historijski izvori i djela koja
govore o njegovom životnom putu, porije-
klu, karijeri, vakufima, a zahvaljujući dr.
Behiji Zlatar, od 2010. godine imamo in-
tegralnu monografiju našeg najvećeg va-
kifa, bosanskog namjesnika i vojskovođe.
Njeno djelo Gazi Husrev-beg u izdanju Ori-
jentalnog instituta na 244 stranice donosi,
između ostalog, i razrješenje dileme o go-
dini prvog imenovanja Gazi Husrev-bega
na mjesto bosanskog sandžak-bega.
Do izlaska iz štampe ove knjige Behije
Zlatar imali samo četiri manje monogra-
fije o Gazi Husrev-begu (Ćiro Truhelka,
Safvet-beg Bašagić, Fehim Spaho, Ham-
dija Kreševljaković) i jednu spomenicu.
Osim navedenog, Gazi Husrev-beg je,
zbog svog značaja, odavno ušao u narod-
ne pjesme, legende, a u novije vrijeme i
u književnost (Mehmed Handžić, Rešad
Kadić, Hazim Akmadžić) i pozorište Turbe Hazi Husrev-begove majke, sultanije Seldžuke, u
Istanbulu, pored džamije njenog oca, sultana Bajezida II
(Džemaludin Latić).
Ove godine navršava se tačno pet sto- u Stambolu bio je njegov djed
ljeća od imenovanja Gazi Husrev-bega na sultan Bajezid II (1481–1512),
mjesto bosanskog namjesnika. Da bismo zatim je vladao njegov daidža
shvatili značaj ove godišnjice, moramo se sultan Selim I (1512–1521), a
podsjetiti na historijske okolnosti koje su potom daidžić sultan Sulejman
prethodile ovom imenovanju i ukratko Veličanstveni (1520–1566).
proći kroz biografiju Gazi Husrev-bega, Od 1506. godine, kada je po-
što nam je, zahvaljujući Behiji Zlatar, izu- stavljen za carskog kapidžibašu,
zetno olakšano. pa do smrti 18. juna 1541. godine
stalno je bio na odgovornim dr-
TRI I PO DECENIJE U SLUŽBI žavnim funkcijama. Dva puta bio
OSMANSKOG CARSTVA je smederevski, a tri puta bosan-
U godini imenovanja Husrev-bega ski sandžak-beg. Osim odgovor-
za bosanskog namjesnika njegov rođak ne funkcije državnika, upravnika
sultan Sulejman Veličanstveni osvojio ova dva važna pogranična san-
je Beograd. Husrev-beg je 1519. godine džaka, učestvovao je i u brojnim
imenovan za smederevskog sandžak-be- pohodima, posebno u vojnama
ga, što mu je omogućilo da učestvuje u koje je poduzimao najpoznatiji
pripremi pohoda na ovaj grad. sultan Osmanskog Carstva Su-
U 16. stoljeću Osmansko Carstvo dose- lejman Veličanstveno, počev od
glo je vrhunac svog teritorijalnog širenja pohoda na Beograd 1521, Bitke
i razvoja, a znatan broj njegovih vojnih i na Mohaču 1526, pa do opsade
državnih velikodostojnika bio je porije- Beča 1529. godine. Jedini do sada poznati crtež Gazi Husrev-bega
klom s Balkana, najviše iz Bosne. Jedan Kada je imao 26 godina, Gazi Husrev- sve do vremena kada je on prvi put po-
od takvih bio je Gazi Husrev-beg. Rodio beg postavljen je za carskog kapidžibašu – stavljen za smederevskog namjesnika
se u grčkom Serezu, gdje je njegov otac glavnog vratara na dvoru. Dužnost starje- 1519. godine.
Ferhad-beg bio namjesnik. Otac mu je bio šine straže na dvoru sultana bila je, između Behija Zlatar navodi da je Muvekkit
rodom iz Hercegovine, a majka princeza ostalog, i da predvodi strane poslanike u u svojoj Povijesti Bosne zabilježio kako je
Seldžuka, kći sultana Bajazida II, sestra audijenciju kod sultana, obavlja različite Husrev-beg, poslije smrti princa Meh-
sultana Selima I, a tetka Sulejmana Veli- povjerljive funkcije, posebno diplomatske. meda, 1504. godine imenovan za namje-
čanstvenog. Ovi podaci na najbolji način Utjecaj kapidžibaše na dvoru bio je toliko snika u Skadru, a slični podaci nalaze se
svjedoče o visini položaja koji je dosegao veliki da su ga Dubrovčani redovno dari- i u bosanskim salnamama za 1302/1884. i
njegov otac. vali kada su išli u audijenciju kod sultana. 1306/1888. godinu, u kojima je donesena
U vrijeme kada se Gazi Husrev-beg Nakon toga nema relevantnih podata- kratka Gazi Husrev-begova biografija, ali
pojavio na historijskoj sceni na prijestolju ka koji govore o životu Gazi Husrev-bega drugi izvori ne govore o tom njegovom

STAV 11/6/2021 63