Page 39 - STAV broj 229

analitičari smatraju da je neophodno pre- Proroković smatra da djelovanjem zrač- s Republikom Turskom i njenim predsjed-
duzeti niz mjera kako bi se održala srpska no-desantnih i/ili oklopno-motorizovanih nikom Erdoğanom.
manjina u jugoistočnom dijelu Sandžaka. snaga iz pravca Kosova i Bosne i Herce- Srpski analitičari također smatraju da
Po mišljenju političkog analitičara dr. govine ova zemljouzina može biti brzo je Sandžak geopolitička karika između Bo-
Dušana Prorokovića, neophodno je stvo- zauzeta, a strateška komunikacija Srbije s sne i Hercegovine i Kosova, a na najužem
riti tri nove općine u kojima bi postojala Crnom Gorom prekinuta. U cilju jačanja dijelu ovaj koridor pruža se na svega oko
srpska većina. To bi bile općine Deževa i bezbjednosti i odbrambene moći, savjetuje 90 kilometara.
Rogozna, koje bi se izdvojile iz općine Novi da se zapušteni vojni aerodrom na Dubi- Na slabljenje opće sigurnosti u San-
Pazar, i općina Štavalj, koja bi se izdvojila nju pored Sjenice rekonstruira, revitalizi- džaku, po njima, utječe pretjerano miješa-
iz općine Sjenica. ra i osavremeni. nje vanjskih faktora, kao i kriminalizacija
S obzirom na to da je riječ o pretežno Zapaža i naglašava da Pešterska visora- društva, s obzirom na to da se ova oblast
ruralnim područjima (osim Štavlja, gdje van predstavlja geografsko težište Sandža- koristi kao tranzitna ruta za prebacivanje
postoji rudnik uglja kao značajan privred- ka i da se odatle eventualna dejstva mogu narkotika s Kosova na teritoriju Bosne i
ni subjekt), neophodno je, kažu, preduzeti usmjeravati prema dolinama rijeka Drine, Hercegovine, a odatle dalje na Zapad.
veći broj mjera kojima bi se poljoprivredni Zapadne Morave i Ibra. Po njihovom sudu, Sandžak bi, pored
proizvođači iz ovog kraja vezali direktno Bujanovačko-preševske oblasti, trebalo da
za bogato beogradsko tržište. Na taj način GEOPOLITIČKA KONTROLA SANDŽAKA predstavlja prioritet u stabilizaciji prilika,
bi im bio osiguran plasman robe i sigurni Srpski analitičari smatraju da u San- odnosno predmet intenzivne geopolitičke
prihodi, a preko različitih fondova mora- džaku postoje “velikobošnjačke ideje”, kontrole Srbije.
lo bi im se stalno pomagati u osiguravanju odnosno ideje o pripajanju Sandžaka Bo- Srpski analitičari procjenjuju da za
obrtnih sredstava. Ovo su mala sredstva, sni i da je kod sandžačkih Bošnjaka, čak srpske interese najveći problem predstav-
a uspjeh koji bi se na ovaj način ostvario u većoj mjeri nego kod Bošnjaka u Bosni i ljaju dešavanja u Novom Pazaru, najvećoj
bio bi ogroman. Hercegovini, izraženo sve čvršće vezivanje urbanoj sredini Sandžaka. U krajnjoj liniji,
Vrlo važan segment odnosa prema i oslanjanje na islam, što će, po njima, imati Novi Pazar može se potpuno geopolitički
Sandžaku, po mišljenju dr. Dušana Pro- za posljedicu porast vjerskog radikalizma. izolirati, a Srbija se može posvetiti jačanju
rokovića, jeste jačanje vojne kontrole nad Oni konstatiraju da su pogledi san- svog utjecaja u drugim dijelovima Sandža-
Sandžakom. Da bi se to postiglo, u regi- džačkih Bošnjaka veoma usmjereni prema ka – ondje gdje je većinsko srpsko stanov-
ji Sjenice neophodno je izgraditi veliku Ankari, odnosno prema Republici Turskoj, ništvo. Ali su svjesni da bi takva politika
vojnu bazu (poput vojne baze “Cepotina” najjačoj regionalnoj vojnoj i ekonomskoj dovela do velike frustracije novopazarskih
nedaleko od Bujanovca). Pešterska viso- sili, dok ih emocije tradicionalno vežu za Bošnjaka i do snažne radikalizacije njiho-
ravan ima povoljne prirodne karakteristi- Sarajevo, odnosno za Bosnu i Hercegovinu. vog odnosa prema državnoj vlasti, što je
ke za spuštanje zračno-desantnih snaga, Ocjenjuju da je Turska živo zainteresirana kontraefekt koji ne bi bilo poželjno i pa-
a u najvećem dijelu moguće je koristiti za Sandžak kao cjelinu, jer neoosmanistič- metno proizvesti.
oklopne i motorizovane jedinice. S obzi- ki geopolitički planeri u njemu vide važnu Dušan Proroković ističe da je san-
rom na to da je Sandžak zapravo zemljo- kariku u formiranju “zelene transverzale”. džačka regija za Srbiju vrlo važna, jer ona
uzina, putem od Ribarića do Priboja (ot- Ovakve tvrdnje srpskih analitičara potpuno povezuje Srbiju i Crnu Goru, nalazi se na
prilike u pravcu jugoistok-sjeverozapad) su u suprotnosti s javno iznesenim staja- trasi saobraćajnice Beograd – Južni Jadran
dugačka svega 140 kilometara, ovo je čini lištima srpske političke vrhuške na čelu s i potencijalnog projekta Burgas – Bar. Po-
ranjivom i potencijalno ugroženom i iz Aleksandrom Vučićem, koja ne štedi riječi vezivanje centralne Srbije i jadranskog pri-
zraka i sa zemlje. hvale kada govori o prijateljskim odnosima obalja modernom drumskom i željeznič-
kom saobraćajnicom treba da bude praćeno
Srpski analitičari procjenjuju nizom projekata kojima će biti otvarana
da za srpske interese najveći preduzeća srednje veličine duž ovog sao-
braćajnog koridora (turistički sadržaji na
problem predstavljaju dešavanja Zlataru, razvoj raznih uslužnih djelatnosti,
u Novom Pazaru, najvećoj proizvodnja zdrave hrane, izgradnja drvo-
urbanoj sredini Sandžaka. prerađivačkih kapaciteta).
Dio ove historijske pokrajine koji se
U krajnjoj liniji, Novi Pazar prostire u Crnoj Gori, pored Bošnjaka, na-
može se potpuno geopolitički seljava i srpsko stanovništvo. Pored toga,
izolirati, a Srbija se može Sandžak se geografski naslanja na Bosnu
i Hercegovinu, odnosno njen entitet Re-
posvetiti jačanju svog utjecaja publiku Srpsku, i to na područje gornjeg
u drugim dijelovima Sandžaka Podrinja, koje također ima veliki geopoli-
tički značaj u budućim projekcijama po-
– ondje gdje je većinsko pravljanja geopolitičkog položaja Srbije.
srpsko stanovništvo. Ali su Zbog toga, smatraju srpski analitičari,
svjesni da bi takva politika Srbija mora biti vrlo aktivna i pripravna.
Dok Srbija teži učvršćivanju centraliz-
dovela do velike frustracije ma i jačanju vlasti u Sandžaku, sandžački
novopazarskih Bošnjaka i do Bošnjaci žele decentraliziranu i demokrati-
snažne radikalizacije njihovog ziranu Srbiju i u njoj modernu i privredno
razvijenu evropsku regiju Sandžak sa zna-
odnosa prema državnoj vlasti, čajnim stepenom regionalne samouprave,
što je kontraefekt koji ne bi bilo pritom ne ugrožavajući i ne dovodeći u
pitanje teritorijalni integritet i suvereni-
poželjno i pametno proizvesti tet Republike Srbije. n

STAV 25/7/2019 39