Page 76 - STAV broj 229

KULTURA

Uvod u historiju odnosa islama i Zapada (2)

RENESANSA UTEMELJENA

NA PRIJEVODIMA S

ARAPSKOG JEZIKA

Knjiga Ja, onaj drugi i drukčiji svijet: uvod u historiju odnosa islama i Zapada autora Ibrahima Kalina

istinska je studija izuzetne informativnosti i dubine koja nastoji rasvijetliti dva važna fenomena: odnose
islamskog i zapadnog društva u jednom veoma dugom historijskom razdoblju i različite dimenzije
slojevite historije tih odnosa. Kalinova studija ni po čemu ne podsjeća na onu vrstu tekstova pisanih s
namjerom da čitaoca u nešto uvjere. Ovdje je riječ o knjizi u kojoj autor, inače vrstan mislilac i filozof,
nastoji razumjeti susrete islamskog i zapadnog društva, bilo u formi sukoba ili plodonosne saradnje,
te ih smjestiti u jedan racionalan okvir. Autor znalački potcrtava kako historija nikada nije nešto što
pripada samo prošlosti, već podjednako i našoj sadašnjosti. Samo ono razumijevanje historije koje
ne izlazi izvan racionalnih okvira, smatra Kalin, može nam pomoći da gradimo temelje za zdraviju
budućnost. Stoga je njegova knjiga ne samo uvod u historiju odnosa islama i Zapada već i svojevrstan
uvod u filozofiju historije odnosa dvaju velikih kulturno-civilizacijskih krugova

Ja, onaj drugi i drukčiji svijet: uvod u historiju odnosa islama i Zapada, Ibrahim Kalin, “Dobra knjiga”,
Sarajevo, 2019. godine, 652 stranice

Piše: Hamza RIDŽAL teolozi, umjetnici, pa čak i mistici koji prijelomnih tačaka srednjovjekovne evrop-
hamza@stav.ba su se javljali u Evropi nakon ovoga, bili ske historije.
su pod utjecajem kulturnog i civilizacij- “Zahvaljujući prijevodima s arap-
skog dostignuća islamskog svijeta. Neki skog, evropski velikodostojnici, teolozi i
rije nego što su prijevodi s arap- su otvoreno i fleksibilno prihvatili ovaj naučnici nisu se zadržali samo na otkro-
skog na latinski jezik počeli utjecaj, neki su ga u korijenu odbacili, a venju neprijateljskog mentalnog svijeta,
oblikovati svijet evropske misli, neki su iskoristili arapski jezik i islamsku u isto vrijeme iznova su otkrili nauku i
Psrednjovjekovna evropska mi- nauku i filozofiju kao sredstvo za dolazak filozofiju drevne Grčke, koje su stolje-
sao razvila je vlastiti vjerski i kulturni do drevne grčke zaostavštine”, piše Kalin. ćima bile izgubljene u evropskoj mapi
identitet. Identitet onog što nazivamo On ističe kako kulturni i misaoni ži- misli. Osim toga, suprotno tvrdnjama
zapadnom civilizacijom tada je bio odre- vot Evrope u periodu od 1000. do 1500. orijentalista, muslimanski mislioci nisu
đen na zapadu latinskim, a na istoku bi- godine, poznat pod imenom visoki srednji samo sačuvali (i kad je došlo vrijeme za
zantsko-grčkim karakterom. Zajednički vijek, nije bio indiferentan prema islam- to, Evropi predali) pisano grčko naslije-
im je bio pokušaj da među paganskim skom svijetu, koji je duboko utjecao na taj đe. Suprotno tome, drevnu grčku misao
evropskim plemenima prošire sistem period evropske kulturne i intelektualne obradili su u ideološkoj osnovi stvaranja
vjere koji je uspostavila crkva, te poku- historije. Tragove tog utjecaja moguće je i onog svijeta i iznova su je proizveli u
šaj da rimski i bizantski pravni sistem, vidjeti u najpopularnijim i kanonskim jednom teističko-metafizičkom smislu.
umjetnost i misao transformira i asimi- djelima srednjeg vijeka, kao što su Rolan- U filozofskom smislu, Platonov i Aristo-
lira zahtjevima kršćanskog vjerovanja. dova pjesma, Danteova Božanstvena kome- telov izlazak iz paganizma i njihov su-
Ipak, kako navodi Kalin, u poređenju s dija, Summa Theologica Tome Akvinskog sret s vjerom u jednog Boga desio se u
drevnom Grčkom ili Rimom, Bizant nije i brojnim drugim. O utjecajima islamske djelima muslimanskih filozofa Kindija,
predstavljao rastuću civilizaciju, već kul- civilizacije na ova djela teško bismo mogli Farabija, Ibn Sine i Ibn Rušda, mnogo
turu u borbi za opstanak. Prije hiljadite govoriti da nije bilo prijevoda. Prevodi- prije kršćanskih teologa kao što je Toma
godine u Evropi ne susrećemo velike fi- lačke aktivnosti s arapskog na latinski u Akvinski. Također, muslimanski misli-
lozofske sisteme i škole, naučne centre i Španiji, Engleskoj i Iberijskom poluoto- oci prvi su omogućili tumačenje Aristo-
univerzitete. “Svi veliki mislioci, filozofi, ku uopće predstavljaju jednu od važnih tela u jednom neoplatonskom smislu i u

76 25/7/2019 STAV