Page 80 - STAV broj 229

KULTURA

Serijal kritika kultnih bosanskohercegovačkih filmova (4)
“MALI VOJNICI”

Mali vojnici, 1967, drama / crno-bijeli; režija: Bahrudin Čengić;
scenarij: Mirko Kovač; produkcija: Iso Tauber; muzika: Bojan
Piše: Mirza SKENDERAGIĆ
Adamič; igraju: Sead Čakal, Stojan Stole Aranđelović, Marija
Točinoski, Zaim Muzaferija...

akon okončanja Drugoga svjet- porijeklu, ostali se udružuju protiv nje-
skog rata, između velikog broja ga, a nakon što se ne uspijeva uklopiti u
filmskih naslova koji tretiraju okrutne ratne igre, tihi plavokosi dječak
Novaj stravični historijski trenutak, probudi dodatnu sumnju i gnjev kod svo-
posebno su se izdvojili oni u kojima su jih vršnjaka. Kada jednog dana na usnoj
glavni protagonisti djeca kroz čiji je nevi- harmonici zasvira jedinu pjesmu koju zna
ni pogled najistinitije prikazan vihor zla. – njemačku koračnicu, njegov nacionalni
Tu se svakako izdvajaju Ivanovo djetinjstvo identitet izađe na vidjelo.
(1962) Andreja Tarkovskog, te kasnije Idi Ipak, gledaoci sve vrijeme znaju da se
i gledaj (1985) Elema Klimova, ali i Mali Boško, zapravo, zove Hanno Dessau (Sead
vojnici (1967) bosanskohercegovačkog re- Čakal), jer već u uvodnoj sceni, u kojoj
žisera Bahrudina Bate Čengića, koji za- partizani prevoze zarobljene njemačke
mjenom početne uloge žrtve nudi sasvim vojnike, režiser predstavlja plavokosog
novu perspektivu na rat, ali i osvjetljuje dječaka. Nakon nekoliko krupnih kadro-
mrak psihološkog i fizičkog nasilja koje je va u kojima se vide ruke koje nožem režu
tadašnja Jugoslavija provodila nad neisto- pertle vojničkih čizama i zatim ih bacaju
mišljenicima vladajućeg sistema. Zahva- na gomilu te onog jednog u kojem dječi-
ljujući liberalizacijskoj epidemiji koja je je ruke rade to isto, ali mnogo pažljivije i
zahvatila socijalističku Jugoslaviju tokom bez noža, postaje jasno da su Mali vojnici
šezdesetih godina 20. stoljeća, gotovo upo- film o identitetu i da je ključno pitanje
redo s razvojem partizanskog filma rađao koje režiser postavlja: Šta ostaje kada se
se filmski pokret “crni talas”, čijim se di- skinu vojničke odore? “Šta hoćeš, mali,
jelom smatra i naslov Mali vojnici. On će misliš da su ovo cirkusna kola?”, upita
se također pridružiti umjetničkoj pobuni jedan njemački zarobljenik Hanna. “Ne,
protiv dotadašnjih filmskih, društvenih gospodine”, odgovori on. “Razumio me.
i političkih konvencija, a čiji likovi nisu Kako se zoveš”, začuđen je zarobljenik.
mačo-heroji koji ubijaju sve ispred sebe, “Hanno Dessau”, kaže dječak. “Budi pa-
već djeca, odgojena u mržnji i predo- metan, Hanno”, posavjetuje ga stariji.
dređena za nasilje. Film je uvršten u ta- Dakle, već od samog početka Čengić gle- ubijaju ga. “Šta ćeš sad, skote”, kaže je-
kmičarski program Filmskog festivala u daocima otkriva ime mališana čiji je otac dan od dječaka i upuca psa s osjećanjem
Cannesu kao prvi iz Bosne i Hercegovine, nacistički oficir, a istovremeno ga pred- mržnje i obraćajući mu se kao ljudskom
ali, nažalost, nije dočekao premijeru, jer stavlja kao izrazito uljudno i simpatično
je najvažnija umjetnička filmska smotra dijete koje je teško ne zavoljeti. Na ovaj
te godine prekinuta zbog političkih ne- način on publiku stavlja pred iskušenje:
reda u Francuskoj. da li će se u film upustiti s unaprijed usvo-
jenim osjećanjem mržnje ili će nevinog
A KAD SE SKINU UNIFORME... mališana posmatrati kao ljudsko biće od
U fokusu radnje ovog idejno intrigan- krvi i mesa.
tnog, te dramaturški originalnog djela jeste
adaptirani samostan u Jugoslaviji tokom DOBRI I LOŠI MOMCI
Drugog svjetskog rata, koji u tom mrač- Već u narednoj sceni u kojoj maloljet-
nom trenutku služi kao sirotište za djecu ni štićenici doma u divljačkoj hajci jure
poginulih partizana. Među njih dolazi i njemačkog ovčara kako bi ga ubili postaje
plavokosi dječak Boško Grubač, koji se jasno da se zlo itekako može naseliti i u
svojom pristojnošću, ali i povučenošću od- mlade duše i umove i da to samo ovisi od
mah izdvoji od ostalih. Samo zbog toga što ideološkog i društvenog odgoja u kojem
je drugačiji, i ne sluteći istinu o njegovom oni rastu. Djeca naposljetku stižu psa i

80 25/7/2019 STAV