Page 34 - STAV broj 415

EKONOMIJA

odustat će dužnici primarnih kredita, uz
gubitak kuće pod hipotekom jer se dug,
ma kako nerealan bio, mora vratiti, te po-
sljednji u nizu pušioničara koji su kupova-
li bezvrijedne, u celofan fondova umotane
papire, bazirane na primarnim, neotplati-
vim kreditima.
I bi svjetlo. I vidješe bogovi da je dobro.
I nastaviše dalje spekulirati, s nešto promi-
jenjenim pravilima, ovaj put sve više na
osnovne robe (nafta, voda, plemeniti metali,
sirovina za baterije u ludilu elektrifikaci-
je autoindustrije i pomame za mobitelima
i sličnim napravama...). Suštinski se ništa
nije promijenilo, ali se javni novac iskori-
stio za otkup privatnih, kockarskih dugo-
va, dok se sistem nije nimalo reformirao,
a prevladavajuća ekonomska doktrina još
se u politikama zemalja nije dala izazvati,
a kamoli potisnuti od konkurentskih, iako
su one u javnosti sve češće prezentirane.
Danas je situacija još gora, augmentira-
na Covid krizom, čak i Njemačka bilježi
skromne stope rasta BDP-a, koji se ipak u uljuđenijem dijelu Evrope. Taj narativ je otpuštanja”, nažalost primarno ponovno
računa, primarno sa stajališta potrošnje. vrlo jednostavan. Svodi se na proizvodnju u finansijski sektor, iznose više od 1.600
Iz finansijskim spekulacijama generirane straha od masovnog dolaska desetaka, pa čak milijardi eura. Po Mencingerovoj ocjeni,
ekonomske krize stvarno niko nije izašao, i stotina miliona “kulturno drugačijih”, čija te 22 milijarde bile bi mali trošak za uku-
neki se samo s njom, zbog prethodne aku- je isključiva namjera nakačiti se na socijal- pnu evropsku ekonomiju. Ne zaboravimo
mulacije, bolje nose. ne fondove Evropske unije i ostalih zapad- da samo zemlje EU imaju više od 500 mili-
noevropskih zemalja, ne raditi, množiti se i ona stanovnika, pa je doseljenje još tri mili-
DEŽURNI KRIVCI POPULISTA otimati plodove rada evropskih stanovnika ona, i to u produktivnoj dobi, nezamjetno.
U doba velikih ekonomskih kriza, koje te, čak i nasiljem, mijenjati njihov način ži- Ključna teza slovenskog ekonomiste
su gotovo u pravilu izazvane spekulacijama vota. Na javnu scenu, bez imalo stida a ka- jeste: ako bi se umjesto u banke i finansij-
u finansijskom sektoru, ljudi se u strahu i moli sankcija, posebno kroz tzv. društvene ske ustanove finansijski stimulansi ECB-a
neizvjesnosti utječu jednostavnim rješenji- mreže, sukljaju mržnja, najgore predrasude, usmjerili u kredite za preduzeća, a malim
ma kolektivnih obrazaca ponašanja. Poli- rasizam, islamofobija, šovinizam, čak i anti- dijelom i u finansiranje dolaska migranata,
tičke grupacije na uzdrmanoj sceni sve se semitizam, iako se Jevreji više u reduciranoj to bi pozitivno utjecalo na porast potroš-
više radikaliziraju, nude gotova i brza rješe- percepciji ne asociraju sa siromaštvom. Bi- nje i rast BDP-a. Nije li upravo to imala na
nja, nalaze kolektivne krivce za loše stanje jes se usmjerava na nezasitne bankare (čitaj umu Angela Merkel kada je sirijske i iračke
i promoviraju diktaturu kao model rješe- Jevreje) čija je pohlepa izazvala krizu i lijene izbjeglice pozvala u Njemačku? Znakovito
nja. Nijemci imaju sintagmu das Patentre- pridošlice koji svojim neradom ugrožavaju je da je taj poziv došao ubrzo nakon objave
zept, koja je prispodobiva svim političkim egzistenciju bijelim kršćanima (koliko god njemačkog demografskog instituta o utjecaju
pokretima totalitarnih tendencija i pona- oni ne bili stvarnim kršćanima). Međutim, starenja i odumiranja njemačkog stanovniš-
šanja koja olahko obećavaju jednostavna ovi potonji ne valjaju i kada rade jer tada tva na njemačku ekonomiju u samo jednoj
i brza rješenja za sigurnost i ekonomsko “otimaju radna mjesta” lokalcima. generaciji. Finansiranje dolaska i radne in-
blagostanje. Kako je, unatoč svim “inova- Jedan od najuglednijih makroekonomi- tegracije izbjeglica sistemom jedinstvenih
tivnim” rješenjima iz arsenala finansijskih sta s područja bivše Jugoslavije, Slovenac socijalnih transfera koji bi važio za sve ot-
i monetarnih institucija, ekonomska kriza Jože Mencinger, svojevremeno je objavio klonilo bi rasprave o kvotama za migrante
i dalje sve teža i neizvjesnija i sve više po- da strahovi od troškova velikog vala izbje- kojima se suprotstavljaju zemlje višegradske
gađa i razvijeni dio svijeta, zasada desni glica koji navodno mogu ugroziti evropsku skupine, ocijenio je Mencinger. Evropu ne
radikalniji politički pokreti, od kojih neki ekonomiju nemaju nikakvog ekonomskog ugrožavaju izbjeglice, već bodljikava žica,
sudjeluju u vlasti, osim patent-recepata iz temelja, a 60 milijardi eura, koliko je kroz poentirao je ugledni slovenski ekonomist.
skraćenih kurseva političke ekonomije, po- politiku “kvantitativnog olakšanja” radi sti-
činju nalaziti i krivce, odnosno grupacije muliranja novog rasta svaki mjesec emitirala POLITIČKE I SIGURNOSNE POSLJEDICE
koje trebaju preuzeti krivicu za sve veću Evropska centralna banka, sve donedavno, Kako je valjda već svima jasno, ne tako
ekonomsku, socijalnu i moralnu krizu te bilo bi dovoljno za uzdržavanje tri miliona davni problem s Grčkom nije bio u otplati
sve veću nesigurnost. novih izbjeglica kroz tri godine, ako bi ih u dugova novim kreditima koje osiguravaju
Za tu su svrhu idealno poslužile izbje- Evropu, odnosno primarno zemlje Evrop- njemački porezni obveznici da bi spasili
glice iz Sirije, Iraka i Afganistana te eko- ske unije uopće toliko došlo. Kada se niti svoje depozite u njemačkim bankama ko-
nomske izbjeglice iz drugih zemalja, koje jednog od njih ne bi zaposlilo, oni bi EU jima su Grci dužni. Problem je u tome da
se trenutno ne nalaze u ratnom stanju. godišnje stajali 22 milijarde eura, što izno- se ne spašavaju depoziti njemačkih bana-
Narativi mađarske i vlada zemalja tzv. vi- si 1,7 promila evropskog BDP-a, naveo je ka koje su suludo kreditirale grčku drža-
šegradske skupine u dobroj mjeri korespo- Mencinger. Ukupni BDP zemalja Evrop- vu i poduzetnike, direktno ili preko grčkih
ndiraju sa stavovima ekstremno desnih po- ske unije iznosi više od 15 hiljada milijardi banaka, već njihove spekulativne pozicije,
litičkih snaga i ciljano preplašenog demosa eura. Ukupni transferi iz “kvantitativnog odnosno nagomilani spekulantski dugovi

34 17/2/2023 STAV