Page 34 - STAV broj 310

SPECIJAL: DRUGI SVJETSKI RAT

Sekvence iz života Ive Andrića
POTPISNIK TROJNOG PAKTA

MAŠTAO JE O UBISTVU

VIŠEGRAĐANA I SILOVANJU

NJIHOVIH KĆERKI

Brojne su reference iz biografije Ive Andrića koje otkrivaju tamnu

stranu njegove ličnosti: od pisma prijatelju u kojem mašta o tome
da Višegrađanima zatruje vodu i siluje im kćerke i svastike, preko
članstva u Jugoslavenskoj radikalnoj zajednici, do njegova službovanja
Piše: Hamza RIDŽAL
hamza@stav.ba i simpatija prema Hitlerovoj Njemačkoj i potpisivanja Trojnog pakta,
kojim je Jugoslavija pristupila silama Osovine. Uprkos svemu, ime Ive
Andrića nije se našlo među imenima onih koji trebaju ostati bez ulica,
a osim u Sarajevu, po njemu se ulice zovu širom Bosne i Hercegovine.

regršt referenci iz kulturnog, I ovog puta njegov prijatelj bio je pun Umjesto u Ameriku, predstojao mu je od-
užeg književnog, diplomatskog razumijevanja te se založio za pisaca. Sre- lazak u kraljevsko poslanstvo pri Svetoj
i političkog života svjedoče da je dinom februara 1920. godine Karađorđe- Stolici. Početkom marta počela je u Rimu
Pbosanski nobelovac Ivo Andrić vić potpisuje ukaz o Andrićevom izaslanju njegova diplomatska služba.
imao izuzetno bogat, ali i kontroverzan u New York kao vicekonzula III klase, ali Iz Andrićevih pisama, piše Martens,
životopis. Najširi uvid u horizonte tog Andrić traži da to postavljenje ipak bude moglo bi se zaključiti da je pisca u tim go-
životopisa do sada je napravio Michael u Evropi. U roku od 24 sata, kako navodi dinama zanimalo samo stanje u Jugoslaviji
Martens, njemački novinar i publicista, Martens, Andrić je dobio novo postavljenje. i sopstveno neraspoloženje, ali Andrić je
čija je knjiga U požaru svjetova prevede- sve vrijeme pomno pratio razvoj ranog
na na bosanski jezik 2019. godine u iz- italijanskog fašizma, o čemu je obja-
danju Buybooka. Kako ističe Martens, vio i desetak tekstova. “Uvijek iznova
Andrić je na ozbiljnu društvenu scenu bavi se Benitom Mussolinijem, čiji us-
stupio 1918. godine. U godini u kojoj pon doživljava iz neposredne blizine.
se formira država koju je priželjkivao, Njegovi eseji Benito Mussolini, Slučaj
Kraljevina SHS, Andrić izdaje svoje Matteotti, Kriza fašizma, Stanje u Italiji
prvo književno djelo, zbirku medita- i Fašistička revolucija politički su tek-
tivne proze Ex Ponto. Uvidjevši da od stovi s takvom jasnoćom kakvom on
književnosti neće moći živjeti, Andrić nikad više neće pisati”, ističe Martens.
se obraća Tugomiru Alaupoviću, svom Kada mu je ponuđena saradnja s no-
profesoru iz gimnazije i pokrovitelju iz voosnovanim Novim listom, u kojem
Sarajeva, postavljenom na funkciju mi- su objavljeni ovi tekstovi, Andrić je
nistra za vjeru u Vladi Jugoslavije, koji zahtijevao da njegovi tekstovi budu
mu svesrdno pomaže. Na njegovu inicija- nepotpisani pa su se pojavljivali pod
tivu, prestolonasljednik Aleksandar Ka- oznakama “Res” i “R. R.”
rađorđević potpisao je septembra 1919.
dokument o Andrićevom postavljenju kao FAŠIZAM I KOMUNIZAM DVIJE SU
sekretara III klase u Ministarstvu vjera. STRANE ISTE MEDALJE – TVRDI
No Andrić, kao ateista, vrlo brzo posta- ANDRIĆ
je nezadovoljan razvojem događaja te od Ova mjera predostrožnosti, sma-
Alaupovića traži postavljenje u Ministar- tra Martens, isplatila se i nakon dola-
stvu inostranih poslova kako bi putovao ska komunista na vlast. “Andrić na-
u inostranstvo. ime u svojim tekstovima početkom

34 11/2/2021 STAV