Page 25 - STAV 77 25.08.2016

podataka jer nudi reference za svaki na- FBI je sačinio listu svih terorističkih napada počinjenih
pad pojedinačno, tabelarno su prikazani na teritoriji SAD-a od 1980. do 2005. godine, prema kojoj
napadi po mjesecima u godini. U rubrici
“izvršilac” najčešće navođene terorističke se jasno može zaključiti da islamski ekstremisti u odnosu
organizacije u posljednjih godinu dana jesu na ostale ekstremističke grupe u SAD-u nisu počinili
ISIL, pa onda Boko Haram, Al-Shabab i
Talibani, koje su na ovoj stranici opisane najveći broj napada, kako to nerijetko iznose američki
kao “islamske terorističke organizacije”. mediji. Prema toj studiji, većina građana SAD-a žive u
Ponekad je izvršilac napada opisan sinta- velikom strahu od radikalnog islama, a taj strah izazivaju
gmom “islamski terorista”, što nije slučaj
s napadima koje su počinili pripadnici desničarski islamofobi
drugih religija. Postoje svega tri odred-
nice “budističkog ekstremizma”, ali se u fraza koja glasi: “Nisu svi muslimani tero- procesu, muslimani i islam označavaju
ovom slučaju jasno cilja na identitet na- risti, ali su skoro svi teroristi muslimani”, se i homogeniziraju kao nediferencirana
padača, a ne na prirodu budizma jer Wi- navodi se u studiji. vanjska grupa, a istodobno se prisvaja au-
kipedija ne ostavlja mogućnost pretrage za Prema anketi Pew, urađenoj 2005. go- toritet i legitimnost kroz neupitno uvje-
sintagmu “budistički ekstremizam”, što dine, 66 posto Amerikanaca koji smatraju renje da je unutarnja grupa autoritativna
nije slučaj s “islamski terorizam”, koji se islam prijetnjom reklo je da ne znaju ništa i superiorna, iz čega slijedi da ima pravo
naširoko objašnjava. ili ne znaju baš mnogo o islamu, 51 posto i da je kadra suprotstaviti se svakoj kon-
Odrednica “kršćanski terorizam” ili njih nije bilo u stanju identificirati Kur’an kurentskoj ili alternativnoj pretpostavci,
“ekstremizam” uopće ne postoji, čak ni u kao svetu knjigu muslimana, a samo 48 po- argumentaciji ili tumačenju koje bi došlo
slučaju Andersa Behringa Breivika, koji sto ispitanika između ponuđenih odgovora od vanjske grupe. Otuda ovaj proces opi-
je 2011. godine u Norveškoj ubio 77, a ra- označilo je tačno ime Allah kao ime koje sujemo kao ideološki”, objašnjava Allen.
nio 242 osobe, a čiji je manifest eklatantan muslimani koriste za Boga. Negativno mi- U tom je kontekstu prihvatljiva i defi-
primjer psihopate koji inspiraciju nalazi šljenje bilo je posljedica medijskog infor- nicija islamofobije Ivana Markešića: “Isla-
u svetim knjigama, u njegovom slučaju miranja o islamskom terorizmu. “Vezano mofobija je inducirana zapadnoevropska
u Bibliji. Samo je pomoćnik šefa policije za izvještavanje o Bliskom istoku i musli- imperijalna ideologija koja nakon nestan-
Roger Andresen opisao osumnjičenog kao manskom svijetu u SAD-u, navedena praksa ka socijalističkoga Sovjetskog Saveza pro-
“kršćanskog fundamentalistu”, ali je do- ogleda se u tome da su dominantne teme nalazi u islamu kao religiji svoga novog
živio oštre kritike Crkve Norveške, koja rat u Iraku, Osama bin Laden, terorizam protivnika i neprijatelja, smatrajući se u
je objasnila da kršćanstvo ne podstiče na i smaknuća. Ovaj tip loših ili negativnih odnosu na islamsku kulturu i civilizaci-
nasilje i da je takva kvalifikacija neprihvat- vijesti dominira pri izvještavanju o islamu ju nadmoćnijom i držeći za sebe da je od
ljiva, kako navodi David Gibson u tekstu i u tom procesu islam postupno postaje Boga dobila zadaću da prosvijetli ‘zaosta-
Je li Breivik kršćanski terorista. Naravno da sinonim za džihad. A džihad je, naravno, li’ islamski svijet i da je slijedom toga po-
se za pojam “terorizam” ne bi trebao ve- shvaćen na poseban način: kao iracionalno, željno i potrebno bez ustezanja i u svrhu
zivati bilo kakav predikat niti odrednica, nepravedno, na religiji zasnovano nasilje viših nadnaravnih ideala neprijateljski se
čak ni da bi se opisao identitet napada- usmjereno uglavnom protiv nemuslima- odnositi prema islamu kao religiji”, piše
ča. Zašto je, onda, prihvatljivo govoriti o na”, objašnjava Samer Shehata u tekstu Markešić. Muslimanima se pritom priši-
“islamskom terorizmu”? Šta je funkcija Treba kriviti popularne medije i kreatore jav- ju oznake i etikete koje pronose negativna
takvih diskurzivnih praksi? nog mnijenja, publiciranom 2007. godine, značenja o njima. Takve etikete mogu biti
ističući da mediji ne samo da doprinose biološke, rasne, kulturne ili teološke. Do-
NISU SVI MUSLIMANI TERORISTI, sveukupnom islamofobičnom diskursu bar je primjer hidžab. Dok se on sam per-
ALI SU SVI TERORISTI MUSLIMANI nego su i njegovi glavni kreatori. cipira kao simbol inferiorne muslimanke,
Prema rezultatima studije koju je za U sjajnom eseju Islamofobija: nova ide- dotle se islam percipira kao vjera koja žene
period od 1980. do 2005. godine uradio ologija za medijsku generaciju Chris Allen tretira kao “građane drugog reda”. Hidža-
FBI, najviše terorističkih napada u SAD-u povlači paralele između islamofobije i ra- bu se pritom osporava bilo kakva duhovna
u tom periodu počinili su teroristi iz La- sizma, ističući da se oboje širi tamo gdje vrijednost. Determinativni karakter tog
tinske Amerike, i to 42 posto. Poslije njih nema nikakvog opravdanog razloga za ideološkog etiketiranja svodi sve pripad-
slijede pripadnici ekstremnih ljevičarskih tako nešto. Vizualni, verbalni i tekstualni nike islama pod zajednički nazivnik čije
grupa s 24 posto, jevrejski ekstremisti 7 kodovi putem kojih se prenose različita je značenje negativno.
posto, islamski ekstremisti 6 posto, ko- negativna značenja o islamu i muslima-
munisti 5 posto, dok su pripadnici osta- nima svakako su fenomen koji se može IDEOLOGIJA KAO SISTEM
lih terorističkih grupa počinili 16 posto identificirati kao sveprisutan. Te poru- OZNAČAVANJA: STIGMATIZACIJA,
od svih zabilježenih terorističkih napa- ke i kodovi, zapaža Allen, predstavlja- MARGINALIZACIJA I NETOLERANCIJA
da. FBI je sačinio listu svih terorističkih ju kriterij po kojem se pojedinci i grupe Za razliku od nekih više korištenih de-
napada počinjenih na teritoriji SAD-a od identificiraju, a potom interpretiraju. Za- finicija prema kojima je ideologija sistem
1980. do 2005. godine, prema kojoj se jasno jednička odrednica svih medijskih, reli- mišljenja i vjerovanja, John Thompson
može zaključiti da islamski ekstremisti u gijskih i kulturoloških diskursa o islamu u studiji Ideologija i moderna kultura isti-
odnosu na ostale ekstremističke grupe u reprezentacija je islama i muslimana kao če da jednu ideologiju može sačinjavati
SAD-u nisu počinili najveći broj napada, inherentno drugačijih od “nas”. “Iz ovog samo sistem označitelja i simbola. Prema
kako to nerijetko iznose američki mediji. se onda izvodi normativ prema kojem su Thompsonu, mediji, više nego klasične
Prema toj studiji, većina građana SAD-a muslimani i islam sami po sebi drugačiji i institucionalizirane forme moći, imaju
živi u velikom strahu od radikalnog isla- suprotstavljeni nama, što je proces u kojem presudan utjecaj na održivost društve-
ma, a taj strah izazivaju desničarski isla- se kreira jednodimenzionalno viđenje svih nih struktura i uspostavljanje dominaci-
mofobi. Štaviše, u medijima se uvriježila muslimana i shvatanje o njima. U ovom je. “Ono što je ideološko jesu značenja i

STAV 25/8/2016 25