Page 31 - STAV 66 09.06.2016

u doba imperijalizma. Kroz nadmetanje s
drugim civilizacijama evropski se identitet
formirao. Evropa nije obrazovala sopstve-
ni identitet iz sebe nego kroz nametanje
niza globalnih kontrasta. U tom diskur-
su održavanja dihotomije Sebe i Drugog,
Evropa i Orijent postali su suprotni po-
lovi u sistemu civilizacijskih vrijednosti
koje je kao takve grubo uspostavio, tu-
mačio i održavao tzv. Stari kontinent”,
navodi Delantry.
Čak i upotrebna riječ engleskog jezi-
ka za odrediti, pozicionirati, adaptirati, pri-
lagoditi, identificirati, odgovarati, usmjeriti,
upravljati, navigirati i komandirati ima ori-
transportira u Evropu kako bi se pokrio postupno gospodarski i demografski na- jetalnu konotaciju. (Pro)naći i locirati sebe
golem deficit nastao masivnim uvozom metalo prekomorskim zemljama, Istočna nasuprot Orijenta, znači orijent-irati sebe.
vrhunskih tehnologija, proizvoda visoke Evropa – bez direktnog izlaza na otvorena Feudalna Evropa identificirala je sebe
kvalitete, drugih dobara te začina iz tada mora – počela je zaostajati. Zaglibila se u negativno spram Levanta i islama. To je
još superiornije Azije i Bliskog istoka. zaostali feudalizam te je mimo svoje vo- bio identitet koji je počivao na dubokoj
Afroamerički prihodi bili su toliko lje počela igrati ulogu tampona ili sanitet- nesigurnosti. Dokaz? Izvanjska manife-
kolosalni za atlantsku Evropu da mnogi skog koridora prema islamu i uopće prema stacija unutarnje nesigurnosti i tjeskobe
znanstvenici tzv. industrijsku revoluciju rusoorijentalnom Istoku. Od 15. stoljeća uvijek je agresivna nasrtljivost.
smatraju više evolucijskom anomalijom ideja “Zapadne Evrope” počela se kristali- Je li šta od te prošlosti još živo ili
nego normalnim procesom društveno-teh- zirati jer su Osmanlije, a s njima i Istočna operativno?
nološkog razvoja koji je nesmetano cvjetao Evropa, zamišljeni i opisani kao barbari. Evropa je uzastopno propuštala odgo-
ponajprije u Aziji. Ovakva brza promidž- U 17. i 18. stoljeću atlantsko-skandinavska voriti Istoku i Bliskom istoku putem di-
ba od periferije do “napredne civilizacije” Evropa opisuje sebe kao prosperitetni Za- jaloga (instrumenti) i konsenzusa (insti-
zahtijevala je kompletnu rekonstrukciju pad koji graniči s “paganima/barbarima” tucije) iako je imala i još ima oboje (kroz
zapadnjačkog identiteta. Ovakava akro- smještenim odmah u njenom istočnom Vijeće Evrope, EU instrument dobrosu-
batika u povratnoj sprezi stvorila je, a ka- susjedstvu, te s “divljacima” na njenom sjedstva, OSCE mediteranski partneri za
snije i pospješila, raskol između istočne/ jugu, zapadu i Dalekom istoku. Zato ne saradnju – MCP itd.) Ona je posljednjih
rusofonske sfere, bliže pa tako i objektiv- možemo negirati golemu ulogu koju je fa- 25 godina Bliskom istoku, uglavnom, od-
nije prema afroazijskim realnostima, te za- bricirana povijest odigrala sa “znanstve- govarala vojno (ili/i sankcijama, što je rat
padne (atlantske/skandinavske/sentralno nim”’ rasizmom i njegovim teorijama na drugog oblika koji u konačnici dovodi do
evropske) – više isključive, fokusirane na formiranje te kasnije očuvanje onoga što istog, socijalno-gospodarskog i mentalno
sebe i ignorantske sfere. danas zovemo evropski identitet. pustošenja) – kroz “koalicije Voljnih”.
Dok je atlantsko krilo razvijalo svo- Evropi, koja se ubrzano i gospodarski i
ju trgovačku i pomorsku moć kako bi se AMBIJENT, ANTIORIJENT demografski skuplja, konfrontacija se više
Zamah evropskog Prosvjetiteljstva ne isplati. Dok su nakon Drugog svjet-
bio je definitivan moment da se iznova skog rata četiri od pet najvećih privreda
konstruira evropski identitet. Taj zahtjev obitavale u Evropi, danas samo jedna nije
došao je s fundamentalnim pitanjem ko u Aziji. Tome je sličan sljedeći podatak:
smo to mi i što je naše mjesto u svijetu da- dok je gospodarstvo SAD-a doprinosilo
našnice. Odgovoriti na to pitanje vodilo je s 54% svjetske proizvodnje 1945. godine,
nužno sistematizaciji, klasifikaciji antro- danas ono ima jedva trećinu tog udjela.)
pogeografske inverzije i ponovnom “otkri- Jednostavno, Stari kontinent nije više
vanju” svijeta. Od renesanse do prosvje- bogati klub. On je samo mjesto sjećanja
titeljstva stvarala se postupno neka vrsta na bogatstva prošlosti. EU mora ubrza-
intelektualnog aparthejd režima. Uspon no učiti kako da deeskalira i pristaje na
Zapada prikazivao se kao puko samorodno kompromise. To joj je u najboljem inte-
i bezgrešno začeće, kako je to naveo John resu. Stoga je krajnje vrijeme za one čija
M. Hobson. Evropljani su sebe označili je prijestolnica u Bruxellesu da evolui-
(jedinim ili) najprogresivnijim subjektom raju u svojim pogledima i provedbama.
ukupne povijesti svijeta, dok su ljudi Isto- Ako smo iole ozbiljni, hajdemo kre-
ka (npr., Azijati kao “ljudi bez povijesti”) nuti od odgovora na sljedeće pitanje: je li
shvaćeni kao pasivni, spori i nazadni. I tzv. ruski ekspanzionizam ili bliskoistočni
dok je Sunčev sistem “postao” heliocen- “islamofašizam” spontan ili isprovociran,
tričan, dobrobit i sudbina naše planete samorodan ili tek puki odraz u ogledaju
poravnala se u evropocentrizam. Man- nečega što strši ispred?! Konačno, zašto
tra svijet je ravna ploha tako je sve mimo su izvorni evropski muslimani (oni s Bal-
evropskog kontinenta pretvorila u jednu kana) i njihovi blizanci izvorni kršćani
golemu sanitarnu zonu zabrane letenja. MENA-e (oni s Levanta) dvije identič-
“Ideja Evrope pronašla je svoj najpo- no blijede sjenke na golemom zidu pre-
stojaniji izričaj u konfrontaciji s Orijentom punom rupa od metaka?! n

STAV 9/6/2016 31