Page 58 - STAV broj 309

DRUŠTVO

na prvom popisu stanovništva za vrijeme
Osmanskog Carstva u u Bosni, 1468. go-
dine, konstatirano je da “pazar Dubrovnik
ima 49 domaćinstava koja podliježu pore-
znoj obavezi”, tu se ne računaju oni koji
su u državnoj službi jer oni nisu porezni
obveznici. Istovremeno, Visoko u to vri-
jeme ima 200 kuća, a Fojnica, kao najve-
ći grad u Bosni i Hercegovini, 320 kuća.
Mijatović objašnjava da se u srednjem
vijeku Dubrovnik nalazi na putu između
Visokog i Olova. Tada je Olovo privredni
centar kraljevstva, Visoko administrativni,
dok Dubrovniku pripada uloga trgovač-
kog centra. Dubrovnik tada ima neki svoj
razvojni ritam, nalazi se u središtu rudo-
gorja, na području te župe registrirana su
četiri rudnika – to su Daštansko kod Vare-
ša, Brgule, Kamenica i Čeče. Istražujući taj U neposrednoj blizini starog grada međunarodnu komunikaciju, opremanje
rudarski aspekt, dolazi se do zaključka da Dubrovnika, udaljena 500 metara, nalazi vojske itd. To potvrđuje i dio koji kaže da
se cijela Bosna bavila rudarstvom od pra- se nekropola stećaka Kopošići. Riječ je o se na Visokom pobolio, dakle u kraljevom
historije, Ilira i Rimljana, preko srednjeg nekropoli velikog kneza bosanskog Batića dvoru, a umro u Dubrovniku.
vijeka. Svakodnevno se pojačavala uloga i njegovih. Na stećku kneza Batića Mirko- Tekst na ovom stećku neuobičajeno je
Dubrovnika kao regionalnog centra. O vića stoji natpis: “Va ime oca i sina i svet- dugačak, pisan, za ta vremena, izuzetno li-
tome govore putevi oko njega i koji vode ga dha amin. Se leži knez Batić na svoe jepo, u pravilnim redovima, pa se može ka-
njemu. Slični njemu su u to vrijeme Prozor, zemli na plemenitoi milosti bžiom i slav- zati da je reprezentativan spomenik pisme-
Konjic, Kakanj, a to su i danas regionalni noga gndna krala Tvrtka knez bosanski. nosti srednjovjekovne Bosne. Pored stećka
centri. Dubrovnik je zaobišla sudbina da Na visokom se pobolih na dubokume me koji pripada Batiću Mirkoviću stoji stećak
se održi i opstane kao regionalni centar. dn doide. Si bilig postavi gospoja Vukava lijepo ukrašen spiralama, rozetama i groz-
“Sudbina je bila takva da se osman- s moimi dobrim. I živu mi virno služaše i dovima. Pretpostavlja se da je to nadgrobni
skim osvajanjem Bosne Sarajevo razvija mrtvu mi posluži.” spomenik Batićeve supruge Vukave, koja
enormnom brzinom, kao najveći grad ne Objašnjavajući značenje ovog natpisa, se spominje na Batićevom stećku. Vukava
samo u Bosni nego i na Balkanu, mislim. Mijatović ističe da izraz “na svoe zemli na se u historijskim izvorima spominje samo
Do 1605. godine Sarajevo ima 10.000 plemenitoi” podrazumijeva da je to njegova jednom, i to u dubrovačkim arhivima, u
kuća. Tada se otvara i putna komunika- zemlja. Inače, taj kraj do Olova zvao se kra- kontekstu prepiske da joj se pošalje svita
cija od Sarajeva prema Olovu onom dru- ljeva zemlja i ovaj dio Bosne oko Visokog, (odjeća). Postoji mogućnost da je ona, kao
gom stranom brda, otprilike sadašnjom Vareša, Olova od Kulina bana do konačnog supruga velikog kneza bosanskog, bila za-
cestom Sarajevo – Olovo, promet roba pada Bosne bio je srce te srednjovjekovne dužena za opremanje kraljevskog dvora noš-
prebacuje se na tu cestu i Dubrovnik bosanske države. Također, izraz “knez bo- njama, haljinama. Jedan manji stećak pored
ostaje sve manje zanimljiv. Nije se mo- sanski” ne označava titulu kneza, običnog njih vjerovatno pripada njihovom djetetu.
gao nametnuti svojom proizvodnjom, kneza kakvih je bilo stotine, nego poziciju Đoko Mazalić, obilazeći stećke 1939.
a onda su i dubrovački trgovci preselili u državi, poziciju koja podrazumijeva da je godine kao uposlenik Zemaljskog muzeja,
u Sarajevo. Tu se stvorila zajednica koja bio prvi kraljev saradnik, osoba broj dva u ali i kao akademski slikar, rekao je da
je imala veliku ekonomsku aktivnost. U kraljevstvu. Ta je pozicija u rangu današnjeg su ovo naši najljepši spomenici srednjeg
tih 200 godina Dubrovnik stagnira, on premijera. Veliki knez bosanski brinuo se vijeka, cijeneći umjetnički aspekt, smisao
ne povećava svoj stambeni kapacitet, pa za funkcioniranje dvora, administracije, za proporcije, skladnost linija i kompoziciju
se 1604. godine bilježi da ima pedesetak
kuća. U međuvremenu se tu uselila voj-
na posada. To je trideset ljudi koji imaju
svoje potrebe, pa se održava ekonomski
status lokaliteta. Razmjena dobara išla je
sve teže, uspostavlja se i linija Sarajevo –
Visoko preko Kralupa pa Dubrovnik opet
ostaje u pozadini. Razvija se i Vareš kao
rudarski centar vezan za Sarajevo. Uvijek
je ekonomija imala presudan utjecaj na
nastanak i zamiranje gradova. Posljednji
se put Dubrovnik u literaturi spominje
1711. godine kao centar nahije. Vrlo brzo
ta se nahija cijepa, dio pripada Sarajevu,
dio Visokom. Posada je povučena pa se
stanovništvo prešaltalo na poljoprivredu.
Na pijacu u Visoko ljudi iz mjesta oko Du-
brovnika išli su do sedamdesetih godina
20. stoljeća”, priča Mijatović.

58 4/2/2021 STAV