Page 78 - STAV broj 170
P. 78
kultura
Doprinos Bošnjaka Narodno-oslobo- Citiran je dio iz govora Alije Izetbego- “Sve nam ovo pokazuje
dilačkoj borbi u udžbenicima historije vića u sarajevskoj Zetri 2. oktobra 2002. da udžbenike treba
ne može se uočiti, nisu spomenuti pred- godine: “Čuvajte i očuvajte svoju naciju osloboditi od svega što se
stavnici u NOP-u iz redova bošnjačkog i ime Bošnjak, vjeru i tradiciju. Gubitak može shvatiti i razumjeti
korpusa: Rifat Burdžović Tršo – narod- identiteta plaća se ropstvom i poniženjem.” kao uvreda ili mržnja, a
ni heroj, Bećo Bašić, Jusuf Redžepagić, bosanski jezik i bošnjačka
Aljo Hot i ostali. Historičar Admir Adrović skreće pa- književnost, najblaže
žnju i na dio nastavne jedinice koja obra- rečeno, diskriminisani su
Nadalje, Adrović ističe da je iznenađu- đuje posljedice rata u Bosni i Hercegovini. u udžbenicima i nastavnim
juće blag stav grupe autora Milana Šćeki- Autori su korektno obradili taj dio nedav- planovima. Takvo stanje je
ća, Živka Andrijaševića i Vanje Vukovića ne prošlosti, a osvrnuli su se i na geno- nedopustivo i neodrživo”,
u udžbeniku historije za četvrti razred gi- cid nad Bošnjacima u Srebrenici. “Jula zaključio je profesor Zejnel
mnazije (izdanje 2016) prema četnicima i 1995. srpske snage izvršile su masovni Klimenta
četničkom pokretu u Jugoslaviji i Crnoj zločin nad bošnjačkim stanovništvom u
Gori. O zločinima četnika tokom Drugog Srebrenici (Bosna i Hercegovina). Tom Hrvati, a da Bošnjaci nisu ni postojali, jer
svjetskog rata nad partizanima i Bošnja- prilikom ubijeno je više od 8.000 civila spomena o njima nema, zapaža Adrović.
cima nema ni slova. (muškaraca, žena i djece). Bio je to najveći
masovni zločin u Evropi nakon Drugog Historičar Sait Šabotić navodi da treba
PREŠUĆENO UNIŠTAVANJE BOŠNJAKA svjetskog rata.” Međutim, dio o ratu u imati u vidu da “školska historija” nije isto
Bosni i Hercegovini učenicima devetog što i historijska nauka, da su predmetni
U nastavnoj jedinici Crna Gora u Dru- razreda prezentiran je malo zbunjujuće: programi stvar dogovora i kompromisa
gom svjetskom ratu u udžbeniku histori- “Slični događaji prate i nezavisnost Bosne političkih elita, da bi predmetni progra-
je za četvrti razred gimnazije, na strani i Hercegovine. Srbi proglašavaju Repu- mi, ipak, morali imati veću metodološku
136, autori su naveli četiri cilja četničkih bliku Srpsku, a Hrvati Hrvatsku zajedni- usaglašenost oko modela – da li određene
odreda iz instrukcija Draže Mihailovića cu Herceg-Bosnu. U aprilu 1992. počinje sadržaje izučavati protežirajući “naciju” ili
majoru Ðorđu Lašiću i kapetanu Pavlu rat. U Bosni i Hercegovini rat karakteriše “narod” kao glavnog junaka, ili suprotno
Ðurišiću od 20. decembra 1941. godine. surovost prema civilima. Primjenjivano tome: “državu”, “pojedinca” i sl.
Peti su cilj slučajno ili namjerno izostavili. je takozvano etničko čišćenje – ubijanje i
On glasi: “Stvoriti neposredne zajedničke protjerivanje stanovništva drugih nacio- I prije Berlinskog kongresa Bošnjaci
granice između Srbije i Crne Gore, kao i nalnosti s teritorija koje se žele priključiti su davali doprinos izgradnji crnogorske
Srbije i Slovenačke čišćenjem Sandžaka svojoj državi. Glavni grad Bosne i Her- države, a nakon toga u svim turbulen-
od muslimanskog življa i Bosne od mu- cegovine, Sarajevo, bosanski Srbi držali tnim vremenima i iskušenjima kroz koja
slimanskog i hrvatskog življa...” su pod opsadom više od tri godine. Pre- je ta država prolazila. Tu činjenicu mora-
trpljene su ogromne ljudske i materijalne mo imati na umu i biti ponosni na nju,
Autorima udžbenika kao da nije bilo žrtve. Mnogi su gradovi (Vukovar, Sara- istakao je Šabotić. Ta činjenica mora biti
dovoljno historijskih izvora i odavno jevo, Mostar) razoreni. Izvršeni su suro- prisutna i u glavama kreatora nastavnih
utemeljenih činjenica o zločinima čet- vi zločini nad civilnim stanovništvom, o programa.
nika nad Bošnjacima i partizanima pa čemu svjedoči broj – oko 300.000 mrtvih.”
vjerovatno zbog toga u udžbeniku ništa Na osnovu ovakvih uopćenih i vrijedno- Poslije ovih izlaganja, u diskusiji je
o tome nisu rekli. sno neutralnih informacija osnovac u Cr- preovladalo suglasje prisutnih da se tre-
noj Gori može zaključiti da su u Bosni i nutno stanje treba mijenjati i da se prema
Prvo spominjanje naziva Bošnjak u Hercegovini zaraćene strane bile Srbi i nadležnima mora zauzeti konkretan stav,
udžbeniku historije za četvrti razred gi- u smislu ne samo preispitivanja bošnjač-
mnazije jeste na 160. strani, u poglav- ke zastupljenosti u udžbenicima historije
lju Nestanak Jugoslavije i građanski rat. već i potrebe ispravljanja propusta i ne-
istina, poput nacional-političkog filova-
nja ili jednostrano fašisoidnog aranžira-
nja historijskih (ne)istina.
Profesor filozofije Esko Muratović
dao je svoje viđenje u odnosu na obra-
zovno-esencijalne postulate društvene
stvarnosti kad je riječ o nezastupljenosti
bošnjačkog duhovnog naslijeđa u okviru
nastavno-obrazovnih sadržaja. Ono o čemu
bi posebno trebalo povesti računa, istakao
je, jeste obaveza da se teorijsko-sadržajne
cjeline trebaju tematski, konceptualno i
logički-smisaono (oda)birati, kompara-
cijski (pret)postaviti s dijelom već posto-
jećih i u odnosu na druge sadržaje, aksi-
ološki ih usaglasiti i ciljano prilagoditi
pojedinim uzrastima kao vaspitno-obra-
zovne korpuse znanja koji su ubaštinjeni
78 7/6/2018 STAV
