Page 79 - STAV broj 170
P. 79
u jezičko-književnim, kulturno-historij- programima obrađuju se 3 teksta i 4 pis- alhamijado književnosti u udžbenike za
skim, folklorističko-umjetničkim, sport- ca, a 2 se preporučuju, ali nisu obavezni. osnovnoškolce istakli i pozitivni aspekti
skim, naučnim i drugim vrijednostima i Summa summarum, za osnovno i srednje osmanske vladavine na našim prostori-
dometima naslijeđa i stvaralaštva bošnjač- obrazovanje, od ukupno više od 600 tek- ma. To je osnova za izučavanje historije
kog i drugih naroda u Crnoj Gori. Iz toga stova i više od 500 pisaca, 22 teksta i 14 bosanskog jezika, spominjanja pisma na
slijedi da bi udžbenička literatura trebalo pisaca jesu iz bošnjačke književnosti. A kojima se temelji bošnjačka književnost,
postati referentnom tačkom od koje može to koliko su odabrani tekstovi za obradu bosančice i arebice, te tumačenja etimo-
biti inicirano bolje razumijevanje među ra- afirmativni za bošnjački narod može se logije turcizama kojima obiluje bosan-
zličitim etnosima, a što bi značilo bitnim zaključiti na osnovu sljedećih primjera: ski, i ne samo bosanski jezik. Tako bi se
iskorakom u smislu razbijanja mnogih u tekstu Hodža i Ciganin hodža je prika- zadovoljile potrebe bošnjačkog entiteta
zabluda i predrasuda. zan kao zaostao, glup, pored činjenice da kroz optimalizaciju broja časova izuča-
postoji puno tekstova koji govore afirma- vanja bosanskog jezika, a kao prva neza-
Najbitniji pokazatelj kvaliteta nekog tivno i o hodži i o Bošnjacima, ali takvi obilazna ličnost bošnjačke i alhamijado
obrazovnog sistema jesu upravo odnosi tekstovi, očigledno, ne mogu naći svoje književnosti jeste Umihana Čuvidina.
među nastavnicima i učenicima, a onda mjesto ni u udžbenicima niti u planovima Profesorica Husić predlaže da njene pje-
i u okvirima nastavničkih i učeničkih po- i programima. Ne obrađuju se ni bošnjački sme Sarajlije iđu na vojsku protiv Srbije (za
pulacija zasebno. Stoga je Muratović kon- junaci iz epske poezije. Nema Alije Ðer- srednju školu) i Čamdži Mujo i lijepa Uma
kretizaciju građenja i stvaranja zdravih zeleza, Zmaja od Bosne... (za osnovnu školu) neizostavno trebaju
i produktivnih međuljudskih odnosa u biti zastupljene među udžbeničkim tek-
školi vidio u ustanovljenju novog nastav- “Sve nam ovo pokazuje da udžbeni- stovima. A posebno mjesto treba odrediti
nog predmeta, najprije za osnovnu školu, ke treba osloboditi od svega što se može za najljepšu ljubavnu alhamijado pjesmu
pod nazivom Međuljudski odnosi. U težnji shvatiti i razumjeti kao uvreda ili mržnja, Ašiklijski elifbe Fejza Softe. Sugerirala je
ka slijeđenju i stvaranju humanističkih a bosanski jezik i bošnjačka književnost i da se u nastavni plan i program za sred-
vrijednosti razvijao bi se kod djece u tom su, najblaže rečeno, diskriminisani u udž- njoškolce uvrsti Muhamed Hevaji Uskufi
smislu osjećaj za empatiju, toleranciju i benicima i nastavnim planovima. Takvo (neke od njegovih pjesama), koji je ne-
odgovornost prema drugima (drugovi, stanje je nedopustivo i neodrživo”, za- izostavan u kazivanju o historiji bosan-
drugi učenici, nastavnici, sredina). ključio je profesor Klimenta. skog jezika, ne samo kao autora prvog
rječnika bosanskog jezika 1631. godi-
Muratović je istakao i potrebu uvođe- Profesorica bosanskog jezika i knji- ne – Potur-Šahidija – već i među prvim
nja, makar kao izbornog, i predmeta Kre- ževnosti Sajma Husić apostrofirala je i najstarijim duhovnim pregaocima na
ativno mišljenje (filozofija za djecu) kako historijske faktore pojave alhamijado balkanskim prostorima.
bi se djeca učila apstraktnom načinu mi- književnosti na Balkanu. Ukazala je na Snažno temeljenje bosanskog jezika
šljenja i njegovog razvoja, načinima i vri- problematiku nezastupljenosti niti jednog gradio je i čuveni pisac Mula Mustafa Ba-
jednostima učenja i čitanja, promišljanja djela ove književnosti u udžbenicima za šeskija kao autor djela Ljetopis, u kojem
i razumijevanja. osnovnoškolce i srednjoškolce. Pošto se su zabilježeni dragocjeni detalji govora u
u nastavnim sadržajima za osnovne ško- Bosni, a čiji su odlomci neizostavni dije-
SLABA ZASTUPLJENOST le osjeća dominacija poezije i spjevova lovi bošnjačke lektire.
BOŠNJAČKIH PISACA koji osvajače percipiraju kao agresore, te Fuad Čekić, direktor Medrese “Meh-
epsko-lirska narodna poezija koja idea- med Fatih” u Podgorici, koja je nedavno
Profesor bosanskog jezika i književno- lizira heroje i borbu protiv osmanske dobila akreditaciju od strane Vlade Crne
sti Zejnel Klimenta, izlažući na okruglom vlasti, tako se i taloži jednostrana vizu- Gore, govorio je o nastavnim planovima,
stolu, temeljno je pristupio analizi plano- ra historije iz perspektive hrišćanskog programima i predmetima koji su za-
va i programa, a posebno udžbenika, na- življa u odnosu na naše duhovno-ma- stupljeni u medresi. n
vodeći da je u udžbenicima od prvog do terijalno naslijeđe. Husiće smatra da bi
četvrtog razreda zastupljeno više od 200 se dodavanjem makar jedne od pjesama
tekstova i više od 200 pisaca, od čega je 5
pisaca s 5 tekstova iz bošnjačke književ-
nosti. U nastavnim planovima i progra-
mima koji se realiziraju u školama obra-
đuje se 90 tekstova i 69 pisaca, od čega
je zastupljen samo jedan pisac s jednim
tekstom iz bošnjačke književnosti. Slije-
di konstatacija – stanje je poražavajuće.
U udžbenicima od petog do devetog
razreda zastupljeno je više od 200 tekstova
i više od 200 pisaca, od kojih su 11 teksto-
va i 3 pisca iz bošnjačke književnosti. U
nastavnim planovima i programima koji
se realiziraju u školama obrađuje se 121
tekst i 94 pisca, od čega su 5 tekstova i 1
pisac iz bošnjačke književnosti.
Prema Klimentinoj analizi, u udžbe-
nicima za srednje škole od prvog do če-
tvrtog razreda zastupljeno je više od 200
tekstova i više od 120 pisaca, što po no-
vim, što po starim udžbenicima, od čega
su 19 tekstova i 6 pisaca iz bošnjačke knji-
ževnosti. Prema nastavnim planovima i
STAV 7/6/2018 79
