Page 80 - STAV broj 258

KULTURA

Bošnjački leksikon (2)

NASUH MATRAKČI BOŠNJAK,

NAJZNAČAJNIJI NAUČNIK

OSMANSKOG CARSTVA

Koliko znamo o tom briljantnom fizičaru, geografu, kartografu,
historičaru, izumitelju, slikaru, navigatoru, agronomu,
dramskom scenaristi, sultanskom savjetniku i sabesjedniku,

Piše: Elvir MUSIĆ vitezu, mačevaocu, oružaru, minijaturisti po kojem se
danas zove jedan poseban stil u osmanskoj umjetnosti i
matematičaru kojem se na raznim svjetskim univerzitetima
priznaje doprinos razvoju matematike

smansko carstvo (1299–1922) iz- povijesnog razdoblja koje je trajalo više od OSMANSKI DA VINCI
njedrilo je tokom svog postojanja polovine milenija, posebno mjesto zauzima Među tim velikanima bošnjačkog pori-
dugog više od šest stoljeća brojne niz Bošnjaka koji su u određenim trenucima, jekla imamo one koji su najveći od najvećih.
Ovelike vladare, vojskovođe, nauč- kao potpuni opunomoćenici velikog sultana, Mehmed-paša Sokolović, kojeg smo predsta-
nike, diplomate i umjetnike. Imperiju koja u svojstvu premijera i ministara, utjecali na vili u prvom nastavku Bošnjačkog leksikona,
se prostirala Evropom, Azijom i Afrikom brojne procese carstva koje je bilo tako bit- u istom tekstu spomenuti Deli Hasan-paša,
predvodili su pomno birani, obrazovani i no da je jednom veličanstvenom pobjedom, Mustafa Lala-paša, te na koncu i najbriljantni-
trenirani kadrovi koji su, zahvaljujući os- osvajanjem jednog veličanstvenog grada ka- ji naučni um Osmanskog carstva Nasuh Ma-
tvarenim rezultatima, napredovali u službi; kav je Konstantinopolis (kasnije Istanbul), trakči svrstavaju se među najveće od najvećih.
pri čemu njihovo etničko potjecište nema stavilo tačku na milenijsko razdoblje koje Nasuh je toliko značajna naučna i umjet-
značajnu ulogu u tom procesu. Bitne su bile poznajemo kao srednji vijek (5–15. stoljeća). nička pojava u povijesti Osmanskog carstva
samo vještina i odanost. U takvom jednom
sistemu svi su mogli napredovati. Činjenica
da je Osmansko carstvo u tom periodu bilo
najveće na prostranom svijetu govori da svi
i jesu napredovali, ali samo su oni najbri-
ljantniji uspijevali svojim djelima osigurati
status kakav niti jedna vlast poslije raspa-
da carstva nije mogla osporiti, zanijekati ili
odbaciti: status neprolaznosti.
O tim velikanima danas imamo priliku
čitati, o njima i njihovim djelima saznavati
korisne informacije i u njihovoj posvećeno-
sti vlastitom životnom pozivu pronalaziti
nadahnuće. Oni koji su napredovali, ostav-
ljali trag u vremenu, otkrivali neka nova ot-
krića, osvajali utvrde i gradove, potpisivali
mirovne sporazume, u ime sultana, izme-
đu osmanskog i drugih carstava tog doba,
danas znamo malo; iako ni njihovo djelo
nije zanemarivo.
Među onim velikanima koji su, zahva-
ljujući svojim uspjesima, nezaobilazni u pro-
učavanju Osmanskog carstva, odnosno koji
su stekli status neprolaznih veličina jednog

80 13/2/2020 STAV