Page 57 - STAV broj 438

provalijom u čijim se dubinama snebivaše Kulinovića odžaci – zvaše ih
nespokojne vode.
Cijeli dan, sa svim onim kolima na- tako mnogi sve dok se ovo
tovarenim kućanstvom, spustaše se oni u „i“ usred prezimena koje
dolinu koja kao da je izmicala pred njima i
kao da nije htjela da ih primi. Bi im drago preuzeše od nekog Kulina,
kada se ona rogobatna utvrda koja je virila što ih vezivaše za bosansko
iza golog brežuljka prošaranog kamenjem
i uzdignutog nad okolnom šumom sasvim srednjovjekovno kraljevstvo,
izgubi iz njihovog vidokruga pa više nisu ne prometnu u „e“ i ostade
morali da je gledaju i svako malo iskreću
vratom poput uznemirenih gusaka i bulje u do dana današnjeg tako
njene grube bedeme i pitaju se zar da tamo – Kulenovići, da snažnije
provedu ostatke svojih života i zasiju sje-
me svoje i uzgoje ondje djecu svoju. I tako, budi asocijacije na ukusni
Orašcem, i Čovkom, i Džisri-Kebirom, ljuljajući se na tom nespokoju i klimata- suhomesnati proizvod nego
i Havalom. Nadziraše oni taj put koji je jući se na takvim pitanjima, u sami akšam
iz Like prelazio u Bosnu i preko Grmeča hrupiše oni konačno u dolinu i ostadoše na drevnog bosanskog bana
se spuštao na Unu, na Sanu, na Vrbas, a začarani njenom umiljatošću i ljepotom. i sve njegove imenjake
ispod Ključa i Jajca prodirao u srce Bo- Najstariji među njima, Salih-aga, sja-
sne. Izbaci ih ovdje, nad unske obale, ona havši s konja i klečeći na obali Une, zagrabi podavljene u maticama
silna oseka kojom se Osmansko Carstvo u pregršt njenu hladnu vodu i reče da za-
povlačilo nakon poraza pod Bečom. Po- borave svaku riječ koju su danas od njega virovijne balkanske povijesti.
javiše se oni pod bedemima ostrovičkim čuli i da se, evo, nakon svih onih nevolja
istim onim putem kojim su, gotovo dva i strašnih muka, spustiše u Dženet. I po-
vijeka ranije, Karlovići, kršćanski vlasni- dignu tada pogled i odozdo pogleda utvr- koju su jutros gledali sleđa, a pogledi im
ci ovog grada, bježali pred osmanskom du, visoko na brdu, pod samim stropovi- se odbijali od njene grube bedeme kao da
plimom koja potopi tada same pragove ma neba, i ona mu se učini pristupačna i nisu njihovi i kao da neko drugi, stran i
papinske Evrope. I taj put koji ih done- pitoma i nimalo nalik na onu sebe kakvu tuđ, gleda iz njihovih očiju.
se bi im dat u amanet, i upisan u njihovu su je gledali jutros, sleđa, kada izroniše iz Zvali su ih Haračlije. To njihovo pr-
sudbinu, da ga čuvaju, i na njemu granicu polupomračine drevnih šuma. Zabode Sa- votno prezime ovdašnji ljudi izgovaraše sa
onolikog carstva. lih-aga tada štap što ga je danima nosio sa strahom i nekim dubokim nespokojem, a
I tada, dok su izranjali iz polumraka le- sobom, kao da potvrđuje da su, evo, došli ni oni sami nisu ga voljeli. Uskoro, cijelom
gendarnih stoljetnih šuma, njima, očajnim na kraj puta, i reče: „Ujutro se vraćamo.“ kraju nametnuše ono drugo kakvim će ih
beskućnicima, učini se ovaj grad hladnim I doda: „U tvrđu.“ I još reče: „Ovo je naš i historija upisati u svoje deftere – Kuli-
i nedokučivim. Nikako nisu mogli zami- dom.“ Tada se, svi, i malo i staro, i muško novići. I nimalo im ne bi drago kada se,
sliti da se iza tih grubih bedema zidanih i žensko, prikučiše Salih-aginom štapu i nekako samo od sebe, ono „i“, koje bija-
bez imalo elegancije može uspostaviti ži- svako ispruži ruku i uhvati se, svečano, še u sredini njihovog porodičnog imena i
vot na kakav bijahu navikli na očevini. kao da je zaboden u sami centar svijeta. njegova okosnica, prometnu u „e“, ali se i
Zato i ne svratiše ovamo, već produžiše Svi u isti mah podigoše pogled visoko uz s time pomiriše. O njima i njihovom po-
niz taj put koji opkoračivaše jedan veliki brdo i tvrđava ona im se učini prijazna i rijeklu znalo se samo to da dođoše iz ne-
rascjep obrastao šumom i koji vijugaše nad njihova. I nimalo nije bila nalik na onu kog grada, u Lici ili Dalmaciji, kojeg više

STAV 28/7/2023 57