Page 69 - STAV broj 212

oženiti muslimanima, ali ako je mješo- potpunosti integrirali u islamsko društvo
viti brak bio obrnut, ako je musliman (na teorijskoj razini) i iseljavanje mnogih
oženio kršćanku, djeca su bila automat- u kršćanska kraljevstva na sjeveru postu-
ski muslimani, a imovina kršćanske žene pno je smanjivalo njihov broj kršćana.
pripadala je mužu. Zakonska diskrimi- Upotreba arapskog pisma i jezika rasla
nacija varirala je ovisno o raspoloženju je strelovito još od 711. godine.
središnje vlasti. Povremeno su se razlike Jevreji su, s druge strane, podlijegali
potcrtavale, kao u slučaju zabrane noše- istim pravilima kao i kršćani, iako su bili
nja ili držanja oružja ili oblačenja poput manjina unutar Al-Andalusa. Stanovništvo
muslimana, koji su morali biti počašće- je raslo za vrijeme emirata i kalifata zbog
ni i poštovani. iseljavanja iz Sjeverne Afrike i njegove
Rafael Sánchez Sause objašnjava u ekonomske i vojne uloge tokom osvaja-
svojoj knjizi Al-Ándalus i križ da je kršća- nja poluotoka. Ta vjerska manjina imala
nin trebao ustati ako je musliman ušao u je istaknute zajednice u Toledu, Grana-
sobu i mogao je pored njega proći samo s di, Cordobi i Luceni. Izvori navode da su
lijeve strane jer je smatran ukletim. Isto uglavnom bili posvećeni trgovini, obrti-
tako, kršćanin nije mogao jahati konja u ma, medicini, farmaciji, filozofiji, iako je
prisustvu muslimana, niti je mogao imati dobar dio njih bio jednostavno “radnička
muslimanskog roba ili robove koji su ra- klasa”. Kao i mnogi Mozarabi i Muladije,
nije pripadali muslimanima, niti bi kuća držali su ključne položaje u kalifatu. Ta-
kršćana mogla biti viša od kuće muslima- kav je bio slučaj s Ibn Šaprutom, ličnim
na. Sve je to dovelo do postojanja odvo- liječnikom Abda al-Rahmana III i veli-
jenih zona u nekim gradovima, gdje je kim propagatorom hebrejske kulture u
kršćanima bilo zabranjeno graditi nove andaluzijskom području.
fiskalnom režimu kao i vjernici. Morali vjerske centre ili pokušati preobratiti ne- Upravo sredinom 10. stoljeća kalifat
su platiti više poreze i veće novčane ka- koga s islama u vlastitu religiju. Isto se doživljava svoj najveći kulturni i urba-
zne nego muslimani. to dešavalo i na kršćanskom teritoriju, uz ni sjaj, do te mjere da ga je geograf Ibn
iznimku da tamo nikada nije stvoren mit Hawqal uspoređivao s Bagdadom ili Kon-
ODNOSI REGULIRANI PRAVILIMA o mirnoj i tolerantnoj civilizaciji. stantinopolom, u to vrijeme najvećim po-
Odnosi između kršćana i muslima- Ekonomski, socijalni i kulturni pri- znatim gradovima. Biblioteka al-Hakama
na bili su regulirani posebnim pravi- tisak na većinsko stanovništvo se tokom II nastala je iz zbirke od dvadeset do če-
lima. Primjerice, svjedočanstvo kršća- vremena smanjio u odnosu na ono što se trdeset hiljada svezaka, rođena i umrla u
nina i muslimana na pravnoj je razini dešavalo u prvim godinama invazije. Pre- rukama iste civilizacije koja je bila tako
vrijedilo jednako. Kršćani se nisu mogli obraćenje mnogih Mozaraba koji su se u mistificirana. Po nalogu Malikija, spaljen
je dobar dio ove knjižnice, koju su kasnije
opljačkali Almoravidi i Almohadsi. Ove
dvije skupine radikala izvan poluotoka
revitalizirale su islamsku ortodoksnost
i nikada nisu vjerovale nikakvoj vrsti
vjerske tolerancije, čak niti u miješanim
društvima.
Naravno, u ovoj se priči ne smije izo-
staviti da su Arapi iza sebe ostavili mno-
ga znanja nastala u bliskim kontaktima s
glavnim intelektualnim centrima islama.
Ambiciozni istraživački projekt razvijen
u Školi za arapske studije u Granadi iden-
tificirao je više od 12.000 mudraca koji su
se isticali u nekoj od naučnih, vjerskih
ili književnih disciplina tokom osam sto-
ljeća postojanja Al-Andalusa. Svi su oni
izgradili gigantski intelektualni mozaik u
kojem su učitelji obučavali učenike koji
su, pak, postali učitelji drugih učenika,
prenoseći djela muslimanske tradicije i
arapske kulture ili komponirajući druge
izvornike. Mnogi od tih učenjaka nasta-
vili su duga putovanja, prema mjestima
kao što su Aleksandrija, Damask, Bagdad,
Meka ili Medina, “u potrazi za znanjem”
koja su se kasnije širila u andaluzijskim
gradovima kao što su Cordoba, Sevilla,
Almeria, Toledo, Zaragoza, Tudela ili
Huesca. Bio je to sistem koji je blistao
u mraku. n

STAV 28/3/2019 69