Page 75 - STAV 76 18.08.2016

obrnuto, narativni fokus Taksiste pre-
bačen je na lika te na građenje njegove
psihološke rastrzanosti. Usamljeni nju-
jorški taksist jeste Travis Bickle (Robert
De Niro), koji nakon povratka s ratišta
iz Vijetnama nikako ne uspijeva izaći na
kraj s nesanicom i monotonijom vlasti-
tog života. Negdje između taksiranja i
provođenja slobodnog vremena u porno-
grafskim kinima, Travis se zaljubljuje u
Betsy (Cybill Shepherd), djevojku zapo-
slenu u predsjedničkoj kampanji senatora
Palantinea. Ona ga uskoro ostavlja i on
zapada u još veću depresiju. Nakon što u
njegov taksi uđe maloljetna prostitutka
Iris (Jodie Foster), bježeći od svog svod-
nika Matthewa (Harvey Keitel), Travis
odluči da mora nešto poduzeti i kreće u
“čišćenje prljavštine s ulica”.
Inspiriran stvarnim pokušajem aten-
tata na guvernera Alabame te aferom
“Watergate” (najveći politički skandal u
američkoj historiji koji podrazumijeva
umiješanost američkog predsjednika Ri-
charda Nixona u pokušaj prisluškivanja Scorsesea te otkrio nove glumačke zvijez- od Roberta Bressona, Jean-Paula Sartrea,
nacionalnog odbora Demokratske stranke de, Roberta De Nira i tada četrnaestogo- F.M. Dostojevskoga, Johna Cassavetesa,
u kompleksu Watergate u Washingtonu), dišnju Jodie Foster, Taksista predstavlja ranog Jean-Luca Godarda, te “prevodeći”
scenarij za film napisao je kultni američki hollywoodski odgovor na evropske filmske sadržaj kroz objektiv eksplicitnog nasilja,
scenarist i režiser Paul Schrader, koji je pokrete koji su u nazivu imali zajednički film Martina Scorsesea donosi ne samo
tokom pisanja Taksiste imao samo 26 go- pojam “novi”. Ta inovativnost značila je uvjerljiv prikaz izgubljene postvijetnam-
dina. U jednom razgovoru s Robertom revolucionarnost u svakom smislu: estet- ske generacije i krize identiteta američkog
De Nirom shvatio je da stvaraju film koji skom, društvenom, političkom i, naravno, muškarca već i realističnu sliku utapanja
će biti vječan. podrazumijevala je potpunu slobodu koja posljednjih tragova ljudskosti, ljubavi,
“Kad smo razgovarali o tome hoće li nije sa sobom donosila samo pobunu pro- prijateljstva, moralnosti. Scene iz Taksiste
film zaraditi novac, De Niro mi je rekao da tiv filmske tradicije već se odnosila i na (You talkin’ to me?), stilovi oblačenja (vi-
u rukama imamo film koji će ljudi gledati trenutna društvena i politička previranja. jetnamka), frizure (irokeza), način govora
i za pedeset godina”, rekao je Schrader u Kada je riječ o filmskoj formi, kom- (psovke) postali su s vremenom neodvojiv
intervjuu objavljenom u dokumentarcu binirajući elemente žanrova filma noira, dio američke popularne kulture, a Scorse-
Martin Scorsese: A Journey. horora, melodrame, pa čak i vesterna, uz seova vizija, filmski izražaj i poetika utje-
Kao jedan od najvažnijih američkih snažan politički komentar rata u Vijetna- cali su umnogome na američki nezavisni
filmova svih vremena koji je u pravom svje- mu, Taksista predstavlja izrazito stilizirano film devedesetih, prije svih na Quentina
tlu predstavio i najavio autorstvo Martina filmsko ostvarenje. “Posuđujući” najbolje Tarantina te nove tokove evropskog fil-
ma (Gaspar Noé...).
Film je bio nominiran za četiri Oska-
ra (za najbolji film, glavnu mušku i spo-
rednu žensku ulogu te za muzika), ali nije
osvojio niti jedan, što još jednom potvr-
đuje nespremnost SAD-a na suočavanje
s vlastitim strahovima te nesposobnost
društva da zadrži korak s umjetnošću i
odgovori na njene otvorene poruke. Po-
tvrda sljepoće američke vlasti da prihvati
psihološku rastrzanost vlastitog društva
stigla je u obliku stvarnog Travisa Bic-
klea, Johna Hinckleyja Juniora, koji se
poistovjetio s glavnim junakom Taksiste
te na koncu pokušao i atentat na američ-
kog predsjednika Ronalda Reagana, ra-
nivši ga s još troje ljudi.
Slika Sarajeva danas, četrdeset godi-
na nakon Taksiste, po mnogima se ne ra-
zlikuje mnogo od New Yorka sedamde-
setih godina. I jedan i drugi grad bude
isti osjećaj monotonije, nesvrhovitosti,
bespomoćnosti, nepripadanja... n

STAV 18/8/2016 75