Page 82 - STAV broj 316

HISTORIJSKA RAZMEĐA

Mitrovica ne samo da postaje privredni
i saobraćajni centar već i vojni centar šire
oblasti od Uvca do Toplice. Tu su podignute
velike kasarne u kojoj su smještene divi-
zijska komanda i komanda jedne brigade.
Krajem 19. stoljeća Mitrovica postaje
veoma lijepa varoš, koja je po uređenju,
širokim ulicama i čistoći mogla da posluži
za primjer drugim kosovskim gradovima.
Branislav Nušić je naziva najljepšom ko-
sovskom varoši. Pored lijepe zgrade niže
gimnazije – Ruždije, u Mitrovici je izgrađe-
no mnogo lijepih kuća od kojih je najviše
svojom ljepotom plijenila kuća Bošnjaka
trgovinom, čime su nastavili da se bave i Ademagića. Podignut je i veliki kameni
u Mitrovici i tako su mnogo doprinijeli most na Ibru 1884. godine. Naročito se
ekonomskom usponu Mitrovice. U Mi- ljepotom i uređenošću sve više izdvajala
trovici je živjelo oko 200 bošnjačkih mu- Bošnjačka mahala. Bošnjačka mahala će
hadžirskih porodica. Oni su činili uvjer- uspjeti da postane do pred balkanske ra-
ljivu većinu doseljenih muhadžira. Uz tove najljepši dio Mitrovice. Jedino u njoj
to treba uzeti u obzir da su u Mitrovici i su ulice bile prave.
prije doseljenja bošnjačkih muhadžira u Mitrovica se toliko uspješno razvijala
značajnom broju živjeli Bošnjaci, koji su da su jedno vrijeme osmanske vlasti razmiš-
s Turcima jedino starosjedilačko stanov- ljale da sjedište Prištinskog mutesarifluka
ništvo Mitrovice. To zapažaju i Meken- (okruga) prebace iz Prištine u Mitrovicu.
zijeva i Irbijeva u svom putopisu iz 1863. U periodu od 1878. do 1881. godine
godine i konstatiraju da u Mitrovici žive i i u ovim krajevima se osjećalo dvovlašće
Bošnjaci i da je i tadašnji mitrovački ka- Prizrenske lige i zvaničnih osmanskih vla-
dija bio Bošnjak. Bit će novih doseljava- sti. Ali po nalogu sultana Derviš-paša je
nja bošnjačkih muhadžira u Mitrovicu i likvidirao utjecaj Prizrenske lige u ovom
1908. i 1910. godine. Bilo je naknadnih gradu 1881. godine.
doseljavanja u Mitrovicu. Doseljeno je Kao kruna svih ovih događaja, Mitro-
dosta bošnjačkih muhadžira iz Starog vica, jedna od najstarijih kaza Novopazar-
(Ibarskog) Kolašina, potom se doselila i skog sandžaka od 1890. godine, prelazi u
čuvena bošnjačka porodica Pepić Draga sastav Prištinskog sandžaka i definitivno
iz Mojstira kod Tutina, a zatim su došli prestaje da bude dio Novopazarskog san-
Nagli rast mitrovačke čaršije i bujnije i Ferovići iz Plava 1913. godine i posta- džaka, u čijem sastavu je bila 427 godina.
razvijanje privrede u Mitrovici počinje s li jaki privrednici. Omeragići, Toskići i Kao dio Prištinskog sandžaka, ostaje do
doseljavanjem muslimanskih muhadži- Bektaševići se doseljavaju iz Gusinja u 1912. godine.
ra 1879. godine. To su uglavnom ljudi iz peridu od 1924. do 1925. godine. Dakle, Mitrovica je od 1463. godine
gradova Bosne i Hercegovine (Sarajeva, Kako zapaža Atanasije Urošević, Mi- dio vilajeta Jeleč, koji se od početka osme
Banje Luke, Travnika, Foče, Višegrada i trovica se “uvećava mnogobrojnim duća- decenije 15. stoljeća naziva Novopazarski
dr.). Zatim iz Nikšića, Podgorice, Kolaši- nima i radnjama. Kao završna stanica za vilajet, a od 1790. do 1890. godine je dio
na, Niša, Leskovca, Kuršumlije, na šta se celu oblast Novopazarskog sandžaka sve Novopazarskog sandžaka. Mitrovica je od
nadovezuju i doseljavanja iz ekonomskih do Pljevalja i Bijelog Polja, doline Gornjeg 1463. do 2. februara 1877. godine bila dio
pobuda ljudi s Kosova i Makedonije. U Ibra, okoline Peći i severnog dela vučitrn- Bosanskog sandžaka, pašaluka, beglerbe-
Mitrovici se događa pravi demografski i skog sreza. Predeo Šalje oko Trepče, koji gluka, ejaleta ili vilajeta odnosno gornja
privredni bum. Bošnjački muhadžiri bili je ranije ulazio u sastav vučitrnske tržiš- Bosna i njeno granično područje.
su uglavnom gradskog porijekla. Bavili ne oblasti, okrenuo se bližoj, privredno Svi navedeni podaci nepobitno govore
su se prije svega zanatstvom i djelimično razvijenijoj Mitrovici“. da je u dugoj historiji Novopazarskog vila-
jeta, koji kasnije prerasta u Novopazarski
sandžak, današnja Kosovska, a nekadašnja
Već od druge polovine 15. stoljeća Mitrovica postaje Pazarska Mitrovica bila punih 427 godina
muslimanska varoš ili bazar. Njeno muslimansko stanovništvo dio Sandžaka i po svojoj teritorijalno-ad-
ministrativnoj lokaciji i po nekada većin-
sačinjavale su isključivo turske i bošnjačke porodice. U skom bošnjačkom stanovništvu.
Naravno, ovo je samo evociranje histo-
narednim decenijama ona postaje čisto muslimanska kasaba rijskih uspomena na prošlost ovog nekada
nastanjena isključivo turskim i bošnjačkim življem. U njoj, kako sandžačkog, a sada kosovskog grada, bez
piše Atanasije Urošević, najbolji poznavalac historijske prošlosti ikakvih pretenzija da se bilo šta promije-
ni u sadašnjem statusu Kosovske Mitro-
Kosova među srpskim historičarima, u tom peridu nije bilo vice. Točak historije i historijski procesi
srpskog stanovništva sve do početka 18. stoljeća. Doseljavanje idu naprijed i ne mogu se reciklirati de-
cenije, a još manje stoljeća koja su odavno
albanskog življa u Mitrovicu tek počinje u 18. stoljeću. i nepovratno prošla. n

82 26/3/2021 STAV