Page 78 - STAV broj 316

HISTORIJSKA RAZMEĐA

Kosovska Mitrovica, Prvi svjetski
Gazi Isa-begov hamam - Novi Pazar Konak Ejup-bega Ferhatagića rat, austrijska okupacija
kao veće administrativno-teritorijal- Tim odlukama Kneževini Crnoj Gori bezuvjetni prostor za ostvarenje njene
ne jedinice, upravno znatno zavisnije pripao je grad Kolašin, još jedna treći- dalje osvajačke politike.
od Porte. Po Uredbi Carstva iz 1867. na Beranske kotline, te Plav i Gusinje.
godine, vilajeti su se dijelili na san- Plavljani i Gusinjani pobjedom nad cr- NAJRANIJI HISTORIJSKI RAZVOJ
džake, a ovi na kaze (srezove), nahije nogorskom vojskom u bici na Nikšiću MITROVICE
i sela. Ova administrativno-teritori- 4. decembra 1879. godine spriječili su Selo Dmitrovica prvi se put pominje
jalna podjela izvedena je u duhu već da se odluke Berlinskog kongresa spro- u osmanskom popisu 1455. godine i ima
ranije proklamiranih reformi, a uzor vedu na ovim prostorima. U zamjenu za 13 kršćanskih i 2 muslimanske kuće i dvi-
Porti bila je upravno-teritorijalno ure- ova mjesta Crnoj Gori nešto je kasnije je udovice. Selo Dmitrovica pripadalo je
đenje Trećeg Francuskog Carstva, čiji ustupljen grad Ulcinj sa zaleđem. timaru subaše Zvečana.
je utjecaj, inače, bio nesumnjivo veli- Osmansko Carstvo je u ovo za nje- Selo Dmitrovica prerasta u trgovište
ki u Istanbulu. Dakle, kajmakamluci ga vrlo teško vrijeme nastojalo da za- (bazar) od 1469. godine, a prije sredine
su promijenili ime u sandžake ili live. drži Sandžak, jer je bilo svjesno da bi 16. stoljeća postaje kasaba Dmitrovica,
Po ovoj reorganizaciji Pljevaljski kaj- gubitak ove teritorije imalo za njega za šta je bio presudan povoljan geograf-
makamluk izdvojen je iz Hercegovi- veoma loše posljedice. Sluteći da bi u ski položaj ovog mjesta. Ona se nalazila u
ne i čitavo Gornje Polimlje izuzeto je bliskom periodu Austro-Ugarska mo- ravnici, na vrlo pristupačnom položaju i
iz Skadarskog sandžaka i priključeni gla da okupira Bosnu i Hercegovinu, na raskrsnici vrlo važnih puteva. Uslijed
su Novopazarskom sandžaku, koji se a da bi izbjegla istovremenu okupaciju toga, Zvečan, tvrđava s podgrađem gubi
sastojao od sljedećih kaza (srezova): Novopazarskog sandžaka, Osmansko glavnu poziciju u ovom kraju, a privredni
Novi Pazar, Sjenica, Nova Varoš, Prije- Carstvo je namjerno 2. februara 1877. i administrativni centar ovog kraja posta-
polje, Bijelo Polje (Akovo) s Bihorom, godine odvojilo Novopazarski sandžak je Dmitrovica.
Taslidža (Pljevlja), Mitrovica, Berane, iz Bosanskog vilajeta i priključilo ga Popis iz 1485. godine nam pokazuje
Kolašin, Trgovište, Gusinje. Kosovskom vilajetu. Tako je Sandžak da u pazaru Mitrovici žive u dvije mahale
Godine 1872. iz Bosanskog vilajeta po- poslije 414 godina zajedničkog života 63 muslimanska domaćinstva. Kršćana je
novo je izdvojen Novopazarski sandžak, odvojen od Bosne, mada su neki njego- 11 kuća i 3 neoženjena. Naselje pripada
kome je priključen i Niški sandžak. Tako vi dijelovi (pribojski, pljevaljski, prije- posjedu bosanskog sandžak-bega.
je nastao Novopazarski vilajet s centrom u poljski i kolašinski kraj, kao i susjedni Već defter iz 1489. godine nam bilježi,
Novom Pazaru. Dakle, današnji Sandžak nikšićki kraj) još od 1373. godine bili za razliku od prethodnih, svakog starješi-
tada je prerastao u pašaluk ili ejalet, što dio bosanske srednjovjekovne države. nu domaćinstva poimenično. Saznajemo
bismo ranije rekli, što je vrhunac njego- Novopazarski sandžak je za Osman- da je među muslimanima, od ukupno 63,
ve historije. Naravno, njegov sastavni dio sko Carstvo predstavljao slijepo crijevo, 19 islamiziranih domaćinstava. Vidimo da
bila je i Pazarska Mitrovica. pupak za Srbiju, a za Austro-Ugarsku u Mitrovici živi 8 kršćanskih porodica,
Novopazarski sandžak, čije je ime za-
mjenjivano s nazivom Sjenički sandžak
(zbog sandžak-begovog sjedišta u Sjenici), Skopsko krajište predstavljat će početnu tačku prodiranja
ostao je u granicama Bosanskog vilaje-
ta od 1863. do 2. februara 1877. godine, prema Bosni, Srbiji, Zeti i Albaniji. Odatle Osmanlije lahko
kada je po treći put, ali ovaj put defini- prodiru preko Kosova prema Novopazarskoj oblasti. Da bi
tivno, izdvojen iz Bosanskog vilajeta i
priključen novoformiranom Kosovskom potpuno otvorile bosanski drum, Osmanlije su ubrzo poslije
vilajetu, koji je nastao iste godine. No- Skoplja zaposjele znamenitu tvrđavu-grad Zvečan (1396),
vopazarski sandžak tada se sastojao iz
sljedećih kaza: Novi Pazar, Bijelo Po- kome je pripadalo i selo Dmitrovica (današnja Mitrovica),
lje i Bihor, Berane, Mitrovica, Rožaje, koji je predstavljao ne samo značajnu tvrđavu nego i vrlo
Pljevlja, Kolašin, Prijepolje, Nova Va-
roš, Sjenica i Priboj. Sjedište mu je bilo u živu raskrsnicu saobraćajnih arterija na sve četiri strane.
Sjenici. Odlukama Berlinskog kongresa Zvečanom je tada upravljao ćefalija Feriz. To su ujedno i prve
teritorija Novopazarskog sandžaka još je
jednom umanjena. vijesti o osmanskoj vlasti na području Mitrovice.

78 26/3/2021 STAV